ظرافت‌های ترجمه از زبان فرانسه

به گزارش خبرنگار ایلنا، بازار ترجمه این روزها با چالش‌های بسیاری مواجه است. از سرقت آثار ترجمه شده و چاپ مجدد با نام مترجمی دیگر تا نبود بازاریابی و برندسازی برای کتاب‌ها. افزایش روزافزون قیمت کتاب در کنار کاهش قدرت خرید مردم نیز موجب کاهش خرید در نتیجه کاهش تیراژ کتاب‌ها شده است. در کنار این‌ها اما زنان حضور پررنگی در ترجمه آثار ادبی دارند و تعداد مترجمان زن در کشور رو به افزایش است.

ناهید صادقی، مترجم رمان و داستان به خبرنگار ایلنا گفت: قطعا کتاب‌های زبان‌های خارجی که به انگلیسی ترجمه شده‌اند را به زبان فارسی ترجمه کنید بسیار متفاوت خواهند شد تا ترجمه از زبان مبدا. این امر بر کیفیت اثر ترجمه شده تاثیر می‌گذارد.

او افزود: فرهنگ نویسند از زبان مبدا متفاوت از زبان مقصد بوده و اگر یک کتاب را از ترجمه انگلیسی زبان به فارسی ترجمه کنیم، تفاوت بسیاری در بیان فرهنگ مبدا و انتقال آن ایجاد می‌شود. برخی اصطلاحات به زبان مقصد ترجمه‌پذیر نیستند و مترجم مجبور است که جایگزین برای این واژه‌ها پیدا کند. اما اگر کتابی مستقیما از زبان مبدا به فارسی ترجمه شود، دستکاری کمتری در آن اتفاق می‌افتد.

صادقی گفت: زمانی که کتابی از زبان مبدا به انگلیسی و سپس به فارسی ترجمه می‌شود، گویی کتاب دست به دست شده و تغییرات بسیاری در آن رخ می‌دهد. ممکن است داستان تغییر کند. البته به طور کلی در ترجمه‌ها اشتباهاتی وجوددارد. اثر ترجمه همواره اشتباهاتی دارد.

این مترجم کتاب‌های فرانسوی زبان با اشاره به اندک بودن تعداد مترجمانی که از زبان فرانسه به فارسی ترجمه می‌کنند، بیان کرد: ترجمه کتاب‌های فرانسوی زبان به دلیل پیچیدگی‌های زبانی بسیار دشوار است. اصطلاحاتی نیز در زبان فرانسه وجود دارد که در ترجمه باید کاملا بومی سازی شود. ظرافت‌هایی در این زبان وجود دارد که باید حتما رعایت شود و مهم‌ترین آن همان بومی‌سازی زبانی است.

صادقی درباره معیار انتخاب کتاب‌ها برای ترجمه گفت: در مرحله اول کتاب مربوطه را از ابتدا کامل می‌خوانم. اگر موضوع آن جذاب باشد و حرفی برای گفتن داشته باشد، و یا موضوعی باشد که باید در ادبیات ما شناخته شود، در آن صورت کتاب را ترجمه می‌کنم. در مورد کتاب چمن سرخ از بوریس ویان، نویسنده بود که نظر من را جلب کرد. این کتاب موضوع پایان‌نامه‌ام بود. تمامی کتاب‌های او را مطالعه کردم و کتابی که بیشتر از همه به نظرم جالب بود را برای ترجمه انتخاب کردم.

او تاکید کرد: این‌که برخی مترجمان ابتدا کتاب را کامل می‌خوانند و گروهی دیگر فقط ابتدای کتاب را می‌خوانند و از روی آن تصمیم می‌گیرند کتاب مورد نظر را ترجمه کنند یا خیر، امری کاملا سلیقه‌ای است.

صادقی درباره شهرت نویسنده به منظور جذب مخاطب بیان کرد: برای من اهمیتی ندارد که نویسنده اثر معروف باشد یا خیر. فقط کیفیت اثر و داستان مورد نظر مهم است. اکنون بسیاری از کتاب‌های نویسندگان مطرح دنیا بارها ترجمه شده‌اند و چندین ترجمه از هر اثر در بازار وجود دارد و خواننده دچار سردرگمی می‌شود که کدام ترجمه را بخواند.

او افزود: کتاب‌های نویسندگان خاص یا کمتر شناخته شده در کشور چندین ترجمه ندارند و این حسن معروف نبودن نویسنده در کشور است.

خلا بازاریابی، برندسازی و تبلیغات برای کتاب

در زنجیره فروش کتاب، بازاریابی، تبلیغات و برندسازی، حلقه مفقوده است. برخی نویسندگان و مترجمان این حلقه مفقوده را از طریق حساب خود در اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی جبران می‌کنند.

صادقی درباره دشواری‌های معرفی، بازاریابی و تبلیغات و برندسازی برای کتاب نویسندگان کمتر شناخته شده بیان کرد: بسیاری از مترجمان در صفحه اینستاگرامی خود به معرفی کتاب ترجمه شده می‌پردازند که من چنین کاری نمی‌کنم. بنابراین بازاریابی و تبلیغات آن کمی با دشواری‌هایی مواجه است. باتوجه به این‌که قیمت کتاب نیز بسیار گران شده است، مخاطبان ایرانی کمتر تمایلی به خرید کتاب دارند.

او افزود: این عوامل همگی موجب شده میزان مطالعه، خرید کتاب‌ها و در نتیجه تیراژ کتاب‌ها به شدت کاهش یابد. از سویی دیگر بازاریابی امری است که باید ازسوی انتشاراتی‌ها صورت بگیرد اما این اتفاق رخ نمی‌دهد.

صادقی درباره سرقتی که از کتاب‌های ترجمه شده صورت می‌گیرد و ترجمه دیگر مترجمان با کمی تغییرات توسط ناشران و مترجمان متخلف مجددا به اسم مترجم دیگری منتشر می‌شود، بیان کرد: هرگز چنین مشکلی را نداشتم اما هستند ناشرانی که در ازای دریافت پول به چاپ کتاب می‌پردازند بی‌آنکه به کیفیت و یا دزدی بودن اثر اهمیتی دهند.

افزایش چشم‌گیر حضور زنان در عرصه ترجمه

زنان بسیاری به عنوان مترجم کتاب‌های داستانی در کشور فعالیت می‌کنند و حضور زنان در این عرصه همواره رو به افزایش است.

این مترجم کتاب‌های فرانسوی زبان درباره افزایش چشم‌گیر زنان مترجم و نویسنده در عرصه ادبیات گفت: دلیل این امر این است که آمار فارغ‌التحصیلان مترجمی زبان انگلیسی در کشور افزایش یافته و به طور کلی زنان بیشتر به رشته‌های انسانی علاقمندند. البته ترجمه شغلی نیست که درآمد چندانی داشته باشد و بیشتر به دلیل علاقه انجام می‌شود اما آقایان بیشتر گرایش به مشاغلی دارند که درآمدزایی بالایی داشته باشد.

صادقی درباره جدیدترین کتاب در دست چاپش گفت: جدیدترین کتابم در بازار کتاب، باغ نارنج است که انتشارات مروارید آن‌را منتشر کرده است. کتاب دیگری نیز در دست انتشار دارم تحت عنوان رمان مادرانه و قرار است انتشارات امیرکبیر آن‌را منتشر کند.