مهریه

به لحاظ اینكه رسالت مجله حقوق شهروندی آموزش مردمی است، لذا ضرورت دارد مطالب حقوقی مبتلا به، زبانی بسیار ساده بیان گردد. به همین لحاظ در بحث حقوقی مهریه، سعی گردیده تا در حد امكان از به كارگیری اصطلاحات حقوقی ثقیل خودداری شود و از كلمات مترادفی كه برای همگان مفهوم میباشد استفاده گردد كه انشاءا… مفید فایده قرار گیرد.
● مهریه و نحوه مطالبه آن به زبان ساده
▪ مهریه: مهریه مال معین یا چیزی است كه قائم مقام مال است كه در عقد نكاح بر ذمه مرد قرار میگیرد و در صورت مطالبه زن، وی مكلف است مهریه اش را بپردازد و این حق ارتباطی به طلاق و نفقه ندارد.
● چگونگی اقدام زوجه برای اخذ مهریه
اگر مهریه وجه نقد یا در حكم نقد مانند سكه و طلا باشد زن با در دست داشتن سند رسمی ازدواج میتواند به دفتر ازدواج و یا دایره اجرای ثبت (مستقر در اداره ثبت اسناد محل وقوع ازدواج) مراجعه و در فرم خاصی كه در آن دایره موجود است تقاضای صدور اجرائیه كند.
اجرائیه به شوهر ابلاغ میشود و به او ۱۰ روز مهلت داده خواهد شد تا طلب همسرش را پرداخت كند. در صورتی كه شوهر در این مدت دین خود را نپردازد زن میتواند با معرفی اموال و دارایی شوهر به اجرای ثبت، تقاضا كند اموال او توقیف شود و نیز میتواند مطالباتی را كه شوهر از اشخاص دیگری دارد و یا موجودی حسابهای بانكی او را توقیف كند. زن همچنین میتواند تقاضای توقیف حقوق شوهر را از سازمانها و مؤسسه های دولتی و یا خصوصی داشته باشد و تا میزان یك چهارم حقوق (مادام كه شوهر متأهل است) و نیز یك سوم آن را (در صورتی كه زن و شوهر از یكدیگر جدا شوند و تا زمانی كه شوهر زن دیگری اختیار نكرده) توقیف كند. اگر مهریه سكه یا طلا باشد و شوهر نتواند اصل آن را بپردازد، قیمت روز مطالبه آنها (روزی كه زن آن را از طریق اجرای ثبت و یا دادگاه مطالبه میكند) ملاك اجرای قانونی حكم است. اگر سند ازدواج رسمی نباشد، زن برای مطالبه مهریه خود باید از طریق تسلیم دادخواست به دادگاه اقدام كند.
● مواد قانونی:
▪ ماده ۱۰۷۸ – هر چیزی را كه مالیت داشته و قابل تملك نیز باشد میتوان مهر قرار داد.
▪ ماده ۱۰۷۹ – مهر باید بین طرفین تا حدی كه رفع جهالت آنها بشود معلوم باشد.
▪ ماده ۱۰۸۰ – تعیین مقدار مهر منوط به تراضی طرفین است.
▪ ماده ۱۰۸۲ – به مجرد عقد، زن مالك مهر میشود و میتواند هر نوع تصرفی كه بخواهد در آن بنماید.
۱) مراجع مطالبه مهریه:
▪ دادگاه خانواده:
زوجه میتواند با ارائه دادخواست حقوقی به دادگاه ویژه خانواده، مهریه خود، هزینه ابطال تمبر و حق الوكاله وكیل را مطالبه نماید و همزمان تقاضای توقیف اموال همسرش را نیز بنماید.
▪ هزینه تمبر دادخواست مطالبه مهریه
بابت یك میلیون تومان اول مهریه، پانزده هزار تومان تمبر و بابت مابقی مهریه به ازای هر یك میلیون تومان، بیست هزار تومان تمبر الصاق میگردد.
عجز از پرداخت هزینه دادرسی:
در صورت ناتوانی زوجه از پرداخت هزینه دادرسی وی میتواند دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را به پیوست دادخواست مهریه ارائه دهد كه دادگاه بدواً به این خواسته رسیدگی و سپس به خواسته اصلی میپردازد بدیهی است زوجه، در صورت اثبات اعسار از پرداخت هزینه دادرسی معاف خواهد بود.
۲) مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی:
زن میتواند از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی مهریه خود را مطالبه نماید به این صورت كه قباله ازدواج خود را به دفترخانه محل ثبت عقد ارائه و تقاضای صدور اجرائیه نماید سپس با اجرائیه به اداره ثبت مراجعه و مهریه خود را مطالبه كند كه البته به میزان نیم عشر دولتی هزینه اجرایی پرداخت مینماید كه بعداً این هزینه از شوهر اخذ خواهد گردید كه در این راستا مالی اعم از وجه نقد یا مال منقول (ماشین – موبایل…..) و یا مال غیر منقول (ملك) توقیف میگردد البته به شرط اینكه جزء مستثنیات دین نباشد.
▪ فرم وصول مهریه از طریق اجرای ثبت
مسئول محترم دفترخانه ازدواج شماره ……………….. شهرستان ……………………..
احتراماً؛ با توجه به عقدنامه تنظیمی در آن دفتر، اینجانب ………………….. در تاریخ ………………. با مهریهایی معادل ……………… به عقد دایم آقای ………………… در آمدهام. از آنجا كه مهریه حق قانونی زن بوده و به عنوان دین بر ذمه زوجه قرار داشته و عندالمطالبه میباشد، نامبرده علیرغم درخواستهای مكرر از تأدیه مهریه قانونی اینجانب خودداری مینماید. لذا خواهشمند است به موجب این درخواست، ضمن صدور اجرائیه نسبت به وصول مهریه هرگونه اقدام لازم را مبذول فرمائید.
امضاء زوجه
▪ عدم توانایی مرد به پرداخت مهریه:
در صورتی كه مردی مالی جهت توقیف و پرداخت مهریه نداشته باشد و مستمری بگیر نیز نباشد. زن میتواند به استناد ماده دو قانون نحوه اجرای محكومیتهای مالی مصوب سال ۱۳۷۷ تقاضای بازداشت یوم الادای وی را بنماید.
▪ ماده ۲ – قانون نحوه اجرای محكومیت های مالی:
هر كس محكوم به پرداخت مالی به دیگری شود چه به صورت استرداد عین یا قیمت یا مثل آن و یا ضرر و زیان ناشی از جرم یا دیه و آن را تأدیه ننماید دادگاه او را الزام به تأدیه نموده و چنانچه مالی از او در دسترس باشد آن را ضبط و به میزان محكومیت از مال ضبط شده استیفاء مینماید و در غیر این صورت بنا به تقاضای محكوم له، ممتنع را در صورتی كه معسر نباشد تا زمان تأدیه حبس خواهد كرد.
▪ حق حبس: حقی است كه به زوجه تعلق میگیرد و زن میتواند بعد از عقد ازدواج، شروع زناشوئی و تمكین را منوط به اخذ مهریه نماید كه در اینصورت شوهر مكلف است مهریه و نفقه وی را بپردازد.
● مواد قانونی:
▪ ماده ۱۰۸۵ – زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی كه در مقابل شوهر دارد امتناع كند مشروط بر اینكه مهر او حال باشد. این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
▪ ماده ۱۰۸۶ – اگر زن قبل از اخذ مهر به اختیار خود به ایفای وظایفی كه در مقابل شوهر دارد قیام نمود دیگر نمیتواند از حكم ماده قبل استفاده كند معذلك حقی كه برای مطالبه مهر دارد ساقط نخواهد شد.
▪ موضوع: استفاده از حق حبس
برگ دادخواست به دادگاه عمومی
مشخصات طرفین نام نام خانوادگی نام پدر شغل
خواهان مشخصات زوجه
خوانده مشخصات زوج
وكیل یا نماینده قانونی مشخصات وكیل یا نماینده قانونی
▪ تعیین خواسته: صدور حكم مبنی بر الزام زوج به پرداخت نیمی از مهریه به میزان …………. ریال به استناد به حق حبس و و بهای آن مطالبه هزینه دادرسی
دلائل و منضمات
۱) فتوكپی سند ازدواج
۲) فتوكپی شناسنامه خواهان دادخواست
بسمه تعالی ریاست محترم دادگاه عمومی شهرستان …………………با سلاماحتراماً؛ به استحضار میرساند اینجانب ………….. طبق سند ازدواج شماره …………….. مورخ ………….. تنظیمی در دفتر ازدواج شماره …………….. شهرستان …………… با مهریه معادل …………… به عقد دایم آقای ………….. (خوانده) در آمدهام با این حال علیرغم گذشت مدت ………….. ماه به استناد ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی و استفاده از حق حبس، از حضور در اقامتگاه زوج خودداری كرده و تمكین خود را مشروط به تأدیه نیمی از مهریه از جانب زوج نمودهام. اكنون از آن مقام عالی، تقاضای صدور حكم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت مهریه را دارد.با تقدیم احترامامضاء خواهان …………
شعبه …………. دادگاه عمومی …………… رسیدگی فرمائید نام و نام خانوادگی مقام ارجاع كننده ……………………. تاریخ ………………… امضاء شماره و تاریخ ثبت دادخواست تاریخ ………………. شماره
نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز:
اگر مهریه وجه رایج باشد بر اساس تبصره الحاقی به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی مصوب ۲۹/۴/۷۶ متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد كه توسط بانك مركزی تعیین میگردد محاسبه و پرداخت خواهد شد و نحوه محاسبه آن بدین طریق است كه متوسط شاخص بها در سال قبل، تقسیم بر متوسط شاخص بها در سال وقوع عقد، ضربدر مهریه مندرج در عقدنامه.
مهریه × متوسط شاخص بها در سال وقوع عقد ÷ متوسط شاخص بها در سال قبل از مطالبه
لازم به ذكر این نكته میباشد كه مصوبه مطالبه مهریه به نرخ روز، كلیه مهریه های قبل از تصویب این تبصره را نیز در بر میگیرد و در مواردی كه مهریه زوجه باید از تركه زوج متوفی پرداخت شود، تاریخ فوت مبنای محاسبه مهریه خواهد بود.
▪ ماده ۱۰۸۲ – به مجرد عقد، زن مالك مهر میشود و میتواند هر نوع تصرفی كه بخواهد در آن بنماید.
▪ تبصره – (الحاقی ۲۹/۴/۱۳۷۶) چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد كه توسط بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران تعیین میگردد محاسبه و پرداخت خواد شد مگر این كه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی كرده باشند.
▪ مثال: خانمی در سال ۱۳۸۲ مهریه خود را مطالبه مینماید، تاریخ وقوع عقد سال ۱۳۶۰ و میزان مهریه هشتاد هزار تومان میباشد برای تعیین نرخ روز مهریه، شاخص یك سال قبل یعنی سال ۸۱ را كه ۸۹/۲۰۵ میباشد را بر شاخص سال ۱۳۶۰ كه ۴۲/۴ میباشد (شاخصهای مذكور در جدول با عدالت ** مشخص شده است) تقسیم نموده و حاصل را ضربدر مبلغ هشتاد هزار تومان مینماییم، نرخ به دست آمده مهریه قابل پرداخت میباشد.
۳۷۲۸۰۰۰=۸۰۰۰۰×۶۰/۴۶ ۶۰/۴۶=۴۲/۴÷۹۸/۲۰۵
شاخص كل بهای كالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران (شاخص تورم) اعداد سالانه شاخص در سالهای ۱۳۸۱ – ۱۳۱۵
عدد شاخص سال عدد شاخص سال عدد شاخص سال
۲۶/۵ ۱۳۶۱ ۸۱/۰ ۱۳۳۸ ۵ ۰/. ۱۳۱۵
۰۴/۶ ۱۳۶۲ ۸۸/۰ ۱۳۳۹ ۷ ۰/. ۱۳۱۶
۶۷/۶ ۱۳۶۳ ۸۹/۰ ۱۳۴۰ ۷ ۰/. ۱۳۱۷
۱۳/۷ ۱۳۶۴ ۹۰/۰ ۱۳۴۱ ۸ ۰/. ۱۳۱۸
۸۲/۸ ۱۳۶۵ ۹۱/۰ ۱۳۴۲ ۹ ۰/. ۱۳۱۹
۲۶/۱۱ ۱۳۶۶ ۹۵/۰ ۱۳۴۳ ۱۳ /. ۱۳۲۰
۵۲/۱۴ ۱۳۶۷ ۹۵/۰ ۱۳۴۴ ۲۵ /. ۱۳۲۱
۰۵/۱۷ ۱۳۶۸ ۹۶/۰ ۱۳۴۵ ۵۴ /. ۱۳۲۲
۵۸/۱۸ ۱۳۶۹ ۹۶/۰ ۱۳۴۶ ۵۵ /. ۱۳۲۳
۴۳/۲۲ ۱۳۷۰ ۹۸/۰ ۱۳۴۷ ۴۷ /. ۱۳۲۴
۹۰/۲۷ ۱۳۷۱ ۰۱/۱ ۱۳۴۸ ۴۲ /. ۱۳۲۵
۲۶/۳۴ ۱۳۷۲ ۰۳/۱ ۱۳۴۹ ۴۴ /. ۱۳۲۶
۳۲/۴۶ ۱۳۷۳ ۰۹/۱ ۱۳۵۰ ۴۹ /. ۱۳۲۷
۱۹/۶۹ ۱۳۷۴ ۱۵/۱ ۱۳۵۱ ۵۱ /. ۱۳۲۸
۲۶/۸۵ ۱۳۷۵ ۲۸/۱ ۱۳۵۲ ۴۲ /. ۱۳۲۹
۰۰/۱۰۰ ۱۳۷۶ ۴۸/۱ ۱۳۵۳ ۴۶ /. ۱۳۳۰
۰۸/۱۱۸ ۱۳۷۷ ۶۳/۱ ۱۳۵۴ ۴۹ /. ۱۳۳۱
۸۳/۱۴۱ ۱۳۷۸ ۹۰/۱ ۱۳۵۵ ۵۳/۰ ۱۳۳۲
۷۱/۱۵۹ ۱۳۷۹ ۳۷/۲ ۱۳۵۶ ۶۲/۰ ۱۳۳۳
۹۱/۱۷۷ ۱۳۸۰ ۶۱/۲ ۱۳۵۷ ۶۳/۰ ۱۳۳۴
۹۸/۲۰۵ ۱۳۸۱ ** ۹۱/۲ ۱۳۵۸ ۶۸/۰ ۱۳۳۵
۵۹/۳ ۱۳۵۹ ۷۱/۰ ۱۳۳۶
** ۴۲/۴ ۱۳۶۰ ** ۷۲/۰ ۱۳۳۷● برگ دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه عمومی
مشخصات طرفین نام نام خانوادگی نام پدر شغل
خواهان مشخصات زوجه
خوانده مشخصات زوج
وكیل یا نماینده قانونی مشخصات وكیل یا نماینده قانونی
تعیین خواسته و بهای آن تقاضای وصول مهریه با توجه به قرار تأمین صادره مقوم به مبلغ ……. ریال با احتساب خسارات دادرسی.
دلائل و منضمات ۱ – فتوكپی سند ازدواج ۲ – فتوكپی شناسنامه خواهان ۳ – فتوكپی قرار تأمین صادره.دادخواست
بسمه تعالی ریاست محترم دادگاه عمومی شهرستان …………………با سلاماحتراماً؛ به استحضار میرساند اینجانب …………… مدتی قبل تقاضای صدور قرار تأمین مهریه از اموال خوانده را نموده بودم، كه طبق دادنامه شماره ………….. مورخ …………… قرار تأمین اموال معادل مهریه صادر گردیده است.اكنون به موجب این دادخواست، از آن مقام محترم تقاضای صدور حكم وصول مهریه را از اموال توقیف شده با احتساب خسارات دادرسی دارد.با تقدیم احترامامضاء خواهان …………
شعبه …………. دادگاه عمومی …………… رسیدگی میفرمائید نام و نام خانوادگی مقام ارجاع كننده ……………………. تاریخ ………………… امضاء شماره و تاریخ ثبت دادخواست تاریخ ………………. شماره
● برگ دادخواست تأمین مهریه به دادگاه عمومی
مشخصات طرفین نام نام خانوادگی نام پدر شغل
خواهان مشخصات زوجه
خوانده مشخصات زوج
وكیل یا نماینده قانونی مشخصات وكیل یا نماینده قانونی
تعیین خواسته: تقاضای صدور قرار تأمین مهریه و بهای آن
دلائل و منضمات
۱) فتوكپی سند ازدواج
۲) فتوكپی شناسنامه خواهان دادخواست
بسمه تعالی ریاست محترم دادگاه عمومی شهرستان …………………با سلاماحتراماً؛ به استحضار میرساند اینجانب …………… به موجب سند ازدواج شماره …………… مورخ …………. در دفترخانه ازدواج شماره …………… به عقد دایم آقای ……………. در آمدهام. از آنجا كه مهریه حق زن بوده و به مجرد وقوع عقد، زن مالك آن میشود، از آن مقام محترم، تقاضای صدور تأمین مهریه مهریه از اموال همسرم را به میزان ……….. ریال دارم. بدیهی است به محض صدور قرار مذكور، ظرف مهلت قانونی، دادخواست وصول مهریه را نیز تقدیم خواهم نمود.با تقدیم احترامامضاء خواهان …………
شعبه …………. دادگاه عمومی …………… رسیدگی میفرمائید نام و نام خانوادگی مقام ارجاع كننده ……………………. تاریخ ………………… امضاء شماره و تاریخ ثبت دادخواست تاریخ ………………. شماره
● رأی دادگاه
▪ موضوع:
تعیین مهریه و تصحیح آن در سند نكاحنامه
در خصوص درخواست خانم …………… فرزند ………………… به طرفیت ……………….. آقای…………… فرزند …………………. به خواسته تعیین میزان مهریه و تصحیح آن در سند نكاحنامه به این شرح كه خواهان ظهور داشته. مهریه وی مقدار یكصد و چهارده سكه بهار آزادی بوده. و خوانده اظهار نموده مهریه صرف چهارده سكه بهار آزادی بوده است. و خوانده در جهت اثبات ادعای خود به سند رسمی نكاحنامه شماره …………………. صادره از دفتر ازدواج شماره ………………… استناد نموده كه مهریه در آن چهارده سكه بهار آزادی قید شده و خواهان جهت اثبات موضوع به شهادت شهود استناد نموده است.
دادگاه قرار استماع شهادت شهود را صادر و از شهود تعرفه شده با رعایت ضوابط مربوطه تحقیق به عمل آورده و شهود متنقاً اظهار داشتند كه مهریه یكصد و چهارده سكه بهار آزادی بوده است. دادگاه جهت بررسی بیشتر موضوع، سردفتر ثبت ازدواج مربوطه را به نام مطلع احضار و از وی نیز تحقیق نموده و وی اعلام داشته دقیقاً به یاد دارد كه مهریه یكصد و چهارده سكه بهار آزادی بوده و اینكه در سند نكاحنامه چهارده سكه ذكر شده، ناشی از سهو القلم است. و نیز یك برگ رونوشت از اصل سند كه در دفترخانه مضبوط است و مهریه در آن سكصد و چهارده سكه ثبت شده را نیز تسلیم دادگاه نموده است، لذا دادگاه با توجه به مسأله ۱۹ ذیل عنوان فصل فیالمهر از كتاب النكاح تحریر الوسیله و مستنداً به مواد ۱۲۸۴، ۱۲۹۰، ۱۳۱۲ و ۱۳۲۱ قانون مدنی دعوی خواهان را وارد تشخیص و مهریه واقعی خواهان را یكصد و چهارده سكه بهار آزادی تعیین مینماید. دفتر ازدواج شماره …………… مكلف است نسبت به اصلاح اشتباه به عمل آمده. اقدام نماید این رأی حضوری و ظرف مدت ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل اعتراض و رسیدگی در دادگاه تجدیدنظر مركز استان ………………. میباشد.
رئیس شعبه …………… دادگاه خانواده ……………
دادرس
▪ موضوع:
الزام خوانده به پرداخت مهریه از اموال مولی علیه خوانده
رأی دادگاه
در این پرونده خانم ……………….. فرزند ……………… به طرفیت خانم ………………. فرزند…………… به قیمومت از آقای …………….. فرزند ……………… به وكالت آقای………… وكیل پایه یك دادگستری به خواسته الزام خوانده به پرداخت مهریه خواهان از اموال مولی علیه خوانده. با توجه به جامع محتویات پرونده از جمله اظهارات خواهان كه اظهار نموده در تاریخ …………. به عقد نكاح دائم با آقای …………… ازدواج نموده و سپس متوجه شده كه وی دچار سفاهت میباشد و از باب تدلیس درخواست فسخ نكاح را نموده و به موضوع در دادگاه صالح رسیدگی و طی دادنامه شماره………… صادره در پرونده كلاسه …………. كه طی دادنامه شماره …………….. در دادگاه تجدیدنظر مركز استان ……………. نیز مورد تأیید قرار گرفته، نكاح یاد شده فسخ گردیده است، وكیل خوانده اظهار داشته مطالب معنون از سوی خواهان صحیح است، ولی بین خواهان و خوانده مواقعه رخ نداده و بنابراین مهریهای به وی تعلق نمیگیرد. دادگاه در خصوص مورد از خود زوج تحقیق نموده و وی انجام مواقعه را تصدیق نموده و زوجه نیز اظهار داشته مكرراً مواقعه صورت گرفته است. علاوه بر این خواهان گواهی پزشكی قانونی به شماره …………… مبنی بر بكارت خود تا روز قبل از زفاف را ارائه نموده و شهود نیز شهادت دادهاند كه زوجین با هم خلوت داشتهاند و پس از شب زفاف شهرت به انجام عمل زناشویی پیدا شده لذا در مجموع برای دادگاه علم حاصل شده كه مواقعه بین زوجین صورت گرفته است. لذا با توجه به مسأله ۹ ذیل عنوان القول فی العیوب الموجبهٔ اخیارالفسخ والتدلیس از كتاب النكاح تحریرالوسیله و به استناد به ماده ۱۱۰۲ و ۱۰۸۲ قانون مدنی و مفهوم ماده ۱۱۰۱ همان قانون دادگاه خوانده را به پرداخت تعداد پنجاه سكه بهار آزادی به عنوان مهریه از اموال مولی علیه خود در حق خواهان محكوم مینماید. این رأی مستنداً به مواد ۳۳۰ و ۳۳۴ و ۳۳۶ قانون آئین دادرسی مدنی دادگاههای عمومی و انقلاب ظرف ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل اعتراض و رسیدگی در دادگاه تجدیدنظر مركز استان …………….. میباشد.
رئیس شعبه …………… دادگاه خانواده ……………….
دادرس

خانم هما صالحی
مستشار دفتر تحقیقات معاونت آموزش

منبع : سایت حقوقی دادخواهی