زلزله ای در مغز

مراقبت از بیماران سكته مغزی در روزهای نخست به منظور كاهش عوارض متعاقب این عارضه، از اهمیت ویژه و بسیاری برخوردار است. از این رو سعی ما بر این بوده كه با آشنانمودن شما با برخی نكات كلیدی در برخورد با این بیماران، روند بهبود بیماری را در جهت كسب سلامتی و استقلال كامل، تسریع كنیم . قبل از هر چیز باید بدانید عوارض پس از سكته مغزی در شكل معمول خود شامل دو مرحله است: ۱- فلج شل ۲- فلج اسپاستیك(سفت).
در صورت انجام مراقبت های صحیح در مرحله نخست، بیمار مستقیما به سوی بهبودی رفته و مرحله فلج سفت را تجربه نخواهد كرد . در مرحله فلج سفت كه معمولا عده كثیری از بیماران به دلیل عدم آگاهی خود و بستگان و عدم برخورداری از درمان صحیح و اصولی با آن مواجهند، روند درمان جهت بهبود، كندتر و با صرف وقت، انرژی و هزینه بیشتری خواهد بود و گاه، اصلا بهبودی كامل حاصل نمی شود .
● وضعیت دادن بیمار در تخت: در حالت طاق باز، یك بالش در زیر لگن سمت ناسالم قرار داده می شود تا از عقب رفتن لگن جلوگیری كند . این بالش باید به حد كافی بلند باشد كه كناره خارجی ران را نیز حمایت كند و مانع چرخش ران به سمت بیرون شود؛ یعنی ران باید در وضعیت مستقیم قرار گیرد . همچنین اگر مچ پا حالت افتاده دارد، باید تخته ای در مقابل پا قرار گیرد(شست پا رو به سمت سقف باشد ) تا از این وضعیت جلوگیری شود .
●حركت دادن بیمار: نحوه غلت زدن بیمار باید از قسمت بالای بدن شروع شود، بیمار دست ها را در هم قلاب كند و در حالت افقی و اگر مقدور باشد، در بالای سر نگه دارد . آرنج ها باید كاملا باز باشند. غلت زدن به سمت سالم با اندام های فوقانی و تنه شروع می شود و تنها در هنگام چرخش ناحیه لگن ، بیمار به كمك نیاز دارد . هنگامی كه بیمار روی طرف سالم دراز كشیده، باید اندام فوقانی مبتلای او را به جلو آورده و آن را روی یك بالش در حالی كه آرنج كاملا صاف است حمایت نمود .
غلت زدن به سمت ناسالم، راحت تر از حالت قبل است و ممكن است بیمار به كمكی احتیاج نداشته باشد . وقتی بیمار روی طرف سالم قرار گرفت، باید شانه او را جلو آورد (به صورتی كه شانه، زیاد كشیده نشده و باعث دررفتگی نشود) و اندام فوقانی سمت بیمار را در حالتی كه كف دست به سمت بالا باشد و آرنج كاملا صاف باشد، قرار داد . در هر حالت اندام تحتانی ناسالم باید در وضعیت صاف یا همراه با كمی خمیدگی نگه داشته شود .
● غلت زدن و نشستن بر لبه تخت :
الف ) به سمت سالم
ابتدا بیمار هر دو دست را مثل حالت قبل در هم قلاب می كند و شروع به چرخیدن می كند و بعد بر روی ساعد دست سالم تكیه داده و سپس پای سالم را به لبه تخت آورده تا به حالت نیمه نشسته در آید . سپس با كمك پرستار یا فیزیوتراپیست، پای ناسالم روی لبه تخت آورده می شود و با دست دیگر سر بیمار را بلند كرده تا به حالت نشسته در بیاید . دست ها باید قلاب شده باقی بماند .
ب ) به سمت ناسالم
این كار نسبت به حالت قبل، مشكل تر است و تمرین بیشتری مورد نیاز است. بیمار دست ها را در هم قلاب كرده و مانند روش قبل می چرخد تا به پهلو شود. درمانگر یا مراقب بیمار، پای ناسالم را به لبه تخت آورده و بیمار، خودش پای سالم را به لبه تخت می آورد . سپس همراه یا درمانگر ، سر بیمار را از سمت ناسالم گرفته و به طرف بالا و جلو حركت می دهد و او را به حالت نشسته در می آورد . در راه رسیدن به توانایی، این گونه حركات مقدماتی لازم است كه توسط درمانگران فیزیوتراپیست ، انجام می پذیرد . در نهایت سایر نكاتی كه گروه درمانگر یا همراهان بیمار باید مورد توجه قرار دهند، به شرح ذیل است :
● تا جایی كه ممكن است بیمار را در حالت نشسته و با دست های قلاب كرده در بالای سر نگاه دارید .
● بیمار باید تا جایی كه ممكن است، به سمت ناسالم نگاه كند .
● ملاقات كنندگان باید در سمت ناسالم او باشند .
● بهتر است همواره در جلوی بیمار یك میز وجود داشته باشد و بیمار دست هایش را به صورت كشیده نگه داشته و كف دست ها را در حالت باز روی میز بگذارد و هنگامی كه بیمار می خواهد كاری را با دست سالم خود انجام دهد، دست ناسالم روی میز به صورت كشیده قرار گیرد .
● اگر بیمار برای راه رفتن كمك خواست، باید همواره فقط به سمت ناسالم وی كمك كرد .

دكتر رضا قلمقاش

منبع : روزنامه همشهری