هنوز نتوانسته‌ایم با همسایه‌های خود روابطی برقرار کنیم که به اقتصاد ما کمک کند

علی بیگدلی استاد روابط بین الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در رابطه با ارزیابی خود از نشست سه جانبه ایران، چین و عربستان که در روزهای اخیر برگزار شده بود، گفت: چین برنامه ۲۵ ساله‌ای با ما دارد و با الگوهای متفاوتی تقریباً در تمامی کشورهای خاورمیانه این برنامه را اجرا کرده است. حتی در اسرائیل نیز در حال پیاده‌سازی است. الگوهای این برنامه با یکدیگر متفاوت است، به گونه‌ای که برخی از آن‌ها از مرغوبیت بهتری برخوردار هستند.

خیلی نمی‌توانیم به دنبال کاهش تنش در منطقه باشیم

وی ادامه داد: هنوز برنامه ۲۵ ساله ما با چین به مرحله اجرا در نیامده است. هدف نهایی چین قدرت اقتصادی و تجاری است،  لذا تلاش می‌کند که تا حد ممکن تنش‌ها را در این منطقه کاهش دهد، که این امر به نفع عربستان و چین خواهد بود. اما ما با مشکلات بیشتری مواجه هستیم و به فقدان تمیز در منطقه نمی‌اندیشیم. مشکلات ما بیشتر ناشی از برخی نیروها است که اجازه نمی‌دهند به دنبال کاهش تنش‌ها باشیم.  این نیروها تا حدودی از قدرت خود کاسته‌اند و  منطقه خاورمیانه دچار تغییرات ژئواستراتژیک شده و موازنه قدرت به هم خورده است که به زیان ما و به نفع اسرائیل و ایالات متحده تمام شده است.

ما هنوز نتوانسته‌ایم در منطقه به عنوان یک کشور  بی‌طرف معرفی شویم

این تحلیل‌گر مسائل منطقه غرب آسیا با اشاره به این موضوع که عربستان سعودی، به رهبری محمد بن سلمان، به دنبال یک خاورمیانه آرام است تا بتواند به برنامه‌های بلندپروازانه خود دست یابد، عنوان کرد:  بن سلمان  تلاش می‌کند تا تنش‌ها را در منطقه کاهش دهد. به همین دلیل، امتیازاتی که به ایالات متحده و کشورهای اروپایی می‌دهد، به منظور ایجاد آرامش در منطقه است. بنابراین،  عربستان قصد ندارد در کشور ما سرمایه‌گذاری کند، مگر آنکه ما به یک روند منطقی سیاسی برسیم. ما هنوز نتوانسته‌ایم در منطقه به عنوان یک کشور مستقل و بی‌طرف معرفی شویم. 

عربستان علاقه چندانی به برقراری رابطه سالم  با ایران ندارد

این استاد روابط بین‌الملل با تاکید بر این نکته که رابطه ما با عربستان در حد مرحله عادی‌سازی است، اظهار کرد: ما و عربستان انتظاری از یکدیگر نداریم. به دلیل فشارهایی که از سوی اسرائیل و ایالات متحده متحمل شده‌ایم، ناچار به توجه بیشتری به کشورهای منطقه هستیم. این نزدیکی ما با عربستان هنوز به مرحله‌ای نرسیده که عربستان بخواهد در ایران سرمایه‌گذاری کند. در واقع، عربستان هنوز سفارت خود را در ایران تأسیس نکرده است. این نشان می‌دهد که عربستان به دنبال  برقراری رابطه سالم و بدون تنش با ایران است و در عین حال نقشی به ایران نمی‌دهد. بنابراین، انتظار می‌رود که عربستان به دنبال کاهش تنش‌ها باشد. 

ما منتظر سرمایه‌گذاری همسایگان عرب هستیم

وی افزود:  بنیان‌های بقای چین در تجارت است و تلاش می‌کند آن را حفظ کند. علیرغم اینکه آمریکا حافظ منافع کشورهای عرب است در خیلی از جاها چین به اهداف تجاری خود رسیده است و آمریکا هم با این موضوع مشکلی ندارد حتی چین ممکن است به خاطر تایوان باج دهد. مسئله ما با عربستان یک موضوع عادی سازی است ما نمی‌توانیم خیلی روی هم حساب کنیم. تصور نمی‌کنم که مسیر به نفع ما در جهت سرمایه‌گذاری باشد،  من تصور نمی‌کنم این شرایط خیلی به نفع ما باشد. ما منتظر سرمایه‌گذاری کشورهای عربی هستیم ولی کشورهای همسایه ما هم باید رقبت این کار را نشان بدهند.

محکومیت‌ اسرائیل  تأثیر چندانی بر وضعیت ما نخواهد داشت

این کارشناس سیاست خارجی درباره همراهی چین و عربستان در محکومیت تنش‌ آفرینی‌های اسرائیل در منطقه گفت: این به معنای طرفداری نیست. حتی روسیه نیز حمله اسرائیل به ایران را محکوم کرده است، در حالی که آقای نتانیاهو و آقای پوتین روابط نزدیکی دارند. بخشی از جمعیت اسرائیل روس‌تبار هستند،  بنابراین، این محکومیت‌ها تأثیر چندانی بر وضعیت ما نخواهد داشت. تعادل چندین ساله‌ای که میان روسیه و دیگر کشورها وجود دارد، به راحتی قابل تغییر نیست. چند وقتی است که ما از روسیه کمک تسلیحاتی خواستیم و حتی گفته می‌شود میگ روسی هم که به ما تحویل دادند، قابلیت حمل موشک ندارد.

سفرهایی به سمت آسیای مرکزی انجام شده، اما نتیجه‌ای نداشته است

این کارشناس ارشد مسائل بین‌المللی در رابطه با سفر رییس‌جمهور به ترکمنستان و قرقیزستان گفت: شورای همکاری‌ها شانگهای به طور نسبی فضا را باز کرده است، اما در کلام، نه در عمل. ما هنوز نتوانسته‌ایم با همسایه‌های خود روابط صمیمانه‌ای برقرار کنیم که به اقتصاد ما کمک کند. مبادله‌ای صورت نگرفته که در حد توانایی ما باشد. شاید بخشی از این نگرانی به تحریم‌های ثانویه آمریکایی‌ها مربوط باشد و به همین دلیل است که سطح مبادلات تجاری ما با این کشورها محدود است. این سفرها به سمت آسیای مرکزی انجام شده، اما نتیجه‌ای نداشته است.

بدون دعوت از ما، گذرگاه زنگزور ایجاد شد

وی خاطرنشان کرد: در مسئله ارمنستان و آذربایجان، نقشی که ما ایفا کرده‌ایم، چندان قابل توجه نبوده است. حتی بدون اطلاع ما و بدون دعوت از ما، گذرگاه زنگزور ایجاد شد و هیچ اقدام مؤثری از سوی ایران در این زمینه انجام نشده است. به طور کلی، می‌خواهم بگویم که این دلبستگی ما به کشورهای همسایه نمی‌تواند موجب دلگرمی ما به رونق اقتصادی و افزایش مبادلات بازرگانی‌مان شود. ما نمی‌دانیم که این روابط تا چه اندازه می‌تواند گسترش یابد و چقدر می‌تواند باعث افزایش حجم سرمایه‌گذاری و مبادلات تجاری ما شود. در گذشته نیز نشان داده شده که هیچ نتیجه قابل توجهی در رونق اقتصادی ما نداشته است؛ اگر چنین بود، وضعیت کنونی ما این‌گونه نمی‌بود.