جای خالی مرکز نگهداری اسناد و مکاتبات تاریخی در بستک/ قدیمی‌ترین سند تاریخی بستک تکه تکه شده است

به گزارش خبرنگار ایلنا، هزاران برگ سند و دست‌نوشته تاریخی به‌صورت پراکنده در شهرستان بستک وجود دارد که توسط مردم و در شرایط غیراستاندارد نگهداری می‌شود. براساس گفته فعالان فرهنگی، محتوای این نسخ خطی، بیانگر تعاملات و مراودات مردم منطقه بستک با کشورهای حوزه خلیج‌فارس در ادوار مختلف تاریخی، فتواهای رد و بدل شده میان علمای منطقه بستک و جهان عرب، اسناد زمین ‌نخیلات و فسیلات، حل دعوا‌ها و مناقشات، نامه و عقدنامه است.

درحال‌حاضر بخش عمده‌ای از این اسناد، مربوط به دوره قاجار است که‌هم‌اکنون نزد خوانین و خانواده‌ها نگهداری می‌شود. اما نبود شرایط حفاظتی مناسب و استاندارد، باعث پوسیدگی و فرسایش بسیاری از این اسناد تاریخی شده است.  «محمد کبیری» فعال فرهنگی شهرستان بستک یکی از مجموعه‌دارانی  است که با گردآوری بیش از 300 نسخه سند تاریخی، از ضرورت تاسیس موزه اسناد و مردم‌شناسی می‌گوید. او معتقد است؛ درحال‌حاضر بسیاری از نامه‌ها، مکاتبات و اسناد ارزشمند تاریخی توسط خانواده‌ها و خوانین شهرستان بستک به‌صورت پراکنده نگهداری می‌شود اما نبود شرایط نگهداری مناسب باعث از بین‌رفتن بسیاری از این اسناد تاریخی شده است.

کبیری می‌گوید: تا جایی که توانسته‌ام اسناد متعلق به دهستان هرنگ را جمع‌آوری‌ کرده‌ام که شامل اسنادزمین نخیلات و فسیلات، حل دعواها و مناقشات، نامه و فتوا، عقدنامه می‌شوند. تاریخی که روی این نسخ خطی ذکر شده بین  100 تا 170 سال متغیر است.

به گفته این فعال‌فرهنگی، بیشترین اسناد و‌ مکاتبات تاریخی روستاهای هرنگ در اختیار خوانین، مشایخ، موالیان سادات، رئیس پاسلار و دهباشی است. در این میان قدیمی‌ترین دست‌نوشته تاریخی متعلق به 1171 ه.ق است که‌ درحال‌حاضر تکه تکه شده است.

او می‌گوید: با اینکه میراث‌فرهنگی هیچ‌گونه همکاری در این زمینه نکرده است و مردم نیز تمایلی به تاسیس موزه اسناد نشان نمی‌دهند چراکه به باور آن‌ها، با اهداء اسناد تاریخی خود به موزه، زمین‌های خود را ازدست می‌دهند. با این حال، این‌عدم همکاری میراث‌فرهنگی و باور برخی از مردم نباید مانع از پیگیری برای راه‌اندازی مرکزی برای نگهداری مناسب از این نسخ خطی باشد. راه‌اندازی مرکز اسناد و موزه مردم‌شناسی این امکان را فراهم می‌کند تا اسناد تاریخی در شرایط بهتری حفاظت شود و از خطر فرسایش و تخریب نجات پیدا کند. 

فعالان فرهنگی شهرستان بستک معتقدند، با توجه به ده‌ها کتاب و نسخ خطی و صدها سند موجود در منازل مردم فرهنگ‌دوست بستک راه‌اندازی مرکز نگهداری از اسناد می‌تواند افق جدیدی برای پژوهشی‌های فرهنگی در حوزه‌های مختلف و همچنین محققان و پژوهشگران بگشاید. 

یکی دیگر از مجموعه‌داران این شهرستان می‌گوید: بنده هم چند هزار برگ سند به زبان فارسی و چندین هزار برگ سند به زبان انگلیسی فقط درباره بستک و کلی اسناد تاریخی دیگر درباره نواحی کرانه‌ای و پس کرانهای خلیج فارس و جنوب فارس دارم که درصورت راه‌اندازی دفتر، مرکز یا نهادی برای نگهداری این اسناد حاضر آن‌ها را تقدیم کنم درغیراینصورت بهتر است در قفسه کتابخانه، کامپیوتر و لپ‌تاپ بماند. 

او می‌گوید: اوایل دهه ۸۰ فرماندار وقت بستک پیشنهاد راه‌اندازی موزه نسخ و اسناد را به مدیرکل وقت میراث‌فرهنگی استان هرمزگان پیشنهاد داده بود که متاسفانه پس از گذشت دو دهه این ایده هم به سرانجام نرسید و محقق نشد. با این حال، پژوهشگران و فعال فرهنگی همچنان امیدوارند با مطالبه‌گری عمومی این امکان برای شهرستان بستک فراهم شود.