مغز نو، مغز نو، سلام، سلام!

در منزل نشسته‌اید و تلویزیون تماشا می‌كنید. فیلمی می‌بینید كه در آن، سالمندی به سكته مغزی دچار شده است. او را به بیمارستان می‌برند. چه تصوری می‌كنید. آیا عوارضی به دنبال بیماری وجود خواهد داشت؟ این عوارض را می‌شناسیم، فلج و بی‌حس‌شدن بخشی از بدن. آیا بیمار بهبود می‌یابد؟ چگونه؟
امروزه، سكته مغزی از علل اصلی مرگ در كشورهای پیشرفته و حتی ایران است. سكته مغزی یا حادثه عروق مغزی، نوعی بیماری عروقی مغز است كه با انسداد شریان‌ها در ناحیه جمجمه، به علت وجود لخته ثابت یا متحرك و تصلب یا سخت‌شدن شریان‌ها به وجود می‌آید. پس از ابتلا به سكته مغزی، حركت عضلات صورت مختل می‌شود كه این موضوع با انسداد در شریان‌های خاص ارتباط دارد. اگرچه دچارشدن به سكته مغزی در ابتدا موجب ناتوانی حسی و حركتی در بخشی از اندام‌ها می‌شود اما با تمرین و ممارست و فعال‌كردن عضلات، می‌توان شدت بسیاری از این عوارض را كاهش داد. مهم این است كه اراده خود را تقویت كنیم و امیدمان را هرگز از دست ندهیم.
● لبخند بزنید
این یكی از تمرین‌هایی است كه باعث شادی و نشاط شما می‌شود. لب‌ها را جمع یا به عبارتی غنچه كنید و آنها را مانند حالتی در آورید كه می‌خواهید نوه خود را ببوسید. سپس لبخند بزنید. با خودتان تعارف نكنید، می‌توانید با دهان بسته یا نیمه باز بخندید.
● باز هم حركت لب‌ها
این بار بدون اینكه حالت لبخند باشد یعنی بدون اینكه عضلات گونه را منقبض كنید و در نتیجه بدون اینكه گوشه چشم‌های شما چین بیفتد، لب‌ها را به‌طور افقی به دو طرف منقبض كنید.
دست خود را جلوی دهان بگیرید و به سمت آن فوت كنید. برای اینكه انگیزه شما برای كار بیشتر شود، سعی كنید هوایی كه از دهان‌تان خارج می‌شود، به كف دست‌تان برخورد كند و شما آن را احساس كنید. فایده این كار این است كه با توجه به شدت ضایعه می‌توانید هر دو یا سه روز یك بار، دست خود را كمی دورتر ببرید و این كار را تكرار كنید.
یك روش دیگر برای تقویت عضلات صورت و عضلات اطراف دهان این است كه داخل یك كیسه نایلون فوت كنید. پس از مدتی متوجه می‌شوید كه كیسه پلاستیك به تدریج پر از هوا می‌شود و این موضوع، نشانه افزایش قدرت عضلات اطراف دهان است.
شمعی را روشن‌كرده و آن را آن‌قدر به‌صورت خود نزدیك كنید كه بتوانید با فوت‌كردن، خاموشش كنید. به مرور زمان كه عضلات شما تقویت می‌شود، می‌توانید فاصله شمع را از صورت خود بیشتر كنید تا فشار بیشتری به عضلات صورت و اطراف لب‌ها وارد شود.
یك سوت تهیه كنید و با فوت كردن در آن، قدرت عضلات لب‌ها و صورت خود را افزایش دهید. هر قدر صدای سوت بلندتر شود، نشانه افزایش قدرت عضلات است.
اگر این تمرین‌های تقویت عضلات را انجام دادید و به‌طور مرتب آنها را پیگیری كردید، به میزانی از قدرت عضلانی در ناحیه صورت دست می‌یابید. شاد باشید! چون هم اراده‌ای قوی دارید و هم به بهبود نزدیك‌تر شده‌اید. سعی كنید در بیشتر مواقع لبخند بزنید تا هم شادی و روحیه مثبت شما حفظ شود و هم فعالیت عضلانی صورت، انجام گیرد. اگر نیمه لب فوقانی افتاده است، دست خود را روی نیمه سالم لب بالا گذاشته و آن را ثابت نگه دارید و سپس سعی كنید نیمه آسیب‌دیده لب بالایی را به بالا بكشید.
● زبان فعال
زبان از عضلات گوناگونی تشكیل شده كه كار ظریف آنها باعث می‌شود تكلم و ارتباط خود را با دیگران حفظ كنیم. همچنین موجب آسان‌شدن جویدن و بلع مواد غذایی می‌شود. نشاط و تقویت روحیه در ارتباط برقراركردن با دیگران و تغذیه مناسب و گوارش كامل غذا، نعمت‌هایی است كه موجب افزایش كیفیت زندگی و بهبود بیماری مبتلا به سكته مغزی می‌شود. بنابراین شروع كنید:
دهان و لب‌ها را كمی باز كنید و زبان را به گوشه لب‌ها بزنید.
سعی كنید با زبان‌تان از ابتدا تا انتهای سقف دهان را لمس كنید؛ هم نوك و هم تنه زبان باید به سقف دهان برخورد كند.
با دهان بسته زبان خود را به پایین و بالا حركت دهید.
دهان را باز كنید و زبان خود را تا حد امكان، بیرون بیاورید. مواظب باشید زبان‌‌تان را آن‌قدر به بیرون فشار ندهید كه قولنج كند!
امیدواریم این حركات ساده كه به مرور زمان دفعات آن را افزایش می‌دهید، موجب شود تا بهتر صحبت كنید و با كلام شیرین‌تان، خاطره‌های خود را برای نوه‌های عزیزتان بازگو كنید.
● مشكلات چشم و بینایی
بسیاری از بیماران مبتلا به سكته مغزی، به كاهش بینایی، افتادگی پلك و كم‌كاری عضلات چشم دچار می‌شوند. این موضوع، هم به ارتباط بیمار با دیگران و هم به انجام‌دادن كارهای روزمره او آسیب می‌زند اما نگران نباشید و قافیه را نبازید. شما می‌توانید! به این چند حركت ساده توجه كنید:
دست خود را روی چشم سالم بگذارید و با چشم آسیب‌دیده پلك بزنید. خجالت نكشید، چشمك بزنید!
ابروی سالم را با دست نگه دارید و ابروی آسیب‌دیده را تا حد امكان بالا ببرید. یادتان می‌آید، چگونه می‌گفتید، نه؟!
مدت كمی از روز، دست خود را روی چشم سالم بگذارید و با چشم دیگر نگاه كنید. از هر عضوی بیشتر كار بكشید، قوی‌تر می‌شود.
یواشكی نگاه كنید! زیرچشمی! انگشت خود یا خودكاری را جلوی چشمان‌تان نگه دارید و آن را به طرف راست و چپ یا بالا و پایین ببرید و بدون چرخاندن گردن، با چشم دنبالش كنید.
همان كار قبلی را انجام دهید اما این بار دست خود را روی چشم سالم بگذارید و فقط با چشم آسیب‌دیده، خودكار یا انگشت خود یا هر چیز دیگر را دنبال كنید.
● قوام و زیبایی صورت با تقویت گردش خون
از مهم‌ترین مسایلی كه هم برای عملكرد بهتر عضلات صورت و هم برای زیبایی و تقویت روحیه بیمار مبتلا به سكته مغزی مفید است، ماساژ عضلات صورت است. برای آسان‌شدن گردش خون در عضلات صورت و بهترشدن عضلات گونه كه ممكن است دچار افتادگی باشد، با پشت انگشتان از انتهای چانه تا بالای گونه را به‌صورت دورانی، ماساژ بدهید. این كار موجب قوام بیشتر عضلات و تقویت آنها و كاركرد بهتر برای داشتن چهره‌ای بشاش‌تر و با نشاط‌تر می‌شود.
● خلاصه اینكه
بسیاری از افراد به سكته مغزی یا در كل، حوادث عروقی مغز دچار می‌شوند. شاید در بستگان، دوستان و افراد خانواده شما فرد مبتلایی وجود داشته باشد. برای پیشگیری از بروز این حوادث و نیز اگر فرد بیماری در اطراف ما وجود داشت، برای بازگرداندن او به زندگی طبیعی باید تلاش كنید. این كار با اراده بیمار برای تحرك و تقویت عضلات آسیب‌دیده به بهترین نحو انجام می‌گیرد، فقط كمی اراده و داشتن روحیه لازم است.

مهدیه كلهر

منبع : روزنامه سلامت