بیماری هلندی بدخیم است

بر همین پایه می توان ادعا كرد سمت گیری كلیت لایحه بودجه بازتاب دهنده استراتژی سیاسی دولت ها برای یك دوره یك ساله است. دولت آقای احمدی نژاد- كه اتفاقاً سیاسی تر از دو دولت قبلی است- از این قاعده بیرون نیست و برای درك ماهیت لایحه بودجه ۱۳۸۵ می توان به استراتژی سیاسی دولت مراجعه كرد. دولت كدام استراتژی را برگزیده است؟ استنباط نگارنده این است كه دولت آقای احمدی نژاد با توجه به مجموعه شرایط داخلی و مناسبات بین المللی كه ایران در آن غوطه ور شده است به این نتیجه قطعی رسیده كه باید «انبوه مردم» و «یاران سیاسی» را «راضی» نگه داشت. راضی نگه داشتن مردم در ایران و هر جامعه ای با هزینه كردن زودتر به دست می آید. بر همین اساس ارقام لایحه بودجه ۱۳۸۵ كل كشور نسبت به قانون مصوب بودجه ۱۳۸۴ رشد های حیرت انگیزی داشت. دولت به این باور قطعی رسیده كه سال ۱۳۸۵ را با توجه كمتر به رفتار متغیر های اقتصادی و متمركز شدن بر «سیاست» باید مدیریت كرد. باید تا جایی كه امكان دارد به مردم پول برسد و كار ایجاد شود و اینكه این پول رساندن چه پیامدهای بلندمدتی دارد و آیا ایجاد شغل با هر كیفیت، اقتصادی هست یا نه در مرحله دوم اهمیت است. دقت در اعتراض آقای فرهاد رهبر رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی كه كاهش سقف هزینه های در نظر گرفته شده در لایحه اعتبارات استانی را كاهش می دهد و تاكید آقای طیب نیا معاون اقتصادی وی كه دولت می خواهد شغل درست كند نشانه های درستی استنباط یادشده است. لایحه بودجه ۱۳۸۵ كل كشور با این ویژگی ها اما به دیوار بلند دیدگاه و تفسیر اعضای كمیسیون تلفیق مجلس هفتم _ به ویژه رئیس این كمیسیون _ خورد و راهی برای عبور از این دیوار قطور و بلند پیدا نكرد. كمیسیون تلفیق به این نتیجه رسید كه تصویب آنچه در لایحه دولت آمده است می تواند از سویی دیگر نقض غرض كرده و نه تنها رضایت توده مردم را به دست نیاورد بلكه با افزایش شتابان سطح عمومی قیمت ها (تورم) فضا را بدتر كند. تقابل دو دیدگاه تا روز گذشته از تریبون های گوناگون به افكار عمومی منتقل می شد. دیروز اما نمایندگان در صحن علنی مجلس نظرات خود را درباره آنچه رخ داده است بیان كردند. جدای از اینكه تفسیر رئیس مجلس از چگونگی بحث ها نوعی سردرگمی ایجاد كرد، اما مخالفان و موافقان حرف های خود را زدند. دقت در وزن، سابقه فعالیت های اقتصادی و نگاه كارشناسی مخالفان و موافقان لایحه بودجه ۱۳۸۵ كل كشور نشان می دهد مخالفان لایحه دولت كفه سنگین تر را به خود اختصاص داده اند. همین كه احمد توكلی چهره شاخص اقتصادی مجلس هفتم به رغم اختلاف دیدگاه هایش با اقتصاددانانی كه آنها را لیبرال های نو می خواند پذیرفت كه احتمال بازگشت بیماری هلندی با تصویب لایحه بودجه دولت به تن رنجور اقتصاد وجود دارد می توان تصور كرد لایحه چه نقایص بزرگی دارد. نقد الیاس نادران دیگر اقتصاددان شاخص مجلس هفتم بر لایحه دولت نیز از نكات برجسته نشست دیروز مجلس بود.
انتقاد مصباحی مقدم كه او نیز به هر حال یك چهره شاخص اقتصادی مجلس هفتم به شمار می آید نیز كفه ترازوی مخالفان لایحه دولت را سنگین تر می كند. به نظر می رسد نقدهای كارشناسانه و از سر دلسوزی برخی اقتصاددانان، احزاب و جمعیت های سیاسی بر لایحه بودجه تاثیرات خود را گذاشته است و این را باید به فال نیك گرفت. این قابل درك است كه دولت تمایل دارد نرخ بیكاری را كاهش دهد، اما دو نكته باید مورد توجه قرار گیرد: نخست آنكه برخلاف تئوری های قدیم اقتصادی _ منحنی فیلیپس- حركت تورم با بیكاری حتماً غیرهمسو نیستند و در تجربه و نظریه های تازه اقتصادی اثبات شده است می توان نرخ بیكاری را كاهش داد بدون آنكه لزوماً نرخ تورم افزایش یابد. نكته دوم این است كه اگر بیمه بیكاری به عنوان یك ابزار نیرومند به كار گرفته شود تا بیكاران در سختی نیفتند، می توان و باید به سمتی رفت كه بیماری هلندی هرگز به تن اقتصاد تزریق نشود. بیماری هلندی بد دردی است.
محمد صادق جنان صفت

منبع : روزنامه شرق