دلاکی را می‌توان در فهرست شغل‌هایی قرار داد که پیشینه چند صد ساله دارد. برخی پژوهشگران بر این باورند که دلاک‌ها از دوره صفویه که حمام‌های عمومی یکی پس از دیگری در جغرافیای آن زمان تهران ساخته شد کارشان را شروع کردند و آرام‌آرام دایره فعالیت‌شان گسترده‌تر شد و به خارج از حمام‌های عمومی رسید.

تهران‌شناسان و باستان‌شناسان اعتقاد دارند که از ۱۳۰۰ سال پیش که تهران روستا بود، حمام هم داشت. نخستین خانه حمام‌دار و مشهور تهران «خانه‌ باباشیخ» است.

وسط شلوغی‌ محله اودلاجان، حوالی چهارراه سیروس دیدن تابلوی «حمام قبله» (حمام خانوم) کم از نفس چاق کردن ندارد. نفسی که تا چاق شود سَر را نیز از صدا و تصویر پُر می‌کند: «حمومی آی حمومی طاس و دولیچه‌ام رو بُردن...خودتو چِرک‌شور نکن...».

قدیم‌ها که هنوز پایتخت سر و شکل سنتی خودش را داشت و امور مردم چندان وابسته به ثانیه‌ها و ساعت‌ها نبود، بوق حمام برای تعیین زمان‌ ترددهای شبانه اهالی تهران نقش بسیار مهمی داشت.

ساختمان مجاور مسجدجامع ده‌ونک در خیابان صابری که این روزها به انبار دیگ و ظروف نذری مسجد و تکیه تبدیل شده، روزگاری حمام خاندان مستوفی بود. این حمام بیش از ۴ یا ۵ دهه است که از رونق افتاده. در روزگاری که هنوز خبری از دنیای مجازی و تبادل فوری اطلاعات نبود، این حمام منبع اطلاع رسانی بود.

تهران این کهنه پایتخت ایرانی از دوران ناصری که در مسیر مدرن شدن قرار گرفت، حکایت ها و ماجراهای جالبی را از سر گذراند. یکی از این ماجراها قصه بوق حمام است. بوقی که اهمیتش از قوانین شبانه عبور و مرور نظمیه هم بیشتر بود تا جایی که باعث استعفای نخستین رئیس نظمیه تهران شد.

حمام قدیمی ماندگار که چند سالی است به گود زورخانه تغییر کاربری داده یکی از بناهای قدیمی و ارزشمند محله دولاب است. حمامی که برای ساختش بنا بر تعریف ریش‌سفیدان محله، ماجراهای جالبی مثل زائری که هزینه سفر زیارت خانه خدا را برای رفاه بنده‌های خدا، صرف بنا کرد از سرگذراند.

یکی از کارهای واجب اهالی پایتخت‌نشین به ویژه در ساعت های پایانی سال حمام رفتن بود. قدیمی‌ها باور عامیانه‌ای داشتند که از ابتدای سال هر طور که باشی تا آخر سال همان شکل باقی می مانی. با این اوصاف کسی علاقه نداشت در لحظات سال تحویل و شروع سال نو چهره‌ای ژولیده و درهم و نامرتب داشته باشد.

حمام های تهران قدیم حکم فضای مجازی یا همان کافه ها و مراکز دورهمی امروزی را داشتند؛ جایی که مردم درآن مدت‌ها وقت صرف می کردند و از اخبار روز با خبر می شدند، با هم اختلاط می کردند و بالطبع در این حال و هوا باید تجدید قوایی هم انجام می شد و این، بخش خوشمزه ماجرا بود.

کسب و کار حمامی یکی از مشاغل نان و آبدار تهران قدیم بود. شغل پر رونق و مشتری که نه تنها تعطیلی و کسادی نداشت، که باعث شکل گیری مشاغل زیادی هم می شد. خواندن ماجرای سلسله مراتب ارتقا در پیشه حمامی خالی از لطف نیست.

ماجرای ایرانی‌ها و حمام، خیلی دور و دراز است؛ گفته می‌شود سابقه استفاده از حمام در سرزمین ایران به ۳هزار سال پیش می‌رسد.

بخشی از قدیمی‌ترین بناهای پایتخت در گذشته کاربری‌های متنوعی داشته‌اند؛ از حمام و کافه گرفته تا کتابفروشی. بعضی از آنها به همان شکل و شمایل گذشته باقی مانده‌اند اما برخی بعد از مرمت و بازسازی، تغییر کاربری داده‌اند.

روستای باشقورتاران واقع در بخش شیرین‌سو شهرستان کبودراهنگ به عنوان شمالی‌ترین روستای استان همدان یکی از روستاهایی است که در بستر دره‌ای در میان کوه‌های آبرفتی و با شکل و شمایلی خاص و در قرون و اعصار گذشته شکل‌ گرفته است.