روز داوری برای مارادونا

از دید طرفداران سرسخت فوتبال, آرژانتین بخت زیادی برای فتح جام جهانی ۲۰۱۰ دارد هر چه باشد, آنها مارادونا را دارند بزرگ ترین بازیکن نسل خود و احتمالا, تمام تاریخ

از دید طرفداران سرسخت فوتبال، آرژانتین بخت زیادی برای فتح جام جهانی ۲۰۱۰ دارد. هر چه باشد، آنها مارادونا را دارند؛ بزرگ‌ترین بازیکن نسل خود و احتمالا، تمام تاریخ.

سایه سنگین مارادونا روی کشور عاشق فوتبال آرژانتین قرار دارد. کافی است جنبه ورزشی مایکل جوردن، قدرت بیب روث (اسطوره بیس‌بال آمریکا) و خطاکار بودن مایک تایسون را با هم تلفیق کنید تا به ال‌دیه‌گو برسید.

او از این هفته هدایت یکی از بااستعدادترین تیم‌های دنیا را در جام جهانی به عهده خواهد داشت، تیمی که ستاره‌هایی مانند لیونل مسی، بازیکن برتر سال و گونسالو ایگواین دارد که ۲۷ گل در لالیگا برای رئال مادرید زد و عنوان آقای گلی را تنها به دلیل حضور مسی تصاحب نکرد. ماه گذشته، فابیو کاپلو مربی انگلیس گفت آرژانتین در میان ۳۲ تیم حاضر در جام جهانی بااستعدادترین است.

با این حال، کارشناسان بخت چندانی برای آرژانتین قائل نیستند؛ نه به دلیل بازیکنان، که به خاطر مربی‌اش. مارادونا ۴۹ ساله برای کسب قهرمانی با آرژانتین، بیش از حد بی‌تجربه، بیش از حد دمدمی‌مزاج، فوق‌العاده ساده و بدون پیچیدگی و بیش از حد مغرور است. همین باعث شده برزیل و اسپانیا بخت اصلی قهرمانی قلمداد شوند.

مساله این است که آیا مارادونا می‌تواند بار دیگر افتخار را به آرژانتین ببرد و نام خود را در دنیای ورزش جاودانه‌تر سازد؟ یا این که مارادونا، همان طور که اغلب این طور بوده، به دنبال اشتهای سیری‌ناپذیرش برای حضور در مرکز توجهات خواهد بود و در این میان بخت تیمش برای قهرمانی را نابود خواهد کرد؟ اگر او شکست بخورد، آخرین سقوطش را تجربه خواهد کرد.

ادواردو گالیانو، متفکر اروگوئه‌ای و نویسنده کتاب «فوتبال در خورشید و سایه» می‌گوید: «سال‌ها به پیش می‌روند ولی مارادونا مشهورترین، محبوب‌ترین و منفورترین ورزشکار دنیا می‌ماند! مارادونا بسیار محبوب است چون انسانی‌ترین رب‌النوع ورزش است؛ کثیف، متکبر، از خود راضی، پرحیله و خودستا. اما همه این‌ها تنها باعث افزایش اعتبار اوست. مشکل این است که پس از آن که در بالاترین سطح از شما ستایش شد، دیگر نمی‌توانید به دورانی بازگردید که کسی شما را نمی‌شناخت.»

● برخاستن یک ستاره

مارادونا که در یکی از بدترین محله‌های بوئنوس آیرس و در خانواده‌ای به شدت فقیر به دنیا آمده بود، در ۱۵ سالگی ستاره شد و در ۲۰ سالگی با بوکا جونیورز، محبوب‌ترین تیم حرفه‌ای آرژانتین لیگ این کشور را فتح کرد. او سپس به اروپا رفت و در طی دوران حضور در بارسلونا و ناپولی، تبدیل به پردرآمدترین ورزشکار دنیا شد. هنوز هم وقتی او به ناپل می‌رود مردم برای دیدنش گرد هم می‌آیند.

او را بیش از همه با دو گلی که مقابل انگلیس زد به یاد می‌آورند، دیداری که به دلیل جنگ فالکلند بین دو کشور حساسیتی فوق‌العاده یافته بود. آرژانتین آن بازی را برد و در نهایت قهرمان جام جهانی ۱۹۸۶ شد.

او اولین گلش را با دست چپ زد، گلی غیرقانونی که از دید داور دور ماند و مارادونا گفت آن گل را دست خدا زده است. گل دیگر او به این نحو به ثمر رسید که ابتدا پنج بازیکن انگلیسی را با پای چپش پشت سر گذاشت و سپس دروازه‌بان را هم رد کرد و گل زد. این گل را بسیاری بهترین گل تمام دوران‌ فوتبال می‌دانند. گزارشگر بازی هنگامی که گل زده شد از شدت شوق اشک ریخت و سپس به دلیل این هجوم احساسات از تماشاگران عذرخواهی کرد.

اما دنیای مارادونا فراتر از فوتبال است. پسر طلایی آرژانتین دوست صمیمی فیدل کاسترو و هوگو چاوز محسوب می‌شود. او یک بار با چاوز در راهپیمایی علیه جرج بوش، رییس جمهور وقت آمریکا شرکت کرد. مارادونا همچنین کتاب زندگی‌نامه‌اش را به شکیل اونیل و تیم دانکن (دو بسکتبالیست مشهور) و چندین نفر دیگر تقدیم کرده است. او در سال ۲۰۰۵ مجری یک برنامه تلویزیونی با نام «شبی با شماره ۱۰» در آرژانتین شد.

اما شکست‌های او هم مانند دستاوردهایش به‌یادماندنی بوده است. او در جام جهانی ۱۹۹۴ به دلیل مصرف افدرین محروم شد، دو بار به دلیل مصرف کوکایین دچار دردسر شد و یک بار هم به تیراندازی به سمت روزنامه‌نگاران محکوم شد. مارادونا که با محبوب دوران دبیرستانش ازدواج کرده بود، از او جدا شد. او ۳۰ میلیون یورو هم بدهی جریمه بابت بدهی‌های پرداخت‌نشده باید به دولت ایتالیا بپردازد.

یونی گراسی، تعمیرکار بلندگوها در شهر سانتا فه که در فاصله ۵۰۰ کیلومتری شمال بوئنوس آیرس قرار دارد، می‌گوید: «این بدترین راه برای نماینده آرژانتین بودن است. تنها چیزی که دنیا از آرژانتین می‌داند دیه‌گو است و با این حال، او این گونه رفتار می‌کند.»

مارادونای ۱۶۵ سانتی‌متری، پس از آن که در سال ۱۹۹۷ از فوتبال کناره گرفت تا ۱۳۶ کیلو چاق شد و چندین بار در بیمارستان بستری شد تا این که لاغر شود. معده او را هم جراحی کردند تا کمتر غذا بخورد. او همچنین ماه‌ها در کوبا بود تا بتواند اعتیادش به کوکایین را ترک کند؛ فیدل کاسترو در این مدت میزبانی او را به عهده داشت.

او اکنون عکس کاسترو را روی پای چپ، چه گوارا، انقلابی آرژانتینی را روی شانه راست و نام دخترانش، دالما و جیانینا را روی بازوهایش خالکوبی کرده است.

با این حال طرفدارانش هرگز درباره او تردید نداشتند. حداقل ۴۰ آهنگ درباره او ساخته شده و طبق برخی نظرسنجی‌ها در آرژانتین، اگر او نامزد ریاست جمهوری شود بخت خوبی برای پیروزی خواهد داشت.

● چالش‌های جدید

در اکتبر، ال‌دیه‌گو زمانی که به سالن کنفرانس ورزشگاه سنتناریوی اروگوئه رفت اصلا چهره مربیانی را نداشت که تازه به جام جهانی صعود کرده‌اند. چهار روز پیش‌تر، تیم او با گل دقیقه آخر مارتین پالرمو، گل‌زن پیر اما درخشان بوکا جونیورز توانسته بود پرو را در زیر باران تند ببرد و از حذف نجات یابد. مارادونا آن پیروزی را با شیرجه در میان گل جشن گرفت. پیروزی یک بر صفر مقابل اروگوئه هم باعث شد آرژانتین از خطر نرسیدن به جام جهانی رهایی یابد. آنها از سال ۱۹۷۰ تاکنون در تمامی دوره‌ها حضور داشته‌اند.

اما مارادونا به جای جشن گرفتن، از نشست خبری استفاده کرد تا رسانه‌ها را متهم کند که با او مانند آشغال برخورد کرده‌اند. او گزارشگران و مجریان شبکه‌های تلویزیونی را مسخره کرد و حرف‌هایی زد که قابل انتشار نیست.

آن اتفاق، جدیدترین خشم مارادونا در طول یک سال مربی‌گری‌اش در آرژانتین بود. مارادونا در حالی مربی آرژانتین شده بود که تجربه مربی‌گری او تنها به هدایت دو باشگاه متوسط آرژانتینی در اواسط دهه ۹۰ برمی‌گشت، آن هم در حالی که حضور او در این دو تیم روی هم به اندازه یک فصل نمی‌شد.

مارادونا پس از در دست گرفتن هدایت تیم ملی آرژانتین مقابل شیلی، اکوادور، پاراگوئه و رقیب سرسخت، یعنی برزیل شکست خورد. از همه تحقیرآمیزتر شکست شش بر یک مقابل بولیوی بود، تیمی که هرگز در جام جهانی حتی یک برد هم کسب نکرده است. اما مارادونا با بردن تیم به آفریقای جنوبی فرصتی برای رستگاری پیدا کرده و فرصتی دیگر برای قرار گرفتن در مرکز دید هواداران.

● دو اسطوره

بزرگ‌ترین بحث تاریخ فوتبال هنوز در جریان است: کدام بهتر بود، مارادونا یا پله؟

پله که یکی از بهترین گل‌زنان تاریخ ورزش است و ۷۵۰ گل باشگاهی و ملی زده در اغلب لیست‌های بهترین‌های دنیا در رتبه یک قرار دارد. مارادونا کمی کمتر از ۳۵۰ گل زده، اما طرفداران او می‌گویند این گل‌ها در لیگ‌های دشوار اروپایی زده شده در حالی که پله تمام دوران ورزشی خود را در برزیل، و تیم کاسموس نیویورک گذراند، تیمی که چند سال بعد از حضور پله منحل شد. این بازیکن برزیلی سه قهرمانی جام جهانی دارد در حالی که مارادونا تنها یک قهرمانی کسب کرده، اما پله در یکی از آن جام‌ها مصدوم بود و به ندرت به میدان رفت.

این دو بازیکن در دوران‌های متفاوت، با هم‌تیمی‌های متفاوت و سبک‌های متفاوت بازی کردند؛ مقایسه کامل بین این دو نفر غیرممکن است.

مارادونا خود را یکه‌تاز دنیای فوتبال می‌داند. روایت‌های مختلفی از این ماجرا شده، اما می‌گویند سه ماه پیش، او در یک کافه در شهر مادرید نزدیک به چهار ساعت پله را منتظر گذاشته است. قرار بود آنی لیبوویتس، از این دو نفر عکس‌هایی برای تبلیغ شرکت لویی ویتون بگیرد. این شرکت اصرار داشته که این دو نفر آن روز را در کنار هم بگذرانند، اما عکس‌های گرفته شده حکایت دیگری دارند: پله و زین‌الدین زیدان در کنار هم هستند و می‌خندند، اما مارادونا جدا از آنهاست.

نکته این ماجرا می‌تواند بزرگ‌ترین خطر برای آرژانتین باشد؛ این که مارادونا حسود است و این ممکن است به ضرر بازیکنانی مانند مسی تمام شود، بازیکنی که در این فصل ۴۷ گل برای بارسلونا زد. مسی تحت هدایت مارادونا تنها یک بار در دیدارهای مقدماتی جام جهانی گل زده است.

ماریو کمپس، ستاره تیم آرژانتین که قهرمان جام جهانی ۱۹۷۸ شد می‌گوید: «مارادونا دیگر فوتبال بازی نمی‌کند و مربی شده است. او باید این نکته را در نظر داشته باشد.»

البته بعضی هم می‌گویند او روش خودش را دارد. گی‌یرمو باروس اسکولتو، هافبک تیم کلمبوس کرو که در دهه ۱۹۹۰ شش ماه در کنار مارادونا در بوکا جونیورز بازی کرد می‌گوید: «او هر آن چه که از نظر تجربه کم دارد با دادن شجاعت به تیم جبران می‌کند. هیچ فردی مانند او شور و هیجان ندارد.»

به علاوه، برخی اعتقاد دارند علاقه رسانه‌ها به مارادونا می‌تواند باعث شود ستاره‌های او از دید رسانه‌ها دور بمانند و روی فوتبال تمرکز کنند. مارادونا بسیار تلاش کرده که بازیکنانش آسایش داشته باشند. او تیم را زود به آفریقای جنوبی برده تا بازیکنان به ارتفاع بالا عادت کنند (پنج تا از نه ورزشگاه جام جهانی ارتفاعی بیش از ۱۲۰۰ متر دارند) و همچنین اطمینان حاصل کرده که در غذای بازیکنان به اندازه کافی گوشت وجود داشته باشد، چرا که این برای آرژانتینی‌ها بسیار اهمیت دارد.

مسی که اغلب او را با مارادونا مقایسه می‌کنند، گفته مربی او بهتر شده است: «مارادونا ابتدا همه چیز را به ما تحمیل می‌کرد، اما حالا به من بسیار بیش از سابق اعتماد به نفس می‌دهد.»

● اتفاقات پیش رو

مربی‌گری تیم‌های ملی کاری دشوار است. مدیریت فوق ستاره‌های حساس و نازک‌طبع، داشتن جدول زمان‌بندی بسیار طاقت‌فرسا، انتقادات همیشگی پس از بازی‌ها و تحقیر مربیان حتی متعهدترین آنها را هم به زانو درمی‌آورد.

برای مردی مانند مارادونا که پول، میراثی درخشان و ستایش بی‌نظیر از سوی مردمی که او را گنج ملی خود می‌دانند دارد، کار بی‌تردید آسان‌تر بوده است.

اما قهرمانی آرژانتین که بر خلاف پیش‌بینی‌هاست، می‌تواند بسیار شیرین باشد. او به این ترتیب پاسخ پرسش‌های درباره بزرگی‌اش را خواهد داد و شهرت خود را برای همیشه در تاریخ ثبت خواهد کرد.

مارادونا در یک تبلیغ تلویزیونی که در حال حاضر از شبکه‌های آرژانتین پخش می‌شود می‌گوید: «راحت‌تر بود در خانه بمانم و تنها به ستایش و علاقه مردم فوتبال‌دوست آرژانتین پاسخ دهم. راحت‌تر بود به تمام افتخاراتم ببالم. اما من چنین آدمی نیستم.»

در هفته‌های گذشته، کارهای عجیب و غریب مارادونا ادامه داشته است. او با مینی کوپر خود به پای یک فیلم‌بردار زد و سپس او را ابله نامید! او همچنین قول داد (و به قول بعضی‌ها تهدید کرد) که در صورت قهرمانی آرژانتین، برهنه در بوئنوس آیرس بدود. دیه‌گو فاکس، گزارشگر و نویسنده فوتبال که شش جام جهانی را پوشش داده می‌گوید: «اگر او این حرف‌ها را نمی‌زد که مارادونا نمی‌شد.»

اما حالا تیم مارادونا در پرتوریا دارد آماده دیدار با نیجریه در روز شنبه می‌شود. به نظر می‌رسد دوباره مارادونا در مرکز توجه قرار گرفته است. آیا او می‌تواند کارهایی که در زمین انجام می‌داد را به فراموشی بسپارد و به همراه فرانس بکن‌باوئر، به رکورد قهرمانی جام جهانی هم به عنوان بازیکن و هم به عنوان مربی دست یابد؟ اگر این طور شود، آیا موفقیت او شایستگی‌های ۲۳ بازیکنش را زیر سایه خواهد برد؟

گالیانو، نویسنده اروگوئه‌ای می‌گوید: «در فوتبال امروز، نقش مربیان بیش از حد پررنگ جلوه داده می‌شود. آنها از فرمول‌های علمی پیچیده برای هدایت تیم‌هایشان استفاده می‌کنند. اما بهترین مربی که تا حالا دیدم کاپولا نام داشت. او آرایشگر شهر کوچک نیکو پرس در اروگوئه بود و البته مربی تیم شهر هم بود. برنامه تاکتیکی و استراتژیک او تنها این بود که به بازیکنانش بگوید: موفق باشید پسرانم!»