وقتی صدای قهقهه کودکانه در خانه نمی پیچد !

سکوت سنگین و ملال آور خانه دیگر برای او که تمام روز ، خود را به امور خانه داری مشغول می کند ، تحمل ناپذیر است ، چقدر دلش می خواست فضای خانه اش از صدای قهقهه های کودکی لبریز شود و چقدر در دل آرزو می کند ای کاش کودکی داشت که تمام لحظات زندگی اش از حضور او پر می شد .... اما ...
وجود یک و نیم میلیون زوج نابارور در ایران همواره یکی ازمشکلات پیش روی بخش سلامت کشور به شمار می آید و از سویی دغدغه زوجهای جوانی است که زندگی مشترکی را برای آینده ای شیرین پایه ریزی می کنند . گرچه متولیان بهداشت و درمان ما نازایی را یک بیماری تلقی نمی کنند و با آن مانند عمل های لوکس و زیبایی می نگرند و سازمان های بیمه گر هم با این نگرش هزینه های درمان گران و سنگین این بیماری را بر نمی تابند ، ، اما مشکلات روحی روانی ناشی از آن بنیاد زندگی زوج های جوان را تهدید می کند و شایسته است متولیان امردر این باره به گونه ای دیگر بیندیشند . از دیگر سو وجود مراکزی که راه های درمان این بیماری را به طرق مختلف تبلیغ می کنند و نبود نظارت کافی و دقیق بر عملکرد آنها از سوی وزارت بهداشت ، موجب شده زوج های جوان با پرداخت مبالغی هنگفت و در بسیاری موارد بدون نتیجه از این مراکز خارج شوند .، افزون بر اینکه در این بین روحیه آنها بیش از پیش در معرض آسیب قرار می گیرد .
اهدای تخمک ، یک روش
اهدای تخمک - به عنوان یکی از روشهای درمان ناباروری با سابقه حدود نیم دهه - به ادعای بسیاری از کارشناسان توانسته با اهدای فرزند به زوجهای نابارور موجب تحقق رویای شیرین آنها برای بچه دار شدن شود . اگر چه غالب اهداء کنندگان برای تامین یک منبع مالی تن به این کار می دهند ولی در حقیقت انجام چنین اقدام نوع دوستانه شاید بیش از مسایل مادی ارزشمند باشد و نتوان قیمتی برای آن تعیین کرد.نداشتن مادرزادی تخمدان، نارسایی زودرس تخمدان، جراحی و شیمی درمانی، امکان انتقال بیماری ژنتیکی از طریق تخمک خود به نوزاد ، سقط جنین مکرر، عدم موفقیت در سیکلهای مکرر لقاح خارج رحمی و افزایش سن از جمله مواردی است که این روش درمانی برای آن توصیه می شود.اگر چه باید به یاد داشت که هزینه ای بالای این روش درمانی که حدود یک میلیون تومان است بسیاری از زوجهای نابارور را از رسیدن به این آمال بازداشته است و به جای دریافت تخمک اهدایی ، گاه تن به ازدواج مجدد می دهند و موجب تباهی بنیان اولیه خانواده می شود .
لزوم نظارت دقیق وزارت بهداشت
عضو انجمن تنظیم خانواده در این باره می گوید:" از آنجا که شمار افرادی که تمایل به اهدای تخمک دارند در ایران به دلایل مختلف بسیار محدود است ، احتمال بروز کوتاهی هایی از سوی کلینیکهای مربوطه وجود دارد بنابراین وزارت بهداشت باید نظارت دقیقی بر این موضوع داشته باشد.دکتر طناز ابراهیمی ادیب می افزاید:" این روش امروزه به صورت متداول در کشور ایران صورت می گیرد و به لحاظ شرعی نیز فاقد مشکل است ، زیرا از نظر شرع هیچ اشکالی در وجود همسرهای متعدد برای یک مرد نیست ". وی می گوید :" زنانی که این تخمکها را اهدا می کنند باید سن زیر ۳۰ سال داشته باشند و به لحاظ پزشکی ضمن چکآپ کامل باید از عدم ابتلای آنها به انواع بیماری ها مانند ایدز و هپاتیت اطمینان حاصل کرد ولی در ایران به دلیل کمبود تخمک های اهدایی امکان بروز مشکلات و قصوراتی در این بین وجود دارد."این جراح و متخصص زنان و زایمان با اشاره به نبود آماری در این ارتباط تصریح می کند :" در کشور ایران چنین آمارهایی معمولا اعلام نمی شود و به صورت مخفی می ماند."رییس پژوهشکده باروری وناباروری صارم سابقه درمان ناباروری از طریق اهدای تخمک را حدود ۵ سال عنوان می کند و می گوید:" با توجه به اینکه در اسلام تعدد زوجات مجاز است این عمل با طی یکسری مراحل حقوقی و انجام صیغه موقت قبل از لقاح ، مشکل شرعی ندارد و این صیغه پس از این عمل فسخ می شود."دکتر ابوطالب صارمی افراد اهدا کننده را زنان مطلقه وبیوه ای معرفی می کند که معمولا احتیاجات مادی دارند و می افزاید :" این اهدا کنندگان زنان آبرومندی هستند که به توجه به مشکلات اقتصادی تمایلی به تکدی گری نداشته و با این کار ضمن انجام یک عمل نوع دوستانه و اقدامی شرعی ، مبلغی را دریافت می کنند." وی ادامه می دهد:" معمولا زوجهایی که تمایل به این عمل دارند باید خودشان فردی را به منظور اهدای تخمک پیدا کنند و با توافق خود نرخی را تعیین کنند ، بنابراین مرکز درمانی هیچ نقشی در این بین نداشته و تمایلی هم به تربیت اهدا کنندگان حرفه ای ناریم."وی نرخ میانگین یک تخمک اهدایی را ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان برآورد می کند و می افزاید:" پس از توافقات صورت گرفته بین زوج و فرد اهدا کننده مراحل انجام اقدامات پزشکی توسط مرکز درمانی شروع می شود بر این اساس که فرد اهدا کننده باید شرایطی نظیر داشتن سن زیر ۳۰ سال، نداشتن بیماری خاص و نارساییهای وراثتی را دارد باشد و پس از آن مراحل درمانی آغاز می شود."این جراح و متخصص زنان و زایمان می افزاید :" البته مسئله سن در برخی مواردی که فرد اهدا کننده از لحاظ فیزیولوژیک آمادگی لازم را داشته باشد نمی تواند مشکل جدی ایجاد کند."وی احتمال بروز مشکلاتی نظیر آب آوردن شکم وریه، بزرگ شدن تخمدان وافت فشار خون را در برخی اهدا کنندگانی که تخمک آنها دارای ویژگی خاصی باشد را پیش بینی می کند و می گوید:" احتمال تولید چنین تخمکهایی معمولا در زنان چاق، مبتلا به پرمویی و دارای قاعدگی نامنظم هستند بیشتر است و در زنانی که زایمان کرده باشند کمتر دیده می شود بنابراین ترجیحا از زنان زایمان کرده استفاده می شود."وی بروز این عوارض را ناشی از تزریق یکسری تزریقات خاص جهت انجام این عمل به فرد اهداء کننده عنوان می کند و می افزاید:" افرادی که با این عوارض منفی روبرو میشوند مجبور به بستری شدن به مدت دو هفته در بیمارستان می شوند و متحمل بیهوشی و داخل کردن سوزن به داخل شکمشان می شوند که به ندرت هم ممکن است بر اثر داخل کردن این سوزن به داخل شکم با خطراتی روبرو شوند"وی با اشاره به روشهای درمانی نوین برای این اهداء کنندگان می گوید:" از دیگر مشکلاتی که این نوع روش درمان ناباروری دارد مشکلات عاطفی وروانی کوتاه مدت و دراز مدت آن است به این ترتیب که فرد اهداء کننده ممکن است پس از تولد کودک به آن احساس وابستگی کرده و مشکلاتی را ایجاد کند و یا جنین دربزرگسالی پس از پی بردن به ماجرا در صدد یافتن مادر واقعی خود برآید.دکتر صارم هزینه درمانی این نوع روش درمان ناباروری را در مراکز درمانی از ۳۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان عنوان می کند و می گوید:" از همین رو مراکز درمانی ضمن مطالعات دقیق برای موفقیت آمیز بودن این نوع درمان به لحاظ قانونی نیز تعهدات محکمی از فرد اهداء کننده برای جلوگیری از مسایل بعدی می گیرد تا بعدها ادعایی نداشته باشد."این فوق تخصص درمان نوین نازایی می افزاید:" روش درمان ناباروری از طریق اهدای تخمک درایران رشد فزاینده ای دارد زیرا در ایران ازدوجهای فامیلی به وفور صورت می گیرد لذا درمواردی که امکان تولد نوزاد ناقص الخلقه این روش بسیار موثر است و می تواند نقش بسیاری در پیشگیری از تداوم نقوص ژنتیکی داشته باشد."وی با اشاره به اینکه شانس لقاح موفق یک زوج در هر ماه به طور معمول ۲۵ درصد است، می گوید:" با توجه به تکنیکهایی که امروزه در مراکز ناباروری بکار می رود این شانس در افراد نابارور حدود ۲۰ درصد است و تنها حدود ۵ درصد با آنچه خداوند مقرر کرده متفاوت است که البته هر چه سن افراد کمتر باشد این شانس افزایش می یابد."معاون آموزشی و پژوهشی پروهشکده ابن سینا نیزمی گوید:" اهدای تخمک در حال حاضر به راحتی در مراکز ناباروری صورت می گیرد و فرد اهدا کننده پس از تایید از نظر هورمونی و تستهای بیماری زایی می تواند این کار را انجام دهد البته ما ترجیح می دهیم که زوجها خودشان فرد اهدا کننده را معرفی کنند اما در برخی موارد نیز افرادی با مراجعه به مراکز درمانی آمادگی خود را برای این کار اعلام می کنند."دکتر محمد رضا صادقی با تاکید بر نبود هیچ آمار مشخصی از شمار انجام این روش درمانی در کشور می گوید:" متاسفانه ایران به لحاظ آماری در تمامی حوزه ها از جمله اقتصادی، اجتماعی و از جمله بخش بهداشت و درمان بسیار ضعیف است درحالیکه سایر کشورها با داشتن بانک ثبت اطلاعات به راحتی در جریان آمار دقیقی از بیماریها، حوادث، تعداد زوجهای نابارور، روشهای درمانی و ... هستند ولی در کشور ما هیچ مرکز خود را ملزم به ارائه گزارش آماری نمی کند."وی همچنین انجام عمل های موفق در این زمینه را برای مراکز درمانی بسیار مهم می داند و می افزاید:" برای هر مرکز درمان باروری بیش از سوددهی انجام عملهای موفق دارای اهمیت است از همین رو با انجام آزمایشات متعدد از بروز خطا در روشهای مختلف از جمله اهدای تخمک بسیار توجه می شود و همچنین بر اساس آیین نامه هایی که از سوی وزارت بهداشت اعلام شده است باید از طرف زوجها نیز ناباروری کاملا تایید شده باشد."
روشی دیگر برای درمان ناباروری
دکتر صارم رحم کرایه ای را نیز از دیگر روشهای درمان ناباروری در ایران دانست و گفت:" با توجه به افزایش سن ازدواج درایران یکی از مشکلاتی که امروزه بسیار شایع شده است مواردی است که فرد به دلیل امراض مختلف مجبور به از دست دادن رحم می شود و به رغم توانایی تخمک زایی از داشتن بچه محروم است که به راحتی می توان با اجاره رحم و با تعیین یک مادر جایگزین جنین را تا مرحله تولد در رحم دیگری پرورش داد."وی می افزاید:" طبیعتا کسی که رحم را اهدا می کند مانند مادر رضاعی محسوب میشود ولی به لحاظ ژنتیکی هیچ ارتباطی با نوزارد ندارد و فقط تغذیه جنین را بر عهده دارد لذا مانند اهدای تخمک احتیاجی به جاری شدن صیغه محرمیت نبوده و حتی بستگان درجه یک هم می توانند این کار را انجام دهند."وی از قانونمند نبودن این بحث در ایران انتقاد کرد و آن را مانعی برای انجام نشدن این روش موفق می داند و می گوید:" متاسفانه به دلیل نبود قانون مناسب در این ارتباط از نظر بیمارستان نوزاد به فردی که او را به دنیا می آورد تعلق دارد و باید با قانونمند شدن این بحث بیمارستان را مجاب کرد تا به نام زوج اصلی شناسنامه صادر کند ."
رییس پژوهشکده صارم ضمن بی اطلاعی از انجام روش رحم کرایه ای در سایر مراکز درمانی ،می افزاید:" عدم حمایتهای قانونی از زوج های نابارور که این روش را برای درمان انتخاب کرده اند ، موجب شده تا مرکز درمانی صارم تمایلی به انجام آن نداشته باشد و منتظر صدور آیین نامه قانونی این موضوع هستیم."وی با تاکید بر نقش قوه قضاییه در تدوین این آیین نامه می گوید:" برای اطمینان از نبود مشکلات قضایی و حقوقی در ارتباط با ادعای مادر جایگزین در مورد فرزند متولد شده ، قوه قضاییه نیز در این امر دخیل است ."
آیین نامه اهدای جنین ابلاغ نشده است
دکتر صادقی بحث اهدای جنین را مجزا از اهدای تخمک می داند و می گوید:" در روش اهدای جنین معمولا زوج از اهدا کننده جنین را نمی شناسد و معمولا این جنین ها از مازاد تخم های لقاح یافته افراد مراجعه کننده به مراکز درمان ناباروری که دیگر احتیاجی به آن ندارند استفاده می شود زیرا نگهداری از این جنین ها برای مراکز هزینه بر است و این هزینه را خود زوجها تقبل می کنند و در صورت عدم تمایل برای پرداخت این هزینه می توانند این جنین ها را اهدا کنند، بنابراین مشکلات احتمالی اهدای تخمک مبنی بر ادعای مادر نوزاد را ندارد."وی ضمن تاکید از عدم اجرای این روش در مراکز درمانی داخل کشور می افزاید :" به رغم تصویب این طرح به لحاظ قانونی به دلیل اعلام نشدن آیین نامه اجرایی آن از سوی وزارت بهداشت هنوز این روش درمان ناباروری در ایران انجام نمی گیرد."وی ادامه lمی دهد:" با توجه به اینکه تعداد کودکانی که در مراکز بهزیستی نگهداری می شوند دیگر همانند گذشته نیست و همچنین به دلایل مختلف بیشتر زوجها تمایل به دریافت کودک شیرخواره دارند اجرای این روش می تواند در جامعه بسیار موثر و کارآمد باشد."وی در باره روش کرایه رحم می گوید :" این روش به راحتی و با استقبال چشمگیر در مرکز ابن سینا صورت می گیرد ولی معمولا به لحاظ حساسیت دروان بارداری و رعایت نکات بهداشتی نظیر تغذیه مناسب و ... معمولا زوجها از میان بستگان خود انتخاب می کنند تا از نحوه نگهداری جنین خود مطمئن شوند."وی می افزاید:" در اهدای تخمک فرد اهدا کنند پس از دادن تخمک دیگر هیچ برخوردی با زوجها ندارد ولی در اهدای رحم درطول دروان بارداری که حدود ۹ ماه است فرد کرایه دهنده رحم تماس متدوام با زوجها دارد."در هر حال خدای مهربان آرزوی داشتن فرزند را در فطرت همه انسان ها نهاده است ، گرچه یقینا مصلحت و حکمت اوست که برخی را از داشتن این هدیه الهی محروم کرده ، اما نباید از نظر دور داشت بسیاری از کودکان معصوم و بی سرپرست در مراکز نگهداری سازمان بهزیستی و شیرخوا گاه ها در حسرت نوازش دستان مهربانی هستند که بر سرشان کشیده شود و آنان را از نعمت پدر و مادر برخوردار کند ، چشمان آنها بیقرار دیدن روی کسانی است که می توانند آغوش گرم خود را به روی آنها بگشایند ، آنها را منتظر نگذاریم .

منبع : سایر منابع