برای همیشه می‌خواهمت ای مغز!

عده‌ای به غلط عقیده دارند آدم كه پیر شد، دیگر كم‌حافظه می‌شود، از عهده كارهایش برنمی‌آید و خلاصه باید دست روی دست بگذارد تا اجلش برسد، آن هم در نهایت ناتوانی و دلزدگی از زندگی!
در حالی كه آرزوی واقعی همه ما این است كه در دوران پیری بتوانیم با آرامش زندگی كنیم و ذهن فعالی داشته باشیم. تحقیقات جدید نشان می‌دهد اگر زودتر به فكر بیفتیم- یعنی از دوران میانسالی- می‌توانیم حتی در دوران پیری هم شادابی و شور جوانی‌مان را حفظ كنیم.
یكی از بیماری‌هایی كه ممكن است آرامش دوران پیری را بر هم بزند، آلزایمر است. این بیماری، یكی از انواع زوال عقل است كه توانایی داشتن یك زندگی طبیعی را از ما می‌گیرد. پیری و ژنتیك، از عوامل ثابت‌شده و مؤثر در بروز این بیماری هستند كه نمی‌توان جلوی آنها را گرفت. اما عوامل دیگری هم در ایجاد این بیماری نقش دارند كه به نحوه زندگی افراد مربوط می‌شوند. دانشمندان معتقدند با داشتن یك زندگی سالم، اگر نتوانیم جلوی آلزایمر را بگیریم، دست‌كم می‌توانیم آن را به تاخیر بیندازیم.
هرچند كم شدن توان مغز در دوران پیری، ناشی از تحلیل ارتباطات بین سلول‌های مغزی است اما تحقیقات نشان می‌دهد كه با فعال نگه داشتن مغز می‌توان باعث بازسازی سلول‌ها و ارتباطات بین آنها شد.
بررسی‌ها نشان داده كه سطح پایین تحصیلات می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد. به‌نظر می‌رسد كه این مسئله ناشی از سطوح پایین تحریكات مغز در طول زندگی باشد.این یعنی ارتباطات سلول‌های مغز در افرادی كه تا مراتب بالا تحصیل می‌كنند، محكم‌تر است و این افراد، دیرتر دچار علائم تحلیل مغز می‌شوند.
نگران نشوید! حتی اگر تاكنون از درس و تحصیل فاصله داشته‌اید، باز هم می‌توانید از ابتلا به آلزایمر جلوگیری كنید. لازم نیست زندگی را زیر و رو كرده و ناگهان تغییر بزرگی در آن به وجود آورید. از یك تغییر كوچك مانند پیاده‌روی روزانه شروع كنید و بعد كم‌كم زندگی خود و اطرافیان‌تان را تغییر دهید.
● مغز را فعال نگه دارید
۱) كنجكاویتان را نسبت به مسائل و اخبار روز حفظ كنید و در طول زندگی، به‌دنبال آموختن چیز‌های تازه باشید؛ حتی اگر یك روش جدید برای آشپزی یا یك مسیر تازه برای رسیدن به مقصدی تكراری باشد.
۲) زیادكتاب بخوانید. اگر سواد ندارید، از فرزندان‌تان خواهش كنید كه هر روز قسمتی از یك كتاب را برای شما بخوانند.
۳) تا می‌توانید بنویسید. اگر ذوق ادبی دارید، شعر بگویید وگرنه خاطرات زندگی‌تان را بنویسید. اگر سواد ندارید، می‌توانید خاطرات‌تان را برای فرزندان یا دوستانتان تعریف كنید.
۴) در سخنرانی‌ها و جلسات آموزشی گروهی حاضر شوید؛ كلاس‌های شعرخوانی، آموزش روخوانی و تفسیر قرآن و هر كلاس دیگری كه باعث شود ذهن شما فعال‌تر شود.
۵) در بازی‌های گروهی و خانوادگی شركت كنید. بازی‌های كلامی یكی از مفرح‌ترین بازی‌ها در مهمانی‌ها هستند؛ مثلا مشاعره، داستان‌گویی كلمه به كلمه و...
۶) باغبانی كنید. به گل و گیاه باغچه و حیاط‌تان برسید. با پرس‌و‌جو از دیگران، گیاهان تازه‌ای را انتخاب كرده و در باغچه‌تان بكارید. اگر باغچه ندارید، می‌توانید با گیاهان آپارتمانی، خودتان را سرگرم كنید.
۷) از لذت بازی‌هایی كه موجب تقویت حافظه می‌شوند، غافل نشوید؛ مانند جدول كلمات متقاطع، چیستان و معما، بازی و ریاضی، كارت بازی (بازی حافظه)، فكر بكر و...
● در اجتماع فعال باشید
تحقیقات نشان می‌دهد افرادی كه به‌طور مرتب روابط اجتماعی دارند، به‌خصوص آنهایی كه فعالیت جسمی و ذهنی بیشتری داشته و تغذیه مناسبی دارند، مغزشان دیرتر تحلیل می‌رود. بنابر این شما هم سعی كنید:
۱) در محل كارتان فعال بوده و روابط خوبی با همكاران‌ خود داشته باشید كه تا دوران پیری هم ادامه یابد.
۲) در فعالیت‌های گروهی اجتماعی داوطلبانه شركت كنید.
۳) در امور خیریه و انجمن‌های مختلف عضو شوید.
۴) زیاد به مسافرت بروید و با فرهنگ‌های مختلف آشنا شوید.
● جسم خود را هم فعال نگه دارید
ورزش برای حفظ یك جریان خون مناسب در بدن لازم است. ورزش نه تنها خطر سكته قلبی، مغزی و دیابت را كم می‌كند بلكه می‌تواند خطر آلزایمر را هم بسیار كاهش دهد. لازم نیست ورزش‌های سنگین انجام دهید یا ورزش‌ها بسیار وقت‌گیر باشد اما لازم است به طور منظم و مرتب ورزش كنید.
ورزش‌های هوازی (آیروبیك) مصرف اكسیژن را بهبود می‌بخشد و به بهتر شدن عملكرد مغز كمك می‌كند. محققان دریافته‌اند كه این ورزش از افت سلول‌های مغز در پیری جلوگیری می‌كند. پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، تای‌چی، یوگا، باغبانی و ... به مدت نیم ساعت در روز، بدن و قلب را فعال نگه می‌دارد. البته با رعایت نكات ایمنی و استفاده از كلاه، مراقب ضربه به سر باشید. مطالعات نشان داده كه ضربه‌های شدید به سر، ممكن است احتمال آلزایمر در دوران پیری را بیشتر كند.
● خوب بخورید
خصوصیات یك تغذیه مناسب برای مغز، درست مثل تغذیه‌ای است كه برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی و دیابت توصیه می‌شود؛ یعنی لازم است برای اینكه مغزتان سالم بماند، چربی و كلسترول كمتری بخورید و دقت كنید كه مواد مغذی به‌اندازه كافی به بدن برسد.
تحقیقات نشان داده است كه بالا بودن كلسترول و فشار خون تا ۶ برابر، احتمال زوال عقل را بیشتر می‌كند. البته یادتان باشد كه میانه‌روی در خوردن و داشتن یك زندگی سالم، بهتر از رژیم‌های كوتاه مدت است. ضمنا این موارد را نیز همواره مدنظر داشته باشید:
۱) از خوردن غذا‌های چرب به‌خصوص چربی‌های اشباع شده خودداری كنید. در عوض، چربی‌های غیراشباع شده مانند روغن زیتون را جایگزین كرده و به‌جای سرخ كردن، غذا‌ها را آب پز كنید.
۲) مواد محافظ و حاوی آنتی‌اكسیدان شامل میوه و سبزی را بیشتر بخورید (حداقل ۵ واحد در روز). از سبزیجات؛ كلم، اسفناج، كلم بروكلی، چغندر، پیاز، ذرت و بادمجان و از میوه‌ها؛ آلو، زغال‌اخته، توت سیاه و توت‌فرنگی، تمشك، پرتقال، گیلاس و انگور قرمز آنتی‌اكسیدان فراوانی دارند.
۳) ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها هم برای پیشگیری از آلزایمر مفیدند. ویتامین C و E با هم و ویتامین B۱۲ و اسید فولیك از این جمله‌اند.
۴) یادتان باشد هر آنچه برای قلب شما مفید است برای مغز شما هم مفید خواهد بود، چراكه مغز بدون اینكه شما حس كنید یكی از فعال‌ترین قسمت‌های بدن شماست. جالب است بدانید، قلب شما ۲۰ درصد خون را به مغزتان پمپ می‌كند؛ یعنی جایی كه میلیون‌ها سلول، آماده دریافت غذا و اكسیژن هستند.
پس برای سالم ماندن قلب و مغزتان علاوه بر داشتن یك رژیم سالم غذایی و ورزش، لازم است سیگار را كنار بگذارید و مرتب وزن، فشار خون، قند و كلسترول خونتان را كنترل كنید.

منبع : روزنامه همشهری