نگاهی به تظاهرات ضد دولتی در مسکو

● آیا طراح انقلاب های رنگی، خود گرفتار می شود؟
تظاهرات اخیر ضد دولتی در «مسكو» و شهر «سن پترزبورگ»، پایتخت شمالی روسیه و تلاش برخی گروههای سیاسی این كشور برای افزایش اعتراضات، بیش از آنچه كه تصور می شد، توجه افكار عمومی داخل و خارج این كشور را به خود جلب كرد.
این تظاهرات از سوی جنبش سیاسی مخالفان دولت، تحت عنوان «روسیه دیگر» با حضور نه چندان زیاد شركت كنندگان (حدود یكهزارو ۵۰۰ نفر در مسكو و یكهزار نفر در سن پترزبورگ) برپاگردید.با این وجود، تظاهراتی كه می توانست به صورت یك اقدام معمولی و اجتماعی مانند دفعات قبل خاتمه یابد، با عدم مجوز لازم از سوی مقامات دولتی و نیز حضور هزاران مامور پلیس بویژه نیروهای ضد شورش، با بازتاب گسترده جهانی مواجه شد.
درگیری با معترضین، افراد سیاسی و روزنامه نگاران حاضر در این تظاهرات و دستگیری و آزادی برخی رهبران آنها از جمله «گری كاسپاروف» قهرمان سابق شطرنج جهان و رهبر «جبهه متحد مدنی» روسیه از جمله اقداماتی بود كه خود باعث بزرگ نمایی تظاهرات ضد دولتی شد.علاوه بر این بازتاب منفی، این سوال نیز در روزهای اخیر در افكار عمومی داخلی و خارجی مطرح گردید كه حكومت روسیه از چه می ترسد؟
در این راستا، شبكه دوم تلویزیون دولتی روسیه ضمن گزارشی از این حوادث، فیلم مستندی در مورد نحوه تدارك «انقلاب های رنگی» در صربستان، گرجستان، اوكراین و قرقیزستان پخش كرد كه بیانگر نگرانی از تكرار این حوادث، این بار در روسیه بود.
بر اساس این تحلیل، «انقلاب رنگی» در كشورهای یاد شده براساس سناریوهای طرح ریزی شده در واشنگتن، با حضور ناراضیان سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و تظاهرات خیابانی در طول چند هفته به براندازی حكومت آنها منجر شد.
این پاسخی به سوال فوق بود و نشان داد مقامات حكومت روسیه از وقوع انقلاب رنگی نگران بوده و مایل نیستند مردم عادی به اینگونه اعتراضات خیابانی بپیوندند.با این وجود نحوه برخورد پلیس و پراكنده كردن تظاهرات روزهای شنبه و یكشنبه، بخشی از مردم را به نتیجه گیری معكوسی سوق داد. بر اساس قانون، مردم روسیه صرف نظراز تعلقات حزبی (بجز احزاب افراطی و فاشیستی) حق تجمع و طرح خواستهای خود را دارند.
نارضایتی های موجود نیز عمدتا گرانی مسكن، خدمات و كالاهای مختلف، ارایه خدمات پزشكی و حمل و نقل در قبال دریافت وجه(برخلاف قبل)، پایین بودن دستمزدهای رسمی و گسترش فساد و رشوه خواری است كه مقامات دولت از آن بی خبر نیستند.
جنبش موسوم به «روسیه دیگر» برنامه خاصی برای اصلاحات در كشور نداشته، اما برخورداری مردم از عدالت و حق اعتراض علنی آنها را پیگیری می كند. این حق پس از فروپاشی شوروی سابق و در زمان حكومت «بوریس یلتسین» اولین رییس جمهوری روسیه رایج شد و در دوره دوم ریاست وی (۱۹۹۹-۱۹۹۶)محدود گردید و با روی كارآمدن «ولادیمیر پوتین» درسال ۲۰۰۰،این روند ادامه یافت.ناظران می گویند حوادث روزهای اخیر، پس از كودتای هواخواهان شوروی و ضد گورباچف در سال ۱۹۹۱و گلوله باران ساختمان پارلمان، كمتر رخ داده بود.
برای جلوگیری از تظاهرات مخالفان دولت در مسكو، حدود ۹هزار مامور پلیس ویژه كه گفته می شود اكثر آنها از استانهای مجاور و دور كه نسبت به اهالی مسكو دارای حساسیت منفی هستند، استقرار یافته بودند. به همین دلیل حتی «ولادیمیر لوكین» مدافع حقوق بشر وابسته به ریاست جمهوری روسیه بعد از حوادث اخیر، پلیس را به نقض قانون اساسی روسیه متهم كرد و قول داد به این قضیه رسیدگی شود.اما جنبش «روسیه دیگر»، برای برگزاری تظاهرات خیابانی و اقدامات ضد دولتی، از سوی سه شخصیت مشهور و طرفداران نزدیك آنها رهبری شده و حزب «یابلوكا» نیز گاهی اوقات به آنها می پیوندد.
«گری كاسپارف» قهرمان سابق شطرنج جهان و رییس «جبهه متحد مدنی»، «میخاییل كاسیانف»نخست وزیر سابق و رییس جنبش اجتماعی «اتحاد ملی دمكراتیك» و «ادوارد لیمونف» نویسنده و رییس حزب «ملی- بولشویك» روسیه این سه تن هستند.
آنها در سیستم رسمی احزاب روسیه جایی نداشته، خارج از این حیطه فعالیت می كنند و اقدامات اجتماعی، جلب توجه مردم و برپایی تجمعات خیابانی را در برنامه دارند.در واقع به جز این گروهها،مخالفان فعال دیگری در روسیه وجود ندارد و این گروهها نیز دارای وزن آنچنانی در میان توده های مردم نیستند، مردم روسیه عموما به مسایل سیاسی و درگیریهایی از این دست علاقه چندانی ندارند. اكثریت پارلمان این كشور در اختیار حزب حاكم «روسیه واحد» بوده و بیشتر مردم از سیاست های «پوتین» حمایت می كنند.
سخنان «پوتین» در انتقاد از برخی مقامات و سیاستمداران كشورش و نیز الیگارشی موجود، مورد استقبال مردم روسیه است. مقامات روسیه، اقدامات جنبش مخالف «روسیه دیگر» را بافعالیتهای «بوریس برزوفسكی» سرمایه دار بزرگ مخالف «پوتین» كه مقیم لندن است مرتبط می دانند.وی اخیرا حكومت پوتین را به براندازی قهری تهدید كرده بود، اما «روسیه دیگر» چنین ارتباطی را رد كرد.به دنبال حوادث اخیر و نیزحمایت آمریكا و غرب از گروههای مخالف دولت مسكو و نیز فعالیت سازمانهای غیر دولتی مدافع حقوق بشر در این كشور، احتمال می رودفعالیتهای خیابانی «روسیه دیگر» در آستانه انتخابات «دوما» در دسامبر سال جاری (آذرماه)، پس از واكنش قهری مقامات حكومت گسترش یابد.
دولت روسیه نیز با تجربه «انقلاب رنگی اوكراین» و نیز تظاهرات خیابانی در «كیف» در جریان انتخابات سال ۲۰۰۴ می تواند دست به مانورهای سیاسی بیشتری زده یا اینكه اقدامات بازدارنده در مقابل تظاهرات خیابانی انجام دهد.برخی تحلیلگران معتقدند تجربه دو ماه اخیر یعنی متفرق كردن تظاهرات در «سن پترزبورگ»، «نیژنی نووگورود» و «مسكو» نشان می دهد مسكو راه دوم را انتخاب كرده است.

منبع : روزنامه ابرار