پاسخ به ابهام‌ها در صندوق دخیره فرهنگیان/ ثبت بالاترین سود خالص تاریخ صندوق در سال مالی گذشته

به گزارش خبرنگار ایلنا، چند روز پیش بود که ایلنا گزارشی با عنوان «ابهام در صندوق دخیره فرهنگیان/ حاجی‌بابایی: دولت باید با نظرسنجی از اعضای صندوق، تصمیم‌گیری کند» منتشر کرد. در این گزارش نماینده بازنشستگان فرهنگی از فقدان شفافیت و سود مدیریت در صندوق ذخیره فرهنگیان انتقاد و تاکید کرده بود که فرهنگیان مالکان اصلی صندوق هستند و برای رفع مشکلات دو راهکار را در نظر گرفته‌اند یعنی انحلال صندوق یا در اختیار گرفتن مدیریت آن.

«حمیدرضا حاجی‌بابایی» عضو کمیسیون آموزش مجلس هم به خبرنگار ایلنا گفته بود: «میزان سود صندوق ۷.۵ همت است که این مبلغ با عدد ۵۰۰ همتی که درخصوص سرمایه‌گذاری در آن تخمین می‌زنند، قابل مقایسه نیست. بنابراین در روند کار، در مدیریت، ساختار، سودآوری و نوع کار صندوق با ابهام مواجه هستیم. به زودی با دولت مذاکراتی انجام خواهیم داد تا به ماجرا ورود کند.» 

در آن زمان ایلنا سوالاتی را نزد صندوق ذخیره فرهنگیان مطرح کرد، اما در بازه زمانی نوشتن گزارش مذکور، پاسخ سوالات داده نشد. یک روز بعد از انتشار گزارش اما «علی صادقی» مدیرعامل صندوق ذخیره فرهنگیان پاسخ سوالات مطروحه را در اختیار ایلنا قرار داد که در ادامه می‌خوانید. 

صادقی در پاسخ به سوالات خبرنگار ایلنا توضیح داد که صندوق ذخیره فرهنگیان بر اساس تبصره ۶۳ قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تأسیس شده و با شخصیت حقوقی مستقل عمل می‌کند. منابع اصلی صندوق از کسورات ماهانه حقوق فرهنگیان (تا سقف ۵ درصد) و سهم معادل دولت تشکیل می‌شود. این منابع به منظور سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های اقتصادی سودآور و ارتقای معیشت فرهنگیان در دوران بازنشستگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

او تاکید می‌کند که مطابق متن صریح تبصره ۶۳، مبالغ واریزی فرهنگیان، دولت و سودهای متعلق به آن، تحت عنوان «سهم الشرکه» معرفی شده‌اند: از آنجا که سهم‌الشرکه بر اساس قانون تجارت، دلالت بر حقوق مالکانه دارد، لذا فرهنگیان به میزان سهم الشرکه خود، مالک دارایی‌های مؤسسه هستند و این امر در آخرین اساسنامه مصوب مؤسسه (سال ۱۴۰۳) نیز به صراحت مورد تأکید قرار گرفته است. لیکن در گذشته در برخی موارد، بعضاً ارتباط اعضا با مؤسسه در اَشکال دیگری طرح و معرفی شده بود که این نکته در پرتو طراحی و اجرای طرح ارزش مالکانه در سال‌های اخیر، اصلاح شده است. 

مدیرعامل صندوق این را هم می‌گوید که فرهنگیان به عنوان مالکان واقعی دارایی‌های صندوق شناخته می‌شوند و سهم کامل آن‌ها از ارزش افزوده دارایی‌ها به ایشان واگذار خواهد شد: این طرح، که بر اساس مصوبات هیئت امنا و هیئت مدیره و با هدف شفاف‌سازی مالکیت اجرا می‌شود، نشان‌دهنده تعهد صندوق به حقوق اعضای خود است و مالکیت فرهنگیان را بر دارایی‌های مؤسسه به رسمیت می‌شناسد. 

به گفته او، طبق اساسنامه مؤسسه صندوق ذخیره فرهنگیان، عضویت در صندوق اختیاری است؛ اما خروج از صندوق، تنها در زمان بازنشستگی، ازکارافتادگی، بازخریدی و یا فوت امکان‌پذیر است. بر این اساس، صندوق سبد دارایی‌های خود را به گونه‌ای مدیریت می‌کند که ضمن ارزش آفرینی حداکثری، امکان بازپرداخت تعهدات در زمان مقرر فراهم شود. به همین دلیل، در صورت انصراف اعضا قبل از بازنشستگی، اصل مبالغ واریزی فرهنگیان به همراه سود متعلقه (بر اساس محاسبات صندوق) به آن‌ها بازگردانده می‌شود، اما واریزی دولت و سود حاصل از آن به ایشان تعلق نمی‌گیرد زیرا این سهم تنها در زمان بازنشستگی یا تسویه نهایی پرداخت می‌شود. 

صادقی اضافه می‌کند که این سیاست بر پایه قوانین مصوب هیئت امنا و با هدف حفظ پایداری صندوق برای اعضای فعال طراحی شده است. با این حال، بر اساس طرح ارزش مالکانه، اعضا حتی در صورت انصراف هم می‌توانند سهم خود از ارزش خالص دارایی‌های صندوق دریافت کنند که شامل ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها هم می‌شود. بنابراین، سود حاصل از سرمایه‌گذاری ناشی از واریزی اعضا در تسویه حساب لحاظ می‌شود تا حقوق اعضا حفظ شود. 

او درباره انتقاد بازنشستگان معترض نسبت به سوءمدیریت و فقدان شفافیت در صندوق هم اظهار می‌کند: مؤسسه صندوق ذخیره فرهنگیان همواره بر اصل شفافیت و مدیریت حرفه‌ای تأکید داشته و گزارش‌های مالی رسمی و حسابرسی شده تمامی شرکت‌ها، هلدینگ‌ها و مؤسسه، در مجامع عمومی ارائه، بررسی و به تصویب می‌رسد. همچنین ارکان حاکمیت شرکتی نظیر کمیته‌های حسابرسی، ریسک و انتصابات در سال‌های اخیر در سطح گروه مؤسسه تشکیل و فعال شده و نقش نظارتی خود را بر عملکرد هلدینگ‌ها و مؤسسه ایفا کرده‌اند. 

مدیرعامل صندوق ذخیره فرهنگیان با بیان اینکه ستاد مؤسسه در یک سال اخیر با تدوین، ابلاغ و نظارت بر حسن اجرای آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های یکسان در سطح گروه، از جمله آیین‌نامه معاملات، آیین‌نامه انتخاب و انتصاب اعضای هیأت مدیره و موارد مشابه دیگر در مسیر استانداردسازی فعالیت‌ها، نظارت حداکثری بر عملیات هلدینگ‌ها و شرکت‌ها و پیشگیری از وقوع بحران‌ها و سوءاستفاده‌های احتمالی گام برداشته است. 

او عنوان می‌کند: در یکسال اخیر، با رونمایی از پنج سامانه هوشمند از جمله سامانه‌های نظارت مالی و سرمایه‌گذاری، شفافیت عملکرد افزایش یافته و امکان دسترسی فرهنگیان به صورت‌وضعیت‌های شخصی فراهم شده است. این سامانه‌ها، که با حضور مقام عالی وزارت آموزش و پرورش رونمایی شدند، بخشی از برنامه‌های اصلاحی برای کاهش هزینه‌ها، افزایش هم‌افزایی و ارتقاء شفافیت و پاسخگویی است و حاکی از تعهد به مدیریت کارآمد در سطح مدیران ارشد مؤسسه است. 

مدیرعامل صندوق ذخیره فرهنگیان می‌افزاید: در خصوص ادعاهای سوءمدیریت، صندوق با ادغام هلدینگ‌های تابعه مانند تدبیرگران و سامان، ساختار خود را ساماندهی و بازدهی را تقویت کرده است: گزارش‌های اخیر نشان‌دهنده ثبت بالاترین سود خالص تاریخ صندوق در سال مالی گذشته است که در نتیجه سرمایه‌گذاری‌های کارشناسی‌شده در حوزه‌های اقتصادی مطمئن رخ داده. روند قابل قبول سودآوری علیرغم چالش‌های کلان اقتصادی، حرکت در مسیر اصلاح سبد سرمایه‌گذاری‌ها و فراهم کردن زمینه ورود هلدینگ‌ها و شرکت‌ها به بازار سرمایه، گویای اهتمام جدی مدیران ارشد مؤسسه به ارزش‌آفرینی و مدیریت بهینه اندوخته‌های اعضا نزد مؤسسه است. 

او تاکید می‌کند که فرهنگیان عضو می‌توانند از طریق کانال‌های ارتباطی مانند تلفن گویا یا اپلیکیشن، ابهامات خود را در این خصوص پیگیری کنند و صندوق آماده پاسخگویی به این عزیزان است. 

صادقی درباره مطالبه فرهنگیان مبنی بر انحلال صندوق یا مدیریت صندوق توسط خود فرهنگیان هم می‌گوید: از آنجا که خواسته برخی از اعضا به دلیل وجود پاره‌ای نگرانی‌ها، واگذاری مدیریت به خود فرهنگیان و یا انحلال صندوق بوده است، لذا لازم به ذکر است در راستای مطالبه نخست، یعنی افزایش نقش فرهنگیان در مدیریت مؤسسه، تمهیدات خوبی در آخرین اساسنامه مصوب صورت گرفته و بر این اساس اعضا می‌توانند نمایندگان برگزیده خود را در هیأت امنا -که تعداد آن‌ها از سه نفر به شش نفر افزایش یافته- از طریق انتخابات تعیین و از این مسیر نقش خود را در مدیریت مؤسسه ایفا کنند. در این راستا، آیین‌نامه برگزاری انتخابات مذکور -که تنها یکبار در سال ۹۷ و با انتخاب سه عضو منتخب برگزار شد- تدوین و مقدمات لازم برای برگزاری آن در حال پیگیری است. 

او با بیان اینکه تحقق این موضوع، مشارکت مستقیم اعضا در اداره صندوق و نظارت ایشان بر فعالیت مؤسسه را افزایش خواهد داد، ادامه می‌دهد: به علاوه در آیین‌نامه‌های اداری و استخدامی مؤسسه نیز بر اولویت جذب نیروی متخصص از خانواده فرهنگیان عضو تأکید شده که این امر نیز زمینه مشارکت هر چه بیشتر اعضا در سطوح مختلف مدیریتی و عملیاتی مؤسسه را فراهم می‌کند. به نظر می‌رسد نیل به هدف نقش آفرینی بیشتر اعضا در مدیریت صندوق، همراه با افزایش سودآوری و اجرایی شدن طرح ارزش مالکانه، مطالبه انحلال را، با توجه به ماهیت بین نسلی مؤسسه و هم چنین مبانی و الزامات قانونی و حقوقی آن، به عنوان گزینه جایگزین از دستورکار خارج خواهد کرد. هرچند با توجه به تأسیس مؤسسه بر اساس قوانین مصوب مجلس و دولت، انحلال آن نیز مستلزم تصمیم گیری در سطوح بالاتر بوده و از حیطه اختیار مدیران ارشد مؤسسه خارج است. 

مدیرعامل صندوق ذخیره فرهنگیان معتقد است که اظهارات حاجی بابایی، عضو کمیسیون آموزش مجلس، در خصوص ابهامات مدیریتی و سودآوری صندوق، بر پایه نگرانی‌های گذشته مطرح شده که صندوق با اقدامات اصلاحی اخیر به آن‌ها پاسخ داده است: در سال‌های اخیر، مؤسسه با تمرکز بر شفافیت و سرمایه گذاری‌های مطمئن، علی‌رغم چالش‌های اقتصاد کلان کشور و وجود ناترازی‌های انرژی، جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، نوسانات بازار سرمایه و…، بالاترین سود خالص تاریخ خود را ثبت کرده و ارزش دارایی‌های فرهنگیان را افزایش داده است. 

به گفته او، گزارش‌های مالی حسابرسی شده صندوق، که به تصویب مجمع عمومی رسیده است، حاکی از بهبود عملکرد مؤسسه در سال‌های اخیر است. البته با توجه به وجود برخی شرکت‌ها و کسب وکارهای کم بازده و غیر مولد در سبد دارایی‌های مؤسسه، که بخش عمده‌ای از آن‌ها در قالب رد دیون دولتی در سال‌های گذشته به مؤسسه واگذار شده بودند، در دوره اخیر ساماندهی کسب وکارها در دستورکار جدی اعضای هیأت‌مدیره قرار گرفته و تصمیمات قاطعی در خصوص تعیین تکلیف این شرکت‌ها -اعم از واگذاری، ادغام، تهاتر، انحلال و تصفیه و غیره- اتخاذ شده و در مسیر عملیاتی شدن قرار دارد که نتایج آن منجر به افزایش چشمگیر سودآوری و ارتقای بهره‌وری در سطح مؤسسه و گروه شرکت‌های آن خواهد شد.