اصول پیشگیری از رفتارهای پرخطر

آیا می دانید رفتار پرخطر چیست انواع خاصی از رفتارها كه باعث افزایش احتمال ابتلای افراد به ناخوشی یا بیماری می شوند را رفتار پرخطر گویند.
به همین جهت تغییر رفتارهای پرخطر، هدف عمده پیشگیری از بیماری ها بوده و موجب سلامت جامعه و ایجاد زندگی سالم می شود. شش رفتار پرخطر كه می توانیم با پیشگیری از آنها زندگی سالمی داشته باشیم در ذیل آمده است.
۱ـ تغذیه نامناسب: افزایش مصرف روغن ها و چربی ها، مواد قندی و نمك خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، فشار خون، چاقی، دیابت و برخی از انواع سرطان ها را افزایش می دهد. آیا می دانید شایع ترین علت مرگ و میر در كشور بیماری های قلبی و عروقی است كه باعث ۳۰۰ مورد از ۸۰۰ مرگ در شبانه روز می باشد.
مصرف زیاد نمك از مهمترین عوامل افزایش فشار خون است و مصرف زیاد مواد قندی باعث چاقی می شود و چاقی زمینه ساز ابتلای انسان به بیماری قلبی و عروقی، دیابت نوع دوم و برخی از سرطان ها است بنابراین برای پیشگیری از افزایش فشار خون مصرف نمك را كاهش دهید. به هنگام طبخ غذا تا حد امكان، نمك كمتر به غذا اضافه كنید و به غذای كودكان زیر یك سال نمك اضافه كنید. از مصرف بی رویه شیرینی های خامه دار، چیپس، سس سفید سالاد، سوسیس، كالباس، همبرگر، كله پاچه، مغز و دل و قلوه كه حاوی مقادیر زیادی چربی هستند اجتناب كنید. برای پیشگیری از افزایش كلسترول خون به جای روغن حیوانی و روغن نباتی جامد از روغن مایع نظیر روغن زیتون و روغن آفتابگردان استفاده كنید و برای كاهش مصرف چربی ها غذاها را به صورت كبابی، تنوری و بخارپز و یا آب پز تهیه كنید. چربی قابل رویت گوشت قرمز و پوست مرغ را قبل از طبخ جدا كنید سعی كنید حداقل هفته ای دو بار ماهی مصرف كنید. و از موادغذایی حاوی الیاف گیاهی و مواد مغذی مثل سبوس غلات و نان های سبوس دار استفاده كنید.
۲ ـ سوانح و حوادث: آیا می دانید یك پنجم كل مرگ و میر ها ناشی از سوانح بوده و بیش از نصف آن مربوط به حوادث رانندگی است هر ۲۲ دقیقه یك نفر در اثر حوادث ترافیكی در ایران جان خود را از دست می دهد. دومین عامل مرگ و میر در كشور و اولین عامل مرگ و میر در اثر سوانح و حوادث شامل گروه سنی ۲۰ ۱۰ سال است.
از میان همه حوادث و سوانح، حوادث راهنمایی و رانندگی بیشترین سهم را داشته و عدم رعایت سرعت مجاز و رعایت نكردن اصول ایمنی استفاده از كمربند و كلاه ایمنی و توجه ناكافی به قوانین راهنمایی و رانندگی به ویژه عدم رعایت حق تقدم خودرو به خصوص در بزرگراه ها و عدم استفاده از معابر ویژه عابرین پیاده موجب افزایش این حوادث می شود.
۳ ـ كمبود فعالیت های بدنی: تحرك بدنی به فعالیت هایی گفته می شود كه در نتیجه آن تحرك عضلات بدن تعداد ضربان قلب، تنفس و جذب اكسیژن به فرد افزایش می یابد.
تحرك، رمز سلامتی است كه سلامت جسمانی، سلامت روانی و اجتماعی را نیز در بر دارد. عدم تحركت بدنی امكان ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، دیابت، چاقی، پوكی استخوان، آتروفی اعضا و كمردرد را افزایش می دهد. افراد فعال همیشه با انگیزه، شاداب، صبور، شكیبا و چابك هستند و در مقابل استرس ها و حوادث زندگی به خوبی مقاومت كرده و به حل مسائل می پردازند. این افراد تمرینات ورزشی منظم داشته و این تمرینات را قبل از دوران بلوغ خود آغاز كرده اند. حداقل نیم ساعت پیاده روی ساده با سرعت كم و هر روز سبب افزایش توانایی ریه ها و قلب و عروق می شود تمرینات ورزشی از پوكی استخوان جلوگیری می كند و از تجمع چربی در نقاط مختلف بدن كه سبب بدشكلی آنها می شود جلوگیری كرده و به حفظ تركیب و زیبایی اندام می انجامد.
۴ ـ مصرف دخانیات و مواد مخدر: آیا می دانید مصرف دخانیات و مواد مخدر منجر به عوارض جسمی، روانی، خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی می شود.
در بیشتر موارد زمان بین اولین تجربه سیگار كشیدن تا وابستگی شدید به سیگار طی یك سال و یا كمتر صورت می گیرد دوسوم سیگاری ها از سنین جوانی از ۱۵ تا ۲۴ سال مصرف سیگار را شروع می كنند. اعتیاد به سیگار مانند اعتیاد به دیگر مواد مخدر است. مصرف سیگار و مواد مخدر منجر به سوء تغذیه، مشكلات گوارشی و كبدی، مشكلات ریوی و ابتلا به انواع بیماری های مقاومتی و بیماری های عفونی و همچنین ابتلا به بیماری ایدز و هپاتیت می شود.
۵ ـ خشونت: آیا می دانید خشونت عواقب جسمی، روانی و اجتماعی فراوانی دارد كه با آموزش مهارت های زندگی به كودكان و نوجوانان می توان از این معضل پیشگیری كرد. قتل، معلولیت، آسیب های جدی اندام ها و مرگ ناشی از جراحات خشونت از عوارض شایع خشونت هستند همچنین ترس، افسردگی، گوشه گیری و انزوا بعضی دیگر از عوارض خشونت هستند. خشونت منجر به كاهش مشاركت اجتماعی و در نتیجه كاهش سرمایه اجتماعی می شود كه علاوه بر عوارض اجتماعی، عواقب اقتصادی جدی هم به دنبال دارد.
۶ ـ رفتارهای جنسی غیرایمن: رفتارهای مخاطره آمیز جنسی، نوجوانان را در معرض خطر ابتلا به ایدز، بیماری های آمیزشی و هپاتیت قرار می دهد كه با افزایش آگاهی و تقویت مهارت های زندگی و آموزش اصول بهداشت و حقوق باروری علاوه بر مستحكم كردن بنیان خانواده كه منجر به آموزش حق و نحوه رفتار تمام افراد خانواده می شود، می توان با شرایط خطرساز ناشی از رفتارهای جنسی غیرایمنی نیز مقابله كرد.

علی امیرحسینی

منبع : روزنامه شرق