می توانیم اگر بخواهیم

تا پانزدهمین دوره بازی های آسیایی دوحه تنها سه ماه وقت باقی مانده است. بازی های آسیایی ۲۰۰۶ دوحه بدون تردید مهمترین رویداد ورزشی پیش روی سازمان ورزش و كمیته ملی المیپك در چند ماه آینده خواهد بود. گردهمایی بزرگ ورزش كه مرزهای سیاسی و عقیدتی را در هم می نوردد و همه كشورهای بزرگ و كوچك را با تفاوت های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی با نژاد و با فرهنگ مختلف با زبان صلح و دوستی زیر یك سقف گرد هم می آورد. این خاصیت ورزش است كه در هیچ پدیده دیگری نمی توان یافت.
ایران به جز سه دوره در تمامی دوره های بازی های آسیایی یك پای ثابت این بازی ها بود و حتی در سال ،۱۹۷۴ دوره هفتم این بازی ها را میزبانی كرد. در این دوره هم ایران با كاروانی سیصد نفره متشكل از دویست ورزشكار و یكصد همراه در میدان پانزدهم در شهر دوحه قطر حاضر خواهد شد.براساس احتمالات، ایران در دوره پانزدهم در ۲۲ الی ۲۴ رشته از ۳۷ رشته ورزشی بازی های دوحه قطر حاضر خواهد بود. تا كنون تنها حضور ۱۲ رشته ورزشی گروهی و انفرادی از مجموعه تشكیل دهنده كاروان اعزامی ایران به این بازی ها قطعی شده است و در روزهای آینده تكلیف مابقی رشته ها هم روشن خواهد شد. از این شماره نگاهی داریم به آخرین موقعیت رشته هایی كه حضورشان از سوی ستاد بازی های آسیایی دوحه حتمی شده است و در شروع به سراغ ورزش های فوتبال و والیبال رفتیم كه نماد ورزش های گروهی ایران دركاروان اعزامی هستند.
●فوتبال در اندیشه طلای پنجم
فوتبال از جایگاه و تعریف ویژه ای در میان رشته های ورزشی در بازی های آسیایی برخوردار است. دستیابی به عنوان و مدال طلای این رشته همواره آرزوی بزرگ تمامی كاروان های اعزامی به بازی های آسیایی بوده و همواره در طول ۱۴ دوره گذشته شاهد رقابت داغ مدعیان در این رشته جذاب و جهانگیر بوده ایم.
ایران به جز سه دوره غیبت در بازی ها در اكثر دوره ها یك پای قهرمانی به شمار می رفته است. ایران كه در دوره اول در سال ۱۹۵۱ دهلی جنگ بر سر كسب مدال طلا را به تیم میزبان هندوستان باخت تا رسیدن به نخستین قهرمانی، نزدیك به ۲۳ سال انتظار كشید. هنگامی كه تیم فوتبال ایران در بازی های آسیایی تهران و در ورزشگاه آزادی روی سكوی قهرمانی رفت، راه قهرمانی های بعدی هموار شد.جالب آنكه در این بازی ها فرانك اوفارل، مربی صاحب سبك انگلیسی هدایت تیم ایران را بر عهده داشت.
تیم ایران در فینال با گل محمدرضا عادلخانی از سد رژیم اشغالگر گذشت. تیم ایران برای راهیابی به فینال در مصاف با كره جنوبی در شرایطی كه با اخراج ابراهیم آشتیانی ده نفره شده بود با دو گل غلامحسین مظلومی در وقت اضافه به یك پیروزی دلچسب رسید. دومین قهرمانی ایران در بازی های آسیایی ۱۹۹۰ پكن به دست آمد. علی پروین نخستین مربی ایرانی بود كه با مجموعه ای از بهترین بازیكنان توانست در بیرون از خانه این افتخار را به ارمغان آورد. تیم ایران در این بازی ها برای رسیدن به عنوان قهرمانی حریفان بزرگی چون ژاپن و كره جنوبی را در مراحل یك چهارم نهایی و نیمه پایانی شكست داد كه زننده تك گل ایران در بازی به كره جنوبی مرحوم سیروس قایقران بود. در بازی با ژاپن نیز گل به یادماندنی صمد مرفاوی هنوز از خاطره ها محو نشده است. پیروزی بر كره شمالی در فینال و در ضیافت پنالتی ها با درخشش احمدرضا عابدزاده حاصل شد. در آن تیم نفراتی چون شاهرخ و شاهین بیانی، فرشاد پیوس، محمد پنجعلی، محمدحسن انصاری فر، سیدمهدی ابطحی، رضا حسن زاده و مهدی فنونی زاده بازی می كردند.بانكوك در سال ۹۸ شاهد سومین قهرمانی ایران بود. این بار منصور پورحیدری تیم را به سوی قهرمانی رهنمون ساخت، كویت آخرین خاكریز برای كسب مدال طلا بود كه به راحتی با دو گل از پای درآمد. بسیاری از مهره های كلیدی تیم ملی در جام جهانی اخیر مثل علی دایی، وحید هاشمیان و رسول خطیبی عضو آن تیم بودند. كریم باقری، محمد خاكپور، نیما نكیسا، حمید استیلی، حمیدرضا بابایی، داریوش یزدانی، ستار همدانی، بهزاد غلامپور، مهرداد میناوند و علی موسوی دیگر در تیم ملی نیستند و تنها محمود فكری از آن تیم اخیراً دوباره از سوی قلعه نویی به تیم ملی فراخوانده شده است.
چهارمین مدال طلای فوتبال همانند بازی های آسیایی تهران با رهبری یك مربی خارجی این بار از شرق اروپا به نام «برانكو ایوانكوویچ» حاصل شد.
●كارنامه فوتبال ایران
۱۹۵۱ دهلی: نقره (نایب قهرمان)
۱۹۵۴ مانیل: غایب
۱۹۵۸ توكیو: حذف در دور مقدماتی
۱۹۶۲ جاكارتا: غایب
۱۹۶۶ بانكوك: نقره (نایب قهرمان)
۱۹۷۰ بانكوك: حذف در دور مقدماتی
۱۹۷۴ تهران: طلا (اول)
۱۹۷۸ بانكوك: غایب
۱۹۸۲ دهلی: حذف در یك هشتم نهایی
۱۹۸۶ سئول: حذف در یك هشتم نهایی
۱۹۹۰ پكن: طلا (اول)
۱۹۹۴هیروشیما: حذف در یك هشتم نهایی
۱۹۹۸ بانكوك: طلا (اول)
۲۰۰۲ بوسان: طلا (اول)
۲۰۰۶ دوحه: ؟
●حضور دوازدهم با سیموئز
تیم فوتبال ایران حضور دوازدهمش را با «سیموئز» برزیلی تجربه می كند. به این تیم و مجموعه بازیكنانی كه شروع جدی كارشان حضور در بازی های غرب آسیا بود می توان دل بست. «سیموئز» برای آنكه بی گدار به آب نزند، بسیاری از نفرات كلیدی تیم ملی بزرگسالان را هم جذب كرد تا به لحاظ تجربه بین المللی مجموعه تحت اختیارش احساس كمبود نكند. حسن رودباریان، آرش برهانی، جواد نكونام و... از آن جمله اند. یكی از مشكلات فعلی این تیم، حضور بخش عمده ای از بازیكنانش در اردوی تیم ملی بزرگسالان است كه قرار شد با هماهنگی به عمل آمده میان سیموئز و قلعه نویی برای این دسته از بازیكنان برنامه جدیدی تدوین شود. سوابق چند دوره گذشته حاكی از آن است كه در قطر تیم میزبان هم به جمع سایر رقبای جدی ایران مثل كره، ژاپن و چین اضافه خواهد شد.
●والیبال با مردان قامت كشیده ایران
پس از فوتبال، والیبال از پیشینه و سابقه بهتری در كسب نتیجه در بازیهای آسیایی برخوردار است. والیبال با وجود آن كه موقعیت فوتبال را نداشته، اما به لطف ۶ دوره حضورش در این بازیها دو مدال نقره از سال های ۱۹۵۸ توكیو و ۲۰۰۲ بوسان و یك مدال برنز از بازی های سال ۱۹۶۶ را در كارنامه خود دارد. والیبال در دوره اول بازیها در سال ۱۹۵۱ دهلی غایب بود و در دوره سوم بازیهای ۱۹۵۸ توكیو بر اساس یك اتفاق و مشكلی كه در راه اعزام تیم ملی بسكتبال پیش آمد روانه این بازیها شد.
در بازیهای آسیایی سال ۱۹۵۸ كمتر كسی توقعی از والیبال داشت كه در نخستین سفر برون مرزی اش بتواند مدالی به چنگ آورد. تیم ایران در آن بازیها ابتدا هنگ كنگ را سه بر صفر شكست داد. در بازی با فیلیپین در دیداری پنج گیمه ۳ بر ۲ پیروز از میدان خارج شد. هند با همه سوابق روشنش در جدال با تیم ایران چاره ای جز شكست سنگین سه بر صفر نیافت، تا با این برد تیم ایران نامزد بازی فینال با ژاپن میزبان شود. در بازی با ژاپن تنها تجربه كم بین المللی بازیكنان ایران عامل برتری تیم میزبان را مهیا ساخت و تیم ملی كشورمان در شرایطی كه در دو گیم از حریف خود پیش بود بازی را واگذار كرد و در میان تعجب محافل ورزشی آسیا به مدال نقره بسنده كرد. مرحوم عبدالمنعم كمال، سیاوش فرخی، محمود عدل، محمد شریف زاده، حسینعلی امیری، اسماعیل اشتری، عباس تهرانی، و كمال پورهاشمی به سرمربی گری فریدون شریف زاده ایران را به افتخار بزرگی در والیبال قاره كهن نایل ساختند.
●تبدیل نقره به برنز در بانكوك
والیبال پس از غیبت كاروان اعزامی ایران در بازی های آسیایی ۱۹۶۲ جاكارتا در بانكوك شرایط جدید و سخت تری را تجربه كرد. افزایش بیشتر تیم ها از یك سو و دوری از رقابت های دوره پیشین از سوی دیگر موجب شد تا تیم ایران با چهره ای كاملاً دگرگون شده با تیمی كه نایب قهرمان سال ۱۹۵۸ شد به میدان برود. هیچ كدام از بزرگان تیم توكیو در تركیب تیم بانكوك نبودند. این بار ستارگانی چون حسن كرد، مسعود صالحیه، چنگیز انصاری جانشین محمود عدل، سیاوش فرخی و عبدالمنعم كمال شده بودند. در این بازی ها پای تیم هایی چون كامبوج، كره جنوبی، تایلند و اندونزی هم به بازی های والیبال باز شد.تیم ایران با پشت سر گذاشتن بازی های دشوار و راهی پرپیچ و خم به هر زحمتی بود خود را به بازی رده بندی رساند و با شكست دادن اندونزی مدال برنز گرفت.ژاپن و كره به ترتیب طلا و نقره گرفتند.حسن كبیری، حسن كرد، محمد همت یار، خسرو ابراهیم، مسعود صالحیه، خلیل پاك نظر، محمود مطلق، مجتبی مرتضوی و چنگیز انصاری بازیكنانی بودند كه با سرمربی گری مرحوم حسین جبارزادگان توانستند ایران را دوباره روی یكی از سه سكوی برتر قرار دهند.جالب آن كه در همین دوره تیم بانوان ایران نیز برای نخستین بار همانند تیم مردان در سكوی سوم ظاهر شد و مدال برنز را به گردن آویخت.
●،۱۹۹۴ بیرون آمدن از پیله انزوا
از بازیهای آسیایی تهران به بعد والیبال با افتادن در جاده نزول كمتر مجال حضور دیگری در این بازیها را پیدا كرد. غیبت در بازیهای آسیایی ۱۹۷۸ بانكوك، ۱۹۸۲ دهلی، ۱۹۸۶ استون و ۱۹۹۰ پكن می رفت كه نام والیبال را كاملاً به فراموشی بسپارد. درست از سال ۱۹۹۲ بود كه به تدریج والیبال با سازماندهی جدید و با ورود محمدرضا یزدانی خرم جان تازه ای گرفت و توانست از پیله انزوا به درآید. حضور در بازی های آسیایی ۱۹۹۴ هیروشیما مقدمه ای برای بر سر زبان افتادن دوباره والیبال ایران بود. اگرچه در جمع قدرت های سنتی شرق آسیا تكرار خاطرات خوب گذشته به مثابه آرزویی دست نیافتنی بود، اما مقام پنجمی در ژاپن شروع درخشش دوباره شد.
●۲۰۰۲ بوسان، پایان انتظارات
غیبت در بازی های ۱۹۹۸ بانكوك هم خللی در اراده مردان والیبال ایران نداشت تا این كه سرانجام برنامه های تدارك دیده شده در سایه میزبانی های مختلف آسیایی و ظهور نسلی كه به تدریج آبدیده می شد در بوسان كره جنوبی ثمر داد. تیم والیبال ایران پس از ۴۴ سال از نقره ۱۹۵۸ توكیو و ۳۶ سال از آخرین مدال آسیایی اش در بانكوك باز هم در خاور دور طلوعی دوباره در این بازیها داشت. تیم ایران برای رسیدن به مدال نقره از سد تیم هایی چون ماكائو، هند، قطر و چین گذشت و پس از دو باخت مقابل میزبان بازی ها در مراحل مقدماتی و فینال نقره ای شد.
●تلاش برای تكرار نتیجه بوسان
تیم ملی والیبال ایران در دوره پانزدهم شرایط خاصی را در حال سپری كردن است. حضور قبل از بازیهای آسیایی با فاصله ناچیز در مسابقات قهرمانی مردان جهان مهم ترین دغدغه كنونی كادر فنی تیم ملی است و این كه با چه استراتژی می توان از بازی های جهانی پل كسب نتیجه لازم را در دوحه قطر فراهم ساخت. با این اوصاف والیبال امیدوارانه و پرتلاش به تكرار نتیجه بوسان می اندیشد. كره جنوبی، ژاپن، چین و حتی قطر میزبان هم داعیه كسب عنوان و مدال از این رشته را در میدان پانزدهم دارند. جالب آن كه تمام مدعیان والیبال آسیا از ژاپن وارد دوحه خواهند شد.

علی شاكری

منبع : روزنامه همشهری