شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا
پسماندهای مدرن
انقلاب الكترونیك در صنعت فناوری پیشرفته، سبب شده است كه كامپیوتر، تلفن رومیزی، تلفن همراه، فكس، مانیتور و وسایلی نظیر آنها به بخشی از زندگی انسان تبدیل شدهاند. ولی باید از نظردور نداشت كه پس از مدتی این وسایل باعث ایجاد كوهی از زبالههای الكترونیك (E-wastes) میشوند.
براساس گزارش موسسه دیدهبان جهان در سال ۲۰۰۱ به ازای هر مرد، زن و كودك درجهان ۶۰ میلیون ترانزیستور تولید شده است. این ترانزیستورها در انواع محصولات از كامپیوتر و خودرو گرفته تا كارتهای تبریك موسیقیدار، به كار میرود. طبق اطلاعاتی كه در ژورنال علوم و فنون زیست محیطی انتشار یافته از برای ساخت یك میكروچیپ دوگرمی به ۱/۶ كیلوگرم سوخت فسیلی، ۷۲ گرم مواد شیمیایی و ۳۲ كیلوگرم آب نیاز است.
تحقیقاتی كه توسط یك گروه محقق در دانشگاه ملل متحد انجام شده بیان میدارد كه جرم مواد مصرفی درتولید یك میكروچیپ MBRAM۳۲ حدود ۶۳۰ برابر جرم محصول نهایی است و به دلیل فناوریهای خاص برای تولید این میكروچیپ، میزان انرژی مصرف شده برای آن نیز ۱۶۰ برابر انرژی موردنیاز برای ساخت دیگر میكروچیپهای سادهاند به علاوه در ساخت آن دهها ماده شیمیایی بالقوه خطرناك نیز به كار میرود. یكی از راهحلها برای جلوگیری از تولید این گونه زبالهها، استفاده مجدد از این وسایل است. یكی دیگر از راهحلها آن است كه مثلا هنگام خرید كامپیوتر جدید وسایل موردنیاز تا حد امكان از قسمتهای كامپیوتر قدیمی تهیه شود چون وسایلی كه با فناوری بالا و مصرف زیاد انرژی و مواد تهیه میشوند را نباید به راحتی دور انداخت. همچنین ذكر این نكته ضروری است كه در نمایشگرهای كامپیوتر تا ۳/۶ كیلوگرم سرب وجود دارد. در بعضی از نمایشگرهای جدید، جیوه نیز یافت شده كه باعث آسیب دستگاه عصبی میشود. ضمنا گفته شده است كه كادمیم موجود در باتری بعضی از كامپیوترها خطر ایجاد سرطان را افزایش داده به دستگاه تناسلی آسیب رسانده و در رشد جنین اختلال ایجاد میكند.
● راهكارهای موجود
كشورهای توسعه یافته از چند راهكار برای برخورد با این مشكل استفاده میكنند. قسمتی از این زائدات راهی مراكز دفن میشوند. به عنوان مثال آمارها بیانگر آن است كه درامریكا در سال ۱۹۹۷ بیش از ۲/۹ میلیون تن زباله الكترونیك به مراكز دفن زباله ارسال شده است و این آمار در سال ۲۰۰۴ حدود ۳/۵ میلیون تن كامپیوتر بوده است. راهكار دیگر، صدور این مواد به كشورهای دیگر است. بیان شده است كه ده درصد از این گونه زبالههای تولیدی در كشورهای امریكا، آلمان، هلند، انگلستان و استرالیا به كشورهای فقیر صادر میشود. باید توجه داشت كه بین ۵۰ تا ۸۰ درصد كامپیوترهای مستعمل، نمایشگرهای كامپیوتر و صفحات مدارات الكترونیك امریكا به كشورهای چین، پاكستان و هند فرستاده میشود.
گزارشهای انتشار یافته نشان میدهد كه در زمینه بازیافت این وسایل اروپا از امریكا پیشی گرفته است و مسئولیت بازیافت تجهیزات الكترونیك از ابتدا برعهده سازنده تجهیزات، گذاشته شده است و سازندگان موظف شدهاند تا تولیدات مستعمل را از مصرفكنندگان بازپس گیرند. در چنین شرایطی ژاپن دست به وضع قوانین سختگیرانهتر زده و تاكنون بازیافت را به وسایل خانگی نیز تعمیم داده است كه بر اساس آن مصرفكنندگان باید هزینه بازیافت یخچال، ماشین لباسشویی و دستگاههای تهویه مطبوع را به سازندگان بپردازند.
● وضعیت كشورهای در حال توسعه
باید توجه داشت كه این كشورها با این مشكل از دو جنبه درگیرند. اول آن كه باید مشكل محصولات ساخته شده در كشور خود را حل كنند و درمرحله دوم باید راهحلی برای تجهیزات مستعمل صادراتی از كشورهای صنعتی بیابند.
طرفداران محیط زیست معتقدند كه كشورهای صنعتی با صدور این محصولات علاوه بر محیطزیست بر ساكنان كشورهای در حال توسعه نیز صدمه وارد میكنند. چون افرادی كه مشغول بازیافت و پیادهسازی تجهیزات الكترونیك هستند در معرض انواع خطرها قرار خواهند گرفت.
درواقع كشورهای صنعتی با این كار هزینههای بعدی خود را به كشورهای در حال توسعه تحمیل میكنند. هرچند این مشكل برای این كشورها هنوز به صورت حاد درنیامده است ولی نگرانی متخصصان محیطزیست از آن جهت است كه سرعت رشد صنایع الكترونیك بسیار شدید بوده و تجهیزات الكترونیكی كه در گذشته بعد از چهار تا پنج سال، كهنه به حساب میآمدند، امروزه حداكثر دو سال جدیدترند و بعد از آن به صورت از رده خارج خواهند بود. یكی از مشكلات كشورهای درحال توسعه این است كه آمار دقیق و مشخصی از حجم این مواد، قابل دسترس نیست. اخیرا اطلاعاتی در مورد كشور هند به دست آمده كه نشان میدهد در حال حاضر ۱/۴ میلیون تن كامپیوتر خارج از رده در هند وجود دارد و تولیدكنندگان سالانه ۱۰۵۰ تن زباله الكترونیكی به آن اضافه میكنند.
كشور ما نیز گونه دیگری از این موضوع را تجربه كرده است و طی چند سال گذشته شاهد ورود انواع تلفنهای رومیزی اروپایی به صورت نو، دست دوم و مستعمل به بازار بوده است. شاید این موضوع با استقبال نیز مواجه شده باشد ولی علاوه بر آسیب به كارخانههای سازنده داخلی از تبعات زیست محیطی آن نیز نباید غافل بود.
گروهی از كارشناسان معتقدند كه كشورهای توسعه یافته باید كارخانهها و تاسیسات بازیافت زبالههای الكترونیك را نیز در اختیار كشورهای مقصد قرار دهند تا آنها بتوانند به صورت ایمن و بهداشتی، عملیات بازیافت را انجام داده و از صدمات احتمالی جلوگیری كنند.
همچنین باید به منشا این مشكلات توجه داشت. برای مثال تا چند سال پیش تقریبا همه كاربران از مانیتورهای ۱۴ اینچی برای كامپیوترهای خود استفاده میكردند ولی طی چند سال گذشته مانیتورها ۱۵، ۱۷ و ۲۱ اینچ وارد بازار شده و دیگر جایی برای مانیتورهای قدیمی وجود ندارد. همچنین با ورود چاپگرهای لیزری، چاپگرهای قدیمی به كناری گذاشته شدهاند. شاید بتوان دیسكهای CD و DVD را نیز یكی از مشكلات موجود به شمار آورد.
امروزه درجهان به دنبال یافتن فناوریهای خودكار برای جداسازی قطعات این تجهیزات پس از منقضی شدن عمر مفید آنها هستند كه این موضوع به شدت متاثر از مواد تشكیلدهنده اجزاست. با كمی دقت میتوان دریافت كه آهن و پلاستیك، قسمت اعظمی از مواد موجود در این تجهیزات را تشكیل میدهند كه كاربردهای متنوعی را میتوان برای آنها در نظر گرفت. در مورد پلاستیك یكی از راهحلها كه قابلیت جذب حجم زیادی از آن را نیز دارد، استفاده از پلاستیك به جای زغالسنگ در كوره بلند ذوبآهن است كه در بسیاری از كشورها آزمایش شده است.● تلفن همراه؛ مدرنیته یا معضل
انتظار میرود كه در سال ۲۰۰۵ میلادی ۱۳۰ میلیون تلفن همراه دور ریخته شود كه با احتساب باتری و شارژكننده، وزن این مواد زائد بالغ بر ۶۵ هزار تن خواهد بود. آمارها نشان میدهد این نكته قابل ذكر است كه هرچند وزن تلفنهای همراه كم است ولی تعداد آنها برخلاف دیگر تجهیزات الكترونیكی بسیار است. در این مورد نباید از نظر دور داشت كه دیگر تجهیزات الكترونیكی را میتوان چندنفره مورد استفاده قرار داد ولی تلفنهای همراه تقریبا به صورت یك كالای شخصی درآمده است.
● پسماندهای اتمی
برخی از مواد رادیواكتیو تا هزاران سال میتوانند پرتودهی داشته باشند، اما نیمه عمر اكثر مواد رادیواكتیو مورد مصرف در پزشكی در حدود چند ساعت تا چند روز است. پس از گذشت ۱۰ نیمه عمر، پرتوزایی ماده رادیواكتیو بسیار كاهش یافته و به ۱۰۰۰ را رادیواكتیویته خود میرسد. مواد رادیواكتیو به صورت گسترده در مراكز درمانی و تشخیصی به كار گرفته میشوند. فرآیند امحای این زبالهها نسبت به دیگر پسماندها به دلیل تشعشعات مواد رادیواكتیو متفاوت است. بنابراین پس از گذشت ۱۰ نیمه عمر، این مواد تبدیل به مواد زائد معمولی میشوند و میتواند آنها را به روشهای معمولی دفع كرد. زبالههای رادیواكتیو نیز مانند دیگر زبالهها در كیسههای مخصوصی كدبندی شده، نگهداری میشوند. این زبالههای فاسد شده و غیرعفونی را میتوان در كیسههای پلاستیكی سیاه قرار داد و دفن كرد. طبق دستورالعمل بخش حفاظت در برابر اشعه سازمان انرژی اتمی اگر اكتیویته چشمه یا مواد رادیواكتیو مركزی كمتر از حد معینی باشد پسماند آنها از نگهداری انرژی اتمی معاف است، اما اگر میزان رادیواكتیو از این مقدار بالاتر باشد پسماند آنها باید طبق ضوابط انرژی اتمی دفع شود.
این پسماندها به صورت متناوب توسط سازمان انرژی اتمی جمعآوری میشوند. پس از آن عمل جداسازی پسماندها انجام میشد و مواد پلاستیكی، شیشه، فلزات و كاغذ تفكیك میشود. پس از آن دستمال، كاغذ و پلاستیك به نسبت مشخص در زبالهسوز سوزانده شده و خاكستر آن كه حجم بسیار كمی دارد، در شبكههای ویژهای تثبیت میشود این شبكهها در انبارهای مخصوص نگهداری میشود تا تشعشعات رادیواكتیو به حد مجاز برسد.
سیده سمیرا طاهری
منبع : مجله گسترش صنعت
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
حجاب گشت ارشاد حماس ایران رئیس جمهور پاکستان رئیسی دولت سیزدهم مجلس شورای اسلامی کارگران رهبر انقلاب سریلانکا
کنکور سیل درمان تهران هواشناسی قم سازمان سنجش فضای مجازی اصفهان شهرداری تهران پلیس زنان
دلار قیمت دلار بانک مرکزی قیمت خودرو آفریقا تورم قیمت طلا بازار خودرو سایپا ایران خودرو ارز مسکن
پایتخت خانواده تلویزیون موسیقی ترانه علیدوستی فیلم سریال سینمای ایران مهران مدیری کتاب
کنکور ۱۴۰۳ عبدالرسول پورعباس
رژیم صهیونیستی اسرائیل فلسطین غزه آمریکا جنگ غزه روسیه چین طالبان اوکراین ایالات متحده آمریکا ترکیه
پرسپولیس فوتبال جام حذفی آلومینیوم اراک استقلال فوتسال بازی بارسلونا تیم ملی فوتسال ایران باشگاه پرسپولیس باشگاه استقلال تراکتور
هوش مصنوعی سامسونگ گوگل همراه اول ناسا الماس تسلا فیلترینگ نخبگان
مالاریا آلزایمر کاهش وزن سلامت روان زوال عقل داروخانه