آئین نامه کمیسیون عفو و بخشندگی

● ماده ۱
در اجرای مواد ۲۴،۷۲، ۱۲۶، ۱۸۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ كمیسیون عفو و بخشودگی به ریاست معاون قضائی رئیس قوه قضائیه و با حضور مدیر كل امور قضایی یا نماینده او و رئیس اداره سجل كیفری و عفو و بخشودگی و رئیس سازمان زندانها یا نماینده او در محل اداره عفو و بخشودگی به مناسبتهای زیر تشكیل می گردد:
۱ ) مبعث رسول اكرم (ص)«۲۷ رجب المرجب».
۲ ) ولادت حضرت قائم (عج)«۱۵ شعبان ».
۳ ) عید فطر « اول ماه شوال ».
۴ ) عید قربان یا غدیر خم «دهم یا هجدهم ذی الحجه».
۵ ) سالروز پیروزی انقلاب اسلامی «بیست و دوم بهمن ».
۶ ) عید نوروز یا جمهوری اسلامی « اول یا دوازدهم فروردین».
▪ تبصره ۱
در مواردی كه معاون قضائی نتواند در كمیسیون شركت نماید نماینده معرفی خواهد كرد و در اینصورت ریاست كمیسیون با مدیر كل امور قضائی خواهد بود.
▪ تبصره ۲
مقامات زیر حسب مورد به كمیسیون دعوت خواهند شد :
۱ ) معاون قضائی دادستان كل كشور در رابطه با محكومین جرائم عمومی و انقلاب .
۲ ) رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح یا معاون قضائی در رابطه با محكومین دادگاههای نظامی .
۳ ) نماینده ستاد مبارزه با مواد مخدر از جهت هماهنگی كمیسیون عفو با ستاد به هنگام طرح وضعیت محكومین مواد مخدر.
۴ ) نماینده وزیر اطلاعات در رابطه با محكومین ضد انقلاب (گروهكها) .
▪ تبصره ۳
جلسات كمیسیون با حضور حداقل سه نفر از اعضاء رسمیت خواهد یافت و اتخاذ تصمیم با اكثریت اعضاء حاضر در جلسه خواهد بود و در صورت تساوی آراء در خصوص پرونده های مواد مخدر نظر گروهی كه نماینده ستاد جزء آن است متبع می باشد در سایر موارد نظر گروهی كه رئیسی كمیسیون جزء آن گروه می باشد ملاك عمل خواهد بود.
▪ تبصره ۴
در صورت اقتضاء ریاست قوه قضائیه می تواند به مناسبتهای دیگر نیز دستور تشكیل كمیسیون را به اداره عفو و بخشودگی بدهد.
● ماده ۲
پیشنهاد عفو یا تخفیف از طرف مقامات و اشخاص زیر پذیرفته می شود :
۱) دادستان مجری حكم .
۲ ) رئیس زندانی كه محكوم در آنجا زندانی است با موافقت دادیار ناظر زندان یا دادستان .
۳ ) محكوم علیه و خانواده وی .
● ماده ۴
پیشنهاد و تقاضاهای رسیده به اداره عفو و بخشودگی به ترتیب تاریخ وصول ثبت و پس از بررسی و احراز شرایط برای طرح در كمیسیون فرستاده می شود.اداره عفو و بخشودگی می تواند بمنظور احراز شرایط لازم از طریق كارشناسان قضائی ویا به هر طریق مقتضی دیگر تحقیقات لازم را زا زندانها و دادسراهای مجری حكم بعمل آورد و مسئولین زندانها و دادسراها موظف به همكاری می باشند و لازم است اطلاعات مورد نیاز را در اختیار اداره سجل كیفری و عفو و بخشودگی قرار دهند.
تبصره ) رئیس اداره عفو و بخشودگی و سجل كیفری می تواند با تشخیص ضرورت پیشنهاد یا درخواست عفو را خارج از كمیسیون ارسال نماید .
● ماده ۵
در مورد محكومین به حبس یا جزای ناشی از جرائم غیر مواد مخدر كه به علت عجز از پرداخت آن زندانی می باشند پیشنهاد یا در خواست عفو در صورت قابل طرح است كه واجد شرایط زیر باشند:
۱ ) محكوم در زندان باشد .
۲ ) مجازات در حدیكه اجراء شده در روحیه محكوم علیه مؤثر و موجب تنبیه او شده باشد .
۳ ) محكوم علیه مدعی خصوصی نداشته یا رضایت وی را جلب و یا ترتیب پرداخت ضرر و زیان مورد حكم را داده باشد
۴) محكومن علیه در حیس دائم ده سال و در مورد سایر محكومیتهای ناشی از جرائم عمدی یك سوم ودر مورد جرائم غیر عمد یكچهارم از مدت محكومیت خود را تحمل كرده باشد .
۵ ) در مورد محكوكیت به جزای نقدی محكوم علیه با رعایت قسمت اخیر ماده یم قانون نحوه اجراء محكومیتهای مالی مصوب سال ۱۳۵۱ نصف مدت بازداشت بدل از جریمه یا جزای نقدی را گذرانده و یا نصف جزای نقدی را پرداخت كرده باشد.
ماده۶
در مورد محكومین به حبس و جزای ناشی از جرائم مواد مخدر كه به علت عجز از پرداخت آن زندانی می باشند پیشنهاد یا در خواست عفو در صورتی قابل طرح است كه واجد زیر باشد.
۱ ) مكوم به زندان باشد .
۲ ) مجازات در حدیكه اجراء شده در روحیه محكوم علیه مؤثر و موجب تنبیه او شده باشد .
۳ ) محكوم علیه در حبس دائم ۱۵ سال و بیش از ۱۰ سال از محكومیت خود را تحمل كرده باشد كه در اینصورت وی به ۱۵ سال تقلیل خواهد یافت .
۴ ) محكوم علیه در حبس بیش از ۱۰ الی ۱۵ سال یك سوم از محكومیت خود را سپری كرده باشد كه در این صورت محكومیت وی به نصف تقلیل خواهد یافت .
۵ ) محكوم علیه به حبس بیش از س۵ سال تا ۱۰ سال از محكومیت خود را گذرانده باشد كه در این صورت محكومیت وی به نصف تقلیل خواهند یافت .
۶ ) محكومیت به حبس تا ۵ سال در صورتی مشمول عفو خواهد شد كه نصف مدت محكومیت خود را سپری كرده باشد.
۷ ) محكومین به پرداخت جریمه نقدی با پرداخت نصف و یا با رعایت بندهای فوق می تواننددر خواست عفئ نمایند.
● ماده۷
در مورد محكومین به محرومیت از حقوق اجتماعی یا اقامت و با ممنوعیت از اقامت در محل معین محكوم علیه و خانواده وی می تواند راسا از طریق اداره عفو و بخشودگی و سجل كیفری در خواست عفو نمایند طرح تقاضا در كمیسیون منوط به تحمل یك سوم مدت محكومیت خواهد بود.
● ماده ۸
در مورد محكومین به اعدام باستثناء قصاص نفس چنانچه پس از صدور حكم قطعی محكوم به اعدام در خواست عفو نماید دادسرای مجری حكم و یا رئیس زندان موظف به ارسال تقاضای محكوم علیه و پرونده مربوطه با اظهار نظر صریح به ادراه سجل كیفری و عفو و بخشودگی می باشند كمیسیون فورا در وقت فوق العاده و حداكثر تا دو ماه از تاریخ دریافت تقاضا در خصوص مورد رسیدگی نموده و نظریه خود را اعلام می نماید اجرای حكم تا نتیجه وسیله رئیس اداره عفو و بخشودگی به تاخیر خواهد افتاد.
▪ تبصره
در مورد این ماده چنانچه شرایط و موجبات تخفیف موجود باشد كمیسیون نمی تواند تخفیف مجازات محكوم علیخ زرا به حبس كمتر از ۱۵ سال پیشنهاد نماید.
ماده۹ در مورد محكومین به اضافه خدمت سربازی با سپری شدن یك سوم از مدت محكومیت تقاضای عفو با توجه به روحیه و رفتارمحكوم علیه با موافقت فرمانده مربوطه به پیشنهاد دادستان مجری حكم در كمیسیون مطرح می گردد.
● ماده ۹
در سایر محكومیت های تعزیری كه در این آئین نامه تصریح نشده است پیشنهاد مجری حكم است و محكوم علیه نیز میتواند مستقیما از اداره عفو و بخشودگی در خواست عفو نماید.
● ماده ۱۰
تشخیص استحقاق عفویا تخفیف میزان محكومیت در هر یك از موارد مذكور در موارد فوق با كمیسیون است نظر كمیسیون در رد یا قیول پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات باید صریح و موجه و مدلل بوده و مغایرتی با موازین قانونی و مقررات این آئین نامه نداشته باشد .
● ماده ۱۱
برای محكومانیكه عفو یا تخفیف مجازات آنان از طرف كمیسیون رد شده است پیشنهاد مجدد عفو یا تحفیف مجازات بهمان جهت در صورتی بلا مانع است كه رد منتفی شده باشد.
● ماده ۱۲
محكومانیكه مجازات آنان مورد تخفیف واقع شده است وقتی می توانند از عفو یا تخفیف مجازات استفاده نمایند كه حداقل یك سوم از باقیمانده محكومیت خود بعد از تخفیف را تحمل كرده باشند.
● ماده ۱۳
در پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات امور زیر درج می شود :
۱ ) مشخصات محكوم علیه شامل :نام و نام خانودگی ، شهرت ، نام پدر سن تاهل سواد اولاد و تابعیت .
۲ ) تاریخ شروع باجرا مجازات و مدتی كه محكوم علیه قبل از شروع به اجرا در زندان بوده است .
۳ ) تعداد عائله محكوم علیه و وضع معیشت آنها.
۴ ) میزان تاثیر مجازات در روحیه محكوم علیه .
۵ ) رونوشت كیفر خواست دادنامه مورد اجرا سوابق كیفری .
۶ ) مدارك لازم مبنی برعایت بند ۳ از ماده ۴ آئین نامه
۷ ) موجبات پیشنهاد عفو.
۸ ) تاریخ و میزان استفاده از عفوهای گذشته در خصوص مورد تقاضا .
● ماده ۱۴
فهرست اسامی كسانی كه پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات آنان مورد تایید كمیسیون واقع شده است از طرف اداره عفو و بخشودگی تهیه و حداقل ده روز قبل از ایام مذكور در ماده یك آئین نامه برای ریاست قوه قضاییه ارسال می گردد.
● ماده ۱۵
ریاست قوه قضاییه در صورت تایید مصوبات كمیسیون عفو یا تخفیف مجازات آنان را به مقام رهبری پیشنهاد و نتیجه را جهت اجرا به اداره عفو و بخشودگی و سجل كیفری اعلام می نماید .
● ماده ۱۶
اداره عفو و بخشودگی و سجل كیفری ظرف ۲۴ ساعت پس از دریافت فرمان عفو فهرست اسامی عفو شدگان را به دادسراهای مجری حكم جهت اقدام ارسال می دارد.
● ماده ۱۷
مقررات این آئین نامه نافی اختیارات قانونی ریاست قوه قضائیه نخواهد بود.
● ماده ۱۸
آئین نامه مذكور مشتمل بر ۱۸ ماده و ۶ تبصره در تاریخ ۱۶/۱۲/۷۱ به تصویب اینجانب رسید و از این تاریخ قابل اجرا است و آئین نامه مصوب ۲۰/۱۱/۶۹ نیز ملغی اعلام می گردد.

رئیس قوه قضائیه ـ محمد یزدی

منبع : نشریه الکترونیک حقوق