ورزش در خدمت آموزش

رابطه ای مستقیم میان مهارت های حركتی و آمادگی جسمانی وجود دارد كودكانی كه توانایی حركتی بالایی دارند, دوست دارند اوقات فراغتشان را با بازی كردن پر كنند با هدایت منظم, این كودكان می توانند به اجرای شكل های متنوع حركتی و آمادگی جسمانی بپردازند

<آخ جون زنگ ورزش>، این اولین واكنشی بود كه در تمام سال‌های تحصیل وقتی برای اولین‌بار برنامه درسی اعلام می‌شد نشان می‌دادیم، یك هفته انتظار بی‌صبرانه برای فرصتی ۴۵ دقیقه‌ای تا تمام عقده‌های هفته از زنگ ریاضی، املا و... را بر سر توپ كوچك پلاستیكی خالی كنیم. یار‌ می‌كشیدیم، تیر دروازه درست می‌كردیم و بعد به دنبال توپ می‌دودیم، از همان هفت سالگی تا تقریبا دوره دبیرستان، بی‌معلم ورزش و بدون كسی كه بخواهد اصول اولیه دویدن را یادمان دهد، دنبال توپ می‌دویدیم و هنوز همآن دویدن‌ها شاد‌ترین ایام در خاطراتمان است. آرزوی دیر كردن خانم معلم و تعطیلی كلاس كه فرصت دوبار ورزش در هفته را می‌داد خود دلیلی دیگر بر این علاقه بود!

در جدول برنامه درسی هفتگی، تربیت بدنی، تنها درسی‌است كه فرصت آموزش مهارت‌های حركتی را به دانش‌آموزان می‌دهد. درباره اهمیت زنگ ورزش گفته می‌شود كه آموزش مهارت‌های حركتی نقش عمده‌ای در ساختن قوای جسمی و ذهنی فرد دارد.

از اولین آموزه‌های تربیت بدنی این است كه فرد بتواند بسیاری از اشكال حركتی را با مهارت‌ خوبی اجرا كند و از این اصول و مفاهیم برای یادگیری،‌ رشد، تكامل و پیشرفت مهارت‌های حركتی‌اش استفاده كند.

هر چند بسیاری از این تكنیك‌ها را به صورت غریزی می‌شود آموخت و كودكان می‌توانند بسیاری از این تكنیك‌ها را بی‌كمك دیگران فرا بگیرند اما نمی‌توان نقش مربیان ورزش را در این بین نادیده گرفت. مربی است كه می‌تواند به فرد در یادگیری ورزش‌های سازمان‌یافته چون فوتبال، والیبال، تنیس و... كمك كند. كودكانی كه تبحر حركتی بالایی دارند، نسبت به سایرین بهتر می‌توانند در ورزش‌های سازمان یافته پیشرفت كنند. مهارت‌ حركتی همچنین اثربخشی فرد را در فعالیت‌های اقتصادی، مدیریتی و آموزش نیز افزایش می‌دهد.

● از حركت تا سلامت

رابطه‌ای مستقیم میان مهارت‌های حركتی و آمادگی جسمانی وجود دارد. كودكانی كه توانایی حركتی بالایی دارند، دوست دارند اوقات فراغتشان را با بازی كردن پر كنند. با هدایت منظم، این كودكان می‌توانند به اجرای شكل‌های متنوع حركتی و آمادگی جسمانی بپردازند.

تجربه نشان داده كودكانی كه توانایی حركتی كمتری دارند، تمایل زیادی به شركت در مسابقات ورزشی ندارند. ارتباط مستقیمی میان كم‌تحركی و بسیاری از بیماری‌های روحی وجود دارد. مركز كنترل بیماری آمریكا هم در تحقیقی، كم‌تحركی را عامل خطرناكی در ابتلا به بیماری‌های قلبی معرفی كرده است. این مركز تاكید می‌كند، كم‌تحركی مشكلی ملی و خطرناك است.

در حالی كه بسیاری از بیماری‌های قلبی و ریوی ناشی از عوارض كم‌تحركی هستند، تحقیقات این مركز نشان می‌دهد تقریبا نیمی از نوجوانان سنین ۱۲ تا ۲۱ سال آمریكایی فعالیت‌ جدی و منظم حركتی ندارند. این آمار نشان می‌دهد ثبت‌نام روزانه‌ دانش‌آموزان دبیرستان‌ها در كلاس‌های فوق‌ برنامه ورزشی از ۴۱ درصد به ۲۵ درصد افت كرده است. این نكته را نیز فراموش نكنیم كه كم‌تحركی در زنان شایع‌تر از مردان است.

● ورزش برای همه

گر چه علاقه به ورزش‌ قهرمانی، حسی ا‌ست كه در تمام مردم وجود دارد اما بعد همگانی ورزش عاملی‌است كه نمی‌توان آن را به فراموشی سپرد. مشاركت در فعالیت‌های ورزشی نه تنها ارزش محسوب می‌شود بلكه چنین مشاركتی فضای لازم را برای از بین بردن چالش‌ها و گسترش تعامل اجتماعی، ابراز وجود و لذت بردن از زندگی‌ فعال در اختیار جوانان و بزرگسالان قرار می‌دهد. باید فرصت آموزش و تمرین را جهت كسب مهارت‌های حركتی فراهم كنیم.

مهارت‌های حركتی به طور خودكار رشد نمی‌كنند. بنابراین با وجود اینكه تنها تعداد معینی از فعالیت‌های حركتی در بالندگی فرد اثر گذارند، باید فرصت یادگیری را برای كودكان مهیا كنیم. به دلیل اهمیت سنین مقطع ابتدایی در یادگیری مهارت‌ها و مشاركت در فعالیت‌های حركتی، مربیان تربیت بدنی ابتدایی باید در آموزش و اجرای تمرینات متنوع تبحر داشته باشند و باید بهترین معلمان ورزش را برای این مقطع تحصیلی استفاده كرد كه دوره‌های خاصی را گذرانده باشند.

● من خودم را دوست دارم

عزت‌نفس ارزشی درونی و به معنای احترام به خود است. داشتن اراده بی‌شك نقش انكارناپذیری در توانایی تصمیم‌گیری صحیح و ساخت زندگی بهتر برای فرد دارد. یكی از راه‌های بالا بردن عزت‌نفس استفاده از توانایی‌های حركتی و فعالیت‌های جسمانی است. با بالا بردن توانایی كنترل احساسات در فرد می‌توان عزت‌نفس را هم در افراد ارتقا بخشید.

تحقیقات فراوانی كه بر روی رفتارهای روانی انسان انجام شده نشان می‌دهند رابطه مثبت و مستقیمی میان مهارت‌های حركتی و عزت‌نفس كودكان وجود دارد. این تحقیق‌ها نشان می‌دهد كه حركات ورزشی مرتب باعث احساس احترام گذاشتن به خود و عزیز دانستن خود می‌شود. اما چگونه‌ می‌توان به ایجاد چنین احساسی كمك كرد؟ در جواب باید گفت كه این نقشی است كه معلمان تربیت بدنی باید در دوران كودكی برای محصلا‌ن انجام دهند و آنها را به ورزش ترغیب كنند.

● فشار روانی هرگز!

به كار بردن لفظ فشار روانی برای یك كودك شاید خنده‌دار به نظر برسد اما حقیقت این است كه كودكان هم، چون بزرگسالان استرس را تحمل می‌كنند. فشارروانی با بسیاری از بیماری‌های قلبی، انواع فشارها و اضطراب‌ها، اعتیاد به موادمخدر و مشروبات الكلی رابطه‌ای مستقیم دارد. یكی از فواید ورزش كاهش فشار روانی است. پس باید بپذیریم كه ما با سرمایه‌گذاری بر روی ورزش كودكان و كاهش فشارهای روانی آنها می‌توانیم از پرورش جوانانی بیمار جلوگیری كنیم.

● حركت و شناخت

روح و جسم با یكدیگر در تعامل هستند و این سبب شده تا بتوانند رابطه معقولی را میان توانایی‌های حركتی و عملكرد شناختی انسان كشف كنند. جدیدترین پژوهش‌‌ها نشان می‌دهد كودكانی كه تحرك بیشتری دارند، در یادگیری هم موفق‌تر هستند. پس از مرور تمام ویژگی‌های خارق‌العاده ورزش برای رشد و تربیت كودكانی سالم همچنان می‌بینیم كه نگاه سیستم آموزشی به درس تربیت بدنی در بسیاری از مدارس، نگاهی سطحی است.

كسی این درس مهم را جدی نمی‌گیرد و مسئولا‌ن مدارس آن را زنگی اجباری در نظر می‌گیرند. این طرز فكر باعث می‌شود تا مدارس در معرض از دست دادن بخش مهمی از تجارب آموزشی باشند. بازخوانی و احیای زنگ ورزش، رسالتی است كه معلمان ورزش بر عهده دارند.

فرهاد عشوندی