باید به شکل کارگاهی سراغ مخاطب نوجوان رفت؛ نمایشی با تولدهای عجیب

بهناز مهدی‌خواه کارگردان نمایش «می‌خوام به دنیا بیام» که در بخش کودک هفتمین جشنواره تئاتر «شهر» حضور دارد، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره داستان این اثر نمایشی گفت: همان‌طور که از نام نمایش مشخص است، اثر با تم «تولد» شکل گرفته و ما تلاش کرده‌ایم تولدهای فانتزی، عجیب و بامزه را در قالب نمایش عروسکی زنده به تصویر بکشیم. نمایش ما با تولد «مادر» آغاز می‌شود و به دنیا آمدن او توسط عروسک‌هایی است که داخل یک کیک تولد هستند.

وی ادامه داد: از آنجایی که فضای نمایش کنار ساحل طراحی شده، به‌تدریج موجوداتی که در کنار ساحل زندگی می‌کنند وارد داستان می‌شوند و ما از هر کدام، یک تولد را روایت می‌کنیم؛ تولدهایی که در نوع خودشان خاص، کم‌نظیر و جذاب هستند. تلاش ما این بوده که اطلاعات کاملاً علمی را در قالب نمایش به بچه‌ها منتقل کنیم. برای مثال اینکه لاک‌پشت‌ها کنار ساحل چگونه به دنیا می‌آیند یا جنسیت‌شان چگونه تعیین می‌شود. تمام اطلاعاتی که به مخاطب داده می‌شود، پایه علمی دارد.

مهدی‌خواه درباره چگونگی پرداخت محتوایی برای جذب مخاطب نوجوان گفت: ما زمانی موفق می‌شویم که بتوانیم با خود نوجوان ارتباط درست برقرار کنیم. اگر دغدغه‌های نوجوان را بشناسیم و مستقیماً با خودش در ارتباط باشیم، آن‌وقت می‌توانیم برایش کار تولید کنیم. به نظر من حتی باید ورکشاپ‌ها و اتاق‌های فکر برگزار شود که خود نوجوان‌ها در آن حضور داشته باشند و دغدغه‌های امروزشان را مطرح کنند. تا زمانی که به نوجوان و مسائلش نزدیک نشویم، این اتفاق شکل نمی‌گیرد.

وی افزود: من کاملاً به شیوه کارگاهی اعتقاد دارم. به‌عنوان نویسنده یا کارگردان نمی‌توانم بنشینم و صرفاً بر اساس ذهنیات خودم برای نوجوان موضوع پیدا کنم. حداقل نوجوان‌ها می‌توانند من را هدایت کنند. در حوزه کودک، خودم ورکشاپ و کارگاه دارم و چون ارتباطم را با بچه‌ها حفظ می‌کنم، قطعاً هدفمندتر برایشان می‌نویسم. در مورد نوجوان هم دقیقاً همین‌طور است.

این کارگردان تأکید کرد: کسی که ادعا می‌کند می‌خواهد برای نوجوان کار تولید کند، نباید از آنها جدا باشد. باید مدام با نوجوان‌ها در ارتباط باشد و به‌صورت کارگاهی متن‌ها شکل بگیرد. البته تعداد کسانی که واقعاً دغدغه گروه سنی نوجوان را دارند، بسیار کم است؛ شاید حتی به تعداد انگشتان یک دست هم نرسند. اما همین تعداد محدود، معمولاً هر دو یا سه سال یک اثر تولید می‌کنند و زمان زیادی را با نوجوان‌ها، خانواده‌هایشان و حتی در فرآیند تمرین و اجرا کنار آنها می‌گذرانند.

مهدی‌خواه در ادامه یادآور شد: ما خیلی از دوره نوجوانی خودمان فاصله گرفته‌ایم. نوجوان امروز با نوجوان زمان ما کاملاً متفاوت است. اگر لازم باشد، من خودم ترجیح می‌دهم حتی به هنرستان بروم و تدریس کنم تا با بچه‌ها در ارتباط باشم؛ کاری که قبلاً هم انجام داده‌ام. این ارتباط مستقیم به من کمک می‌کند ذهنیت، دغدغه‌ها و نگاه آنها را بشناسم و بعد در قالب نمایش و تئاتر به تصویر بکشم. اثری که از دل خود بچه‌ها بیرون بیاید، نه چیزی که صرفاً پشت میز یا از دل کتاب‌ها استخراج شده باشد.

وی درباره ارزیابی خود از هفتمین جشنواره تئاتر شهر، عنوان کرد: جشنواره تازه شروع شده و به دلیل فشردگی جدول اجراها، هنوز فرصت نکرده‌ام نمایش‌ها را ببینم. چون خودم هنوز اثرم را روی صحنه نبرده‌ام. فعلاً تمرکزم روی آماده‌سازی کار خودمان است. بعد از اجرا حتماً دوست دارم که به دیدن آثار دیگر بروم، هرچند در جریان برخی کارها هستم و مثلاً در ساخت عروسک‌های یکی از آثار هم همکاری دارم.

این هنرمند در ادامه با اشاره به غیبت چندساله این رویداد، افزود: به هر حال، بعد از ۷ یا ۸ سال، برگزاری دوباره این جشنواره فرصت بسیار خوبی است و جای امیدواری دارد. این جشنواره می‌تواند انگیزه‌ای تازه به‌ویژه برای گروه‌های جوان تئاتر کودک تزریق کند تا کار کنند و دیده شوند. یکی از امتیازهای همیشگی این جشنواره این بوده که آثاری که پذیرفته می‌شوند، امکان اجرای عمومی در سالن را هم پیدا می‌کنند؛ مسئله‌ای که یکی از دغدغه‌های اصلی کارگردان‌هاست، به‌خصوص در شرایطی که هزینه تولید آثار بسیار بالاست.

مهدی‌خواه در پایان با اشاره به وضعیت پرداخت کمک‌هزینه جشنواره گفت: تا اینجا کمک‌هزینه‌ها وضعیت بدی نداشته است. ۳۰ درصد به ما پرداخت شده و مدیر بخش کودک و نوجوان به ما وعده داده که ۷۰ درصد باقی‌مانده تا قبل از اختتامیه واریز شود. امیدوارم همین‌طور باشد. در هر صورت، همین پرداخت اولیه هم به‌خصوص برای گروه‌هایی که تازه کار تولید کرده‌اند، بسیار کمک‌کننده است.

بهناز مهدی‌خواه نویسنده و کارگردان نمایش «می‌خوام به دنیا بیام» است که در بخش کودک هفتمین جشنواره تئاتر شهر حضور دارد.

بهناز مهدی‌خواه و رها آویژه گروه بازیگران این نمایش را تشکیل می‌دهند.