فیتواسترول ها چیستند؟

● آیا مشكل كلسترول خون را می شود با مصرف كره و دیگر لبنیات حل كرد؟
فیتواسترول ها و دیگر تركیبات آنها، موادی هستند كه به طور طبیعی در گیاهان وجود دارند. این ها تركیباتی مشابه كلسترولند، كه می توانند در جذب كلسترول اختلال ایجاد كنند و میزان كلسترول خون (L.D.L) را كاهش دهند.
بین سال های ۱۹۷۶-۱۹۵۲ بیش از ۱۰۰ مقاله در این مورد به چاپ رسید كه طی آن بر روی ۱۸۰۰ بیمار با مشكلات كلسترول آزمایش شده و این مقالات اثر كاهش كلسترول خون را به وسیله این فیتواسترول ها نشان دادند. در سال ۱۹۷۰ تحقیقات بیشتری بر روی میزان لازم این مواد انجام شد. نتیجه گیری این تحقیقات نشان داد كه ۵/۱ تا ۳ گرم از این فیتواسترول ها می تواند بین ۱۰ تا ۲۰% كلسترول خون را كاهش دهد.
از سال های ۱۹۸۰ متوجه شدند كه تركیب هیدروژنه یعنی فیتواستانلها باعث اختلال بیشتری در جذب كلسترول شده و برای كاهش كلسترول بد خون بهتر است.
سال ۱۹۹۵ مارگارینی اشباع شده از فیتواسترول ها و فیتواستانلها در اروپا و چند كشور دیگر به بازار آمد كه استفاده ۲۰ گرم روزانه از آن به مدت ۲۱ روز باعث كاهش ۱۰ تا ۱۴% كلسترول بد خون می شود و در میزان كلسترول خوب (H.D.L) و میزان تری گلیسرید تغییری ایجاد نمی كند.
در حال حاضر به صورت آزاد تقریباً در تمام فروشگاه های مواد غذایی كشورهای اروپایی و چند كشور دیگر «مارگارین، شیر، ماست، پنیر و...» اشباع شده از فیتواسترول ها و فیتواستانلها وجود دارند.
سازمان علوم غذایی اتحادیه اروپا (S.C.F) این مواد را بدون ضرر برای انسان شناخته، ولی به علت اثر منفی آن بر روی بعضی از ویتامین ها (ویتامین A و ویتامین E) توصیه می كند كه بیشتر از ۳ گرم در روز از این مواد استفاده نشود (كاهش میزان این ویتامین ها به وسیله فیتواسترول ها بسیار ناچیز است).
باید توجه داشت كه كاهش زیاد كلسترول خود برای بدن مضر است، چرا كه كلسترول یك ماده بسیار لازم برای تركیبات سلولهاست و به همین علت بانوان باردار و شیرده و همچنین كودكان نباید از مواد اشباع شده از فیتواسترول ها و فیتواستانلها استفاده كنند. در سنین بالا هم كاهش بیش از حد كلسترول خون نشانه سوء تغذیه و در نتیجه یكی از عوامل كاهش طول عمر است.
پزشك معالج می تواند با در نظر گرفتن دیگر عوامل ریسك ناراحتی های قلبی و عروقی از جمله دیابت، سیگار، بیماری های ارثی و... حد میزان كلسترول بد (L.D.L) خون را مشخص كند و اگر لازم باشد با رژیم غذایی كم چربی، دارو و استفاده از مواد اشباع شده از فیتواسترول ها یا فیتواستانلها، كلسترول بد خون را كاهش دهد.
تحقیقاتی كه راجع به فیتواسترول ها تا به امروز انجام شده، مانند هزاران تحقیقات دیگر در ارتباط با تأثیر تغذیه سالم بر روی جلوگیری از امراض مختلف قلبی عروقی، سرطان ها،... ما را به یك نتیجه می رساند كه بهترین رژیم غذایی،مصرف سبزیجات، گیاهخواری همراه با مصرف كمتر گوشت قرمز و بیشتر گوشت سفید به ویژه ماهی می باشد.
● فیتواسترول ها به مقدار مختلف در گیاهان وجود دارند:
▪ روغن ها
ـ ۱۰۰ گرم روغن ذرت ۱۳۶۰ میلی گرم فیتواسترول دارد.
ـ ۱۰۰ گرم روغن كنجد ۱۲۱۰ میلی گرم فیتواسترول دارد.
ـ ۱۰۰ گرم روغن آفتابگردان ۴۱۰ میلی گرم فیتواسترول دارد.
ـ ۱۰۰ گرم روغن انگور ۳۵۰ میلی گرم فیتواسترول
ـ ۱۰۰ گرم روغن زیتون ۳۱۰ میلی گرم فیتواسترول دارد.
▪ دانه ها و گردوها
ـ ۱۰۰ گرم دانه كنجد ۵۹۷ میلی گرم فیتواسترول دارد.
ـ ۱۰۰ گرم دانه آفتابگردان ۴۵۰ میلی گرم فیتواسترول دارد.
ـ ۱۰۰ گرم بادام خشك ۱۲۵ میلی گرم فیتواسترول دارد.
ـ ۱۰۰ گرم بادام هندی ۱۳۵ میلی گرم فیتواسترول دارد.
ـ ۱۰۰ گرم گردوی خشك ۱۸۶ میلی گرم فیتواسترول دارد.
▪ میوه جات و سبزیجات
ـ ۲/۱ استكان كاهو ۱۱ میلی گرم فیتواسترول دارد.
ـ ۲/۱ استكان گل كلم ۹ میلی گرم فیتواسترول دارد.
ـ ۲/۱ استكان گوجه فرنگی ۷ میلی گرم فیتواسترول دارد.
نصف گریپ فروت ۲۰ میلی گرم فیتواسترول دارد.

مریم باقرنژاد

منبع : روزنامه همشهری