مرثیه ای برای رادیو آماتوری

شاید باورش کمی مشکل به نظر برسد که پیش از ظهور اتاق های گپ اینترنتی، رادیو آماتورها روش هایی را برای گفتگو با یکدیگر در سراسر جهان ابداع کردند، پیش از تولد فن آوری صوت بر روی اینترنت یا VOIP آماتورها توانستند راه هایی ارزان قیمت و حتی رایگان برای مکالمه های جهانی و بین المللی فراهم کنند، و حتی پیش از اختراع سیستم های تلفن سلولی (همراه)، این رادیو آماتورها بودند که با تجهزات سیار خود امکان برقراری تماس های تلفنی را از درون خودروها فراهم کردند.
هم اکنون جشن سالگرد صدمین سال تاسیس انجمن رادیو آماتوری ایالات متحده آمریکا در حالی برگزار می شود که، بسیاری از فن آوری های پیشرفته امروزی، رشد و تکامل خود را مدیون فعالیت های رادیوآماتورها می داند. اما رئیس انجمن ملی رادیو آماتوری آمریکا که در جشن یکصدیمین سالگرد تاسیس این انجمن سخنرانی می کند با تاسف ابراز می دارد که امروز میانه سنی رادیو آماتورهای فعال بین ۵۰ تا ۵۵ سال قرار دارد و این حقیقت تلخی است که لزوم توجه و رسیدگی با رادیو آماتوری را بیش از پیش آشکار می نماید.
همین نگرانی ها سبب شده است که انجمن ملی رادیو آماتوری آمریکا به همراه کلوپ رادیویی این کشور برنامه هایی را برای جلب توجه و جذب جوان تر ها به این موضوع را در اولویت های اصلی خود قرار دهند. امروزه شبکه اینترنت، تلفن های سلولی، و برخی از تجهیزات بازی های ویدئویی که حتی قابلیت VOIP نیز دارا هستند، امکان میان بر زدن در کره خاکی و برقراری ارتباط ساده و کم خرج را برای همگان فراهم آورده اند.
با این وصف خیلی هم بدور از انتظار نیست که جوان تر ها دیگر حاضر نباشند برای گرفتن پروانه های رادیو آماتوری در آزمون های مختلف شرکت کنند و کمی دردسر را متحمل شوند، چراکه آنها راه های ساده تری را پیش روی خود می بینند. تلفن های سلولی به سهولت در دسترس آنها است و براحتی و سرعت می توانند در هر لحظه با دوستان خود گفتگو کنند، پس دیگر لزومی نمی بینند که فنی را بیاموزند و برای "رادیو آماتور" شدن آزمون های نظری و عملی بگذرانند.
● این فقط یک سرگرمی نیست
فنون رادیو آماتوری هموراه در طول سالهای اخیر توانسته خدمات شایانی را در خلال جنگ ها و دیگر وقایع ارائه کند حتی این وجه از رادیو آماتوری در طول دو سال اخیر نیز برجستگی بیشتری یافته است، آنجا که بلایای طبیعی همچون وقوع تسونامی جنوب شرق آسیا در سال ۲۰۰۴ و طوفان کاترنا در سال گذشته طومار بسیاری از شبکه های پیشرفته ارتباطی را در عرض چند دقیقه در هم پیچید، رادیو آماتورها و فعالیت های رادیو آماتوری توانستند خدمات بسیار ارزشمندی را ارائه کنند.
سخنگوی انجمن می افزاید: برخی به ما می گویند که خوب می شود در چنین مواقعی از تلفن های سیار ماهواره ای استفاده کرد، اما من معتقدم که این تلفن ها هنوز گران تر از آن هستند و حتی در اغلب موارد بحرانی با ترافیک روبرو می شوند، اما رادیو آماتورها داشتند فعالیت های بی نظیری را انجام می دادند درست وقتی که تلفن های ماهواره ای ما از کمربند مان آویزان بود.
درست در چنین شرایطی است که اهمیت فعالیت های رادیو آماتوری برای همه قابل لمس و برجسته می شود.
● بر لبه فن آوری
ما معتقدیم که بسیاری از فن آوری های امروزی مدیون فعالیت های فنون رادیو آماتوری هستند، به عنوان نمونه ما رادیو آماتروی را به عنوان پدر خوانده VOIP می شناسیم چراکه آماتورها سالها پیش روشی ارزان قیمت برای مکالمات بین المللی و راه دور را اختراع کردند که امروزه پایه اصلی فن آوری VOIP قرار گرفته است، از این رو معتقدیم که هیچ فن اوری نمی تواند جایگزین رادیو آماتوری شود چراکه آن پایه اصلی بسیاری از فن آوری های نوین ارتباطی امروزی را تشکیل می دهد چنانچه امروزه مشاهده می کنیم که تلویزیون با وجود پیشرفت هایی که داشته نتوانسته است رادیو را از صحنه خارج کند و یا اینترنت نتوانسته است جایگزین تلویزیون شود.
رادیو آماتورها اغلب جزو نخستین آزمایندگان و کاربران فن آوری های نوین ارتباطی هستند و شاهد این مدعا نیز آن است که هنگامی که برای نخستین بار تلفن اینترنتی ممکن شد ۲۰ درصد از کاربران این فن آوری را رادیو آماتورهایی تشکیل می دادند که از علامت خطاب رادیو آماتوری خود به عنوان نام مستعار ارتباط اینترنتی استفاده کردند.
● فرمولی برای آینده
به نظر می رسد رادیو آماتوری امروزه با گام برداشتن به سمت سیستم های ارتباطی جدید و حرکت در جهت تحولات دیجیتالی، از جذابیت بیشتری برخوردار شده باشد، علاوه بر اینکه در حال حاضر بحث ها و جدل ها بر سر حذف آزمون عملی مخابره مورس از مراحل دریافت گواهینامه رادیو آماتوری در ایالات متحده و دیگر کشورها در گرفته است و FCC به زودی در این باره تصمیم خواهد گرفت.
● وضعیت کشور ایران
از سوی دیگر آنچه طی سالهای اخیر بر سر سرویس های رادیویی عمومی و آماتوری در کشور ما گذشته است، یاد آور وضعیت اسفبار این قبیل سرویس ها است. رادیو آماتوری، سرویس رادیویی مهجور مانده کشور ایران، چندین سال است که به طور کل از سوی متولی اصلی آن که همانا سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی یا همان رگولاتوری است به دست فراموشی سپرده شده است و نه آزمونی برای صدور مجوز آن برگزار می شود و نه قوانین و مقررات و آیین نامه های آن که حداقل متعلق به ۴۰ سال پیش است، از سوی رگولاتوری مورد بازبینی قرار می گیرد.
این در حالیست که دنیا رویکرد دیگری را همسو با تحولات دیجیتالی نسبت به رادیوآماتوری برگزیده و همگام با فن آوری دیجیتال در صنایع ارتباطی، افق های نوینی را نیز برای رادیوآماتورها گشوده است، از آن جمله می توان به شبکه های وسیع ارتباط رادیو آماتورهای دیجیتال که مبتنی بر فن آوری ROIP عمل می نمایند و یا سیستم های ارتباط ماهواره ای رادیو آماتوری اشاره نمود.
جای بسی تاسف است که رگولاتور کشور ما به کل چشم خود را بر روی این حق مسلم جامعه بسته و هیچ پاسخ درخوری به نیازها و انتظارات معقول جامعه نمی دهد. گذشته از رادیو آماتوری، سرویس های عمومی نیز تا کنون بدلیل مخالفت های برخی از مراجع نتوانسته اند در ایران توفیق یابند، "باند شهروندان" و صدور مجوزهای لازم برای بهره برداران از آن، رفته رفته به فراموشی سپرده شده و برگ دیگری آکنده از عدم توفیق را در پرونده فعالیت رگولاتور کشور مان افزوده و به یادگار نهاده است.

نوشته: شروین هادی نژاد