استراتژی برای سه میدان

والیبال ایران در ماه های آتی درگیر چندین رویداد مهم آسیایی و جهانی است. از یك سو تیم ملی بزرگسالان ایران آماده سومین حضور جهانی اش در ژاپن می شود و از طرف دیگر با نگاهی سنگین تر نسبت به گذشته باید از نایب قهرمانی و نقره بازی های آسیایی ۲۰۰۲ بوسان در بازی های آسیایی دوحه ۲۰۰۶ دفاع كند. جدا از تیم بزرگسالان، تیم جوانان ایران قهرمان آسیا در سال های (۱۹۹۸ و ۲۰۰۱) در تهران در رقابت های قهرمانی قاره انتخابی جهان به حضور موفقیت آمیز به عادت درآمده سال های اخیر می اندیشد. با این مقدمه نگاهی داریم به موقعیت والیبال ایران در آستانه این رویدادهای بزرگ كه می خوانید.
درست در روزها و هفته هایی كه والیبال به برنامه ریزی و حضور در رویدادهای بین المللی پیش رو می اندیشید، تصمیم سازمان تربیت بدنی در كشاندن مدیر ۱۷ ساله والیبال به كشتی مهم ترین وقایع این ورزش را تحت الشعاع این تغییر مدیریتی قرار داد. كمتر كسی انتظار داشت كه والیبال در شروع سال جدید با این تغییرات وارد فاز جدید و غیر قابل پیش بینی شود. اگرچه این تغییرات با توجه به اهمیت و حساسیت رویدادهای پیش رو بذر نگرانی را به چهره ها پاشید، اما برنامه از قبل تدوین شده با بازتاب های متفاوت به اجرا درآمد.
●انتخاب پر سر و صدای مربیان
سیاست جدید فدراسیون مبنی بر استفاده از سرمربی خارجی در تمامی رده های ملی با انتخاباتی پرسر و صدا همراه شد. طبیعی بود بر اساس روال سال های اخیر حتی با وجود به كارگیری سرمربی خارجی برای تیم های جوانان و نوجوانان، مربیانی برای این سه رده سنی مد نظر باشند كه قبلاً روی آنان سرمایه گذاری لازم صورت گرفته بود؛ دستیاران ایرانی كه به امید بهره وری در چنین روزهایی در كنار مربیان خارجی بركنار شده همچون «پارك كی ون» و «ست كوویچ» آموزش دیده و تجربه اندوخته بودند و بارها از زبان مسئولان والیبال عنوان شد كه آنان تا قبل از توافق با مربیان جدید خارجی توانایی برنامه ریزی و هدایت تیم های ملی را در مراحل اولیه اردویی دارند. از سوی دیگر نامشخص بودن شاخص های انتخاب مربیان داخلی و سیاست های چندگانه موجب سردرگمی شد تا این كه در دوره جدید فعالیت تیم های ملی بزرگسالان، جوانان و نوجوانان، شاهد چند جابه جایی در میان مربیان داخلی تیم های ملی باشیم. جابه جایی هایی كه بی واكنش نبود و در برخی از جهات هم می توانست با انتخابات سنجیده تری نیز همراه باشد.
●بازگشت امیر حیدری
كمیته فنی فدراسیون والیبال برای شروع، به سراغ انتخاب مربیان تیم ملی بزرگسالان رفت. تیمی كه داستان سرمربی خارجی آن با وجود ردیف شدن نام های بسیار هنوز نتیجه لازم را نداده است. از گزینه های بسیاری برای همكاری با سرمربی خارجی آن نام برده می شد.
حسن منصوری، محمد پشنگ، پرویز كاظمی و عباس برقی مطرح ترین های این فهرست بودند، اما كمیته فنی، ابراهیم امیرحیدری را با سابقه قبلی سرمربیگری این تیم در سال های قبل به بقیه ترجیح داد و وی نیز ایرج مظفری را به عنوان دستیار خود برگزید. امیرحیدری برای رسیدن دوباره به تیم ملی پذیرفت كه همانند دوره «ماتسوموتو» در سال ۹۸ دستیار نخست سرمربی احتمالی خارجی باشد و همین مسئله به همراه تجربه گذشته كار با تیم ملی در مسابقات جهانی دوره پیش در ژاپن راه ورود مجدد او را پس از ۸ سال به والیبال ملی هموار ساخت.حیدری هم با خضوع از این انتخاب گفت: برای كار با تیم ملی القاب چندان برایم مهم نیست و بدین شكل كارش را پس از سال ها با تیم ملی شروع كرد.
مظفری با سابقه نزدیك به یك سال همكاری با «پارك كی ون» و جدایی از دنیای بازیگری به شكل رسمی تر، این بار با مسئولیتی سنگین تر قدم به میدان گذاشت. ایرج مظفری شاید تنها موردی بود كه انتخابش با انتقاد جدی مواجه نشد، بازیكنی كه هم اكنون الگوی فنی بسیاری از ملی پوشان حاضر در اردوی تیم ملی شمرده می شود.
●سناریوی بزرگسالان در تیم جوانان
انتخاب مربیان تیم جوانان هم بی شباهت به سناریوی تیم ملی بزرگسالان نبود. با این تفاوت كه محمد رضا دامغانی همدوره ایرج مظفری از سایه كادر فنی تیم جوانان دوره پیش و همكاری غیررسمی با «ست كوویچ» درآمد.
مهم ترین جابه جایی در این تیم نادیده گرفتن تجربیات پرویز كاظمی، بیشترین بخت دار مربیگری این رده سنی بود و عباس برقی كه خود از تیم جوانان تا یكی از دستیاران همیشگی «پارك كی ون» در تیم ملی بزرگسالان ارتقا پیدا كرده بود به خانه قبل برگشت. او این بار نیز با وجود صحبت از جذب یك سرمربی روسی به نام «گریگوری» همان رل قبلی را ایفا خواهد كرد. او بر خلاف منصوری و پشنگ با یك پله نزول جایش را در جمع كادر فنی تیم های ملی به نوعی حفظ كرد.
●نوجوانان روی كاكل ایوان
برای تیم نوجوانان سرمربی جدیدی نخواهد آمد و برنامه های این تیم همچنان روی كاكل «ایوان بوگانیكف» خواهد چرخید و به نوعی با گذشت بیش از ده سال باید از این مربی لتونیایی به عنوان سرمربی پشت پرده و تصمیم گیرنده اصلی یاد كرد. داستان وكیلی و انتخابش به عنوان مربی تیم نوجوانان همان حكایت عباس برقی است. وكیلی كه سال ها سابقه همكاری با نوجوانان و حتی فتح مدال نقره جهان و طلای آسیا با مصطفی كارخانه را دارد، پس از یكی دو دوره همكاری با تیم جوانان كه آخرین حضورش منجر به اختلاف با «ست كوویچ» شد، دوباره در همانجایی می ایستد كه پنج سال پیش همكاری خود را با نوجوانان آغاز كرده بود.
«ابراهیم وادی» تنها چهره جدیدی بود كه به پاس تلاش در سازندگی در جنوبی ترین نقطه تهران و پرورش بازیكنان خوب در كانون ها و در رده نوجوانان پاداشش را با پیوستن به تیم ملی نوجوانان گرفت. او را به نوعی می توان جانشین علیرضا خوشرویی دانست كه پس از چند دوره همراهی از چشم اعضای كمیته فنی افتاد! خوشرویی هم به پشتوانه حضور در آموزش و پرورش توانسته بود وارد حریم مربیان ملی شود ،عمر همكاری او هم پس از چهار سال به سر رسید.
●جوانان امید اول قهرمانی در آسیا
اعضای تیم والیبال نوجوانان(قهرمان آسیا در سال ۲۰۰۵) و تیم پنجم جهان در الجزایر با همان شكل و شمایل به تیم جوانان پیوستند. این تیم از چنان شرایط عالی سود می برد كه رئیس فدراسیون والیبال می گوید: «این تیم بدون مربی نیز در آسیا قهرمان خواهد شد.» البته یزدانی خرم بیراه هم نمی گوید، دلیلش حضور مستعدترین نفرات والیبال ایران در این مجموعه است. وی تلاش برای جذب یك سرمربی صاحب نام برای این تیم را رسیدن دوباره به سكوهای جهانی خواند. یك نگاه به اسامی دعوت شدگان به اردوی تیم والیبال جوانان ایران بیانگر این واقعیت است كه اعضای آن می توانند افتخارات سال های ۱۹۹۸ و ۲۰۰۱ را دوباره تكرار كنند و چه بسا با نگاه جدی تر فدراسیون بتوانند ما را همانند نوجوانان در مسابقات جهانی پیش رو صاحب عنوانی معتبر سازند.
●حاضرین در اردوی اول جوانان
منصور زادون، پوریا فتح اللهی، آرش كشاورزی، رحمان داودی، یاشار طاعی حق، سید علی سجادی، علیرضا جدیدی، علی نجفی لیلاب، سید محمد موسوی عراقی، ولی الله نورمحمدی، مصطفی شریفات، صابر نریمان نژاد، اشكان درخشان، محسن مهرگان، عبدالرضا علیزاده و عباس همت رفیع. در این جمع به جز محسن مهرگان و همت رفیع كه در مسابقات جهانی الجزایر نبودند ولی سابقه حضور در اردوهای تیم نوجوانان را دارند، هیچ چهره جدیدی در جمع دعوت شدگان مشاهده نمی شود. در هیچ دوره ای از اردوهای تیم جوانان ایران در یك دهه گذشته سراغ نداریم كه اعضای تیم نوجوانان در چنین مجموعه هماهنگی به تیم جوانان پیوسته باشند.
یك تیر دو نشان
سیزدهمین دوره رقابت های جوانان آسیا برای ۱۶ تیمی كه حضورشان از قبل قطعی شده و برای چهار تیم منتظر، حكم یك تیر و دو نشان را دارد. در حالی كه در دوره های قبل فقط قهرمان قاره به طور مستقیم جواز صعود به مسابقات جهانی را می گرفت، با اقدام سال گذشته فدراسیون والیبال ایران در اعتراض به رویه معمول كنفدراسیون آسیا، این بار هر سه نماینده قاره از بازیهای تهران انتخاب خواهند شد. با دخالت فدراسیون جهانی و با پیشنهاد ایران تیم های آسیایی دیگر مجبور به صرف هزینه ای سنگین و شركت در تورنمنتی جداگانه تحت عنوان مسابقات انتخابی جهان نخواهد بود. شیوه ای كه متأسفانه در همه دوره ها كنفدراسیون والیبال آسیا بی توجه به شیوه معمول در سایر قاره ها به تیم ها تحمیل می كرد.
●مشكلات تیم بزرگسالان
مشكلات تیم بزرگسالان فقط به عدم استراتژی مشخص پیرامون دو رویداد جهانی و آسیایی برنمی گردد، بلكه عوامل دیگری هم در شروع اردوها این تیم را با دردسر مواجه ساخته است. پراكندگی نیروها كه بخشی با پیكان نماینده ایران به مسابقات باشگاه های آسیا رفته اند و از همه مهم تر ابهام در سرنوشت سرمربی خارجی كه معلوم نیست كه از كدام مراحل اردویی كار خود را آغاز خواهد كرد باعث شد تا تیم ملی والیبال بزرگسالان شرایط سختی را در حال تجربه كردن باشد.نزدیكی مسابقات جهانی ژاپن با بازی های آسیایی دوحه و این كه چه بازیكنانی با چه شاخص هایی می توانند تاب حضور در دو میدان بزرگ جهانی و قاره ای را داشته باشند از جمله مهم ترین دغدغه های والیبال ایران محسوب می شوند. از یك سو قرار دادن والیبال در جدول تیم های مدال آور گروهی با توجه به نایب قهرمانی دوره پیش در بازی های آسیایی ۲۰۰۲ بوسان انتظار از والیبال را از سوی مسئولان سازمان تربیت بدنی و كمیته ملی المپیك بالا برده است و از سوی دیگر این كه والیبال ایران چگونه می خواهد برآورنده توقعات مردم در مسابقات قهرمانی جهان باشد كه حریفان بزرگی انتظار آن را می كشند. آماده سازی یك تیم با چنین شرایطی خود نیازمند هدف گذاری صحیح و هنر خاصی است كه باید دید مسئولان والیبال به چه نتیجه ای در این زمینه رسیده اند.آن طور كه از شواهد و قرائن پیداست والیبال با دو نگاه متفاوت به حضور در دو میدان جهانی و آسیایی می اندیشد. نگاه به بازی های قاره ای نگاه توأم با تكرار موفقیت دوره پیش و كسب مدال همراه است و حضور در میدان جهانی دفاع از موقعیت فعلی والیبال ایران در قاره آسیا كه باید دید چگونه این استراتژی در مسیر پر پیچ و خم رنگ عملی به خود می گیرد. در این ارتباط در هفته های آتی بحث را بیشتر باز خواهیم كرد.

علی شاكری

منبع : روزنامه همشهری