مظفر بقایی کرمانی رهبر حزب زحمتکشان که پیش از تشکیل حزب، گروه‌های دیگری، چون سازمان نظارت بر آزادی انتخابات و سازمان نگهبانان آزادی را به وجود آورده بود، همراه با برخی همفکران و هواداران خود یکی از این دو جریان را تشکیل می‌دادند، خلیل ملکی و یاران او که در سال ۱۳۲۶ از حزب توده جدا شده بودند، جناح دیگر …

حزب زحمتکشان در اردیبهشت ۱۳۳۰، دو هفته پس از نخست وزیری دکتر مصدق از ائتلاف دو جریان سیاسی به وجود آمد.