کشور پاناما تاسیس شد و سرنوشت شوم نخستین موجود فضانورد

● کشور پاناما تاسیس شد
۱۰۴ سال پیش در روز ۳ نوامبر ۱۹۰۳ میلادی سرزمین پاناما به تحریک و با حمایت نظامی آمریکا از خاک کلمبیا جدا شد و استقلالش را اعلام کرد.
پاناما در منطقه ای واقع شده که باریکترین قطعه خشکی قاره امریکا میان ۲ اقیانوس اطلس و آرام محسوب می شود.
مهندسان غربی در رویای حفر یک کانال آبی از طریق خاک پاناما برای متصل کردن اقیانوس اطلس به اقیانوس آرام بودند.
پس از شکست فردیناند دولسپس فرانسوی که کانال سوئز را حفر کرده بود برای دستیابی به اجرای طرح کانال پاناما و رسوایی مالی که گریبانگیر او شد ، آمریکایی ها امتیاز فرانسوی ها برای احداث کانال پاناما را خریداری کردند.
از هنگام جنگ آمریکا علیه اسپانیا در سال ۱۸۹۹ میلادی آمریکایی ها نیاز به راه کوتاه تری که سواحل غربی این کشور را به سواحل شرقی آن متصل کند، احساس می کردند.
زیرا در آن زمان کشتی های آمریکایی برای اینکه از ساحل غربی ایالات متحده به ساحل شرقی یا بالعکس بروند ناگزیر بودند آمریکای جنوبی را از طریق تنگه ماژلان دور بزنند.
آنها ابتدا به حفر یک کانال در خاک نیکاراگوئه که از پاناماعریض تر بوده اما منطقه آن کوهستانی نبود، می اندیشیدند.
اما پس از خرید امتیاز فرانسوی ها خاک پاناما را برای حفر کانال انتخاب کردند.
اما در آخرین روزهای قبل آغاز عملیات اجرایی نمایندگان مجلس کلمبیا با این مساله مخالفت کرده و آن را مغایر با حاکمیت خود دانستند.
تئودور روزولت، رئیس جمهور ایالات متحده بدون رعایت کمترین اصول دیپلماتیک ساکنان پاناما را تشویق به جدایی از کلمبیا کرد.
کشتی های جنگی آمریکا در مقابل بنادر کولون و پاناما لنگر انداختند تا مانع دخالت ارتش کلمبیا شوند.
در روز ۳ نوامبر سال ۱۹۰۳ میلادی پاناما جدایی از خاک کلمبیا و استقلال خود را اعلام می کند.
۳ روز پس از اعلام استقلال پاناما، دولت ایالات متحده موجودیت این کشور جدید را به رسمیت می شناسد.
آمریکا فورا قراردادی را با پاناما امضا می کند که بر اساس آن احداث کانال از روز ۱۸ نوامبر ۱۹۰۳ میلادی آغاز می شود.
این پیمان به نام وزیرخارجه امریکا «هی» و مهندس فرانسوی «بونو-واریلا» نامیده شد و بر اساس آن نواری به عرض ۱۰ مایل برای همیشه از خاک پاناما جدا و به مالکیت ایالات متحده در آمد.
این شرایط گستاخانه بازتاب سیاست امپریالیستی و خشونت بارآمریکا در اوایل قرن بیستم بود: سیاست تئودور روزولت ، رئیس جمهور آمریکا و خالق سیاست «چماق بزرگ».
سرانجام پس از سال ها کار طاقت فرسا کانال ۷۵ کیلومتری پاناما در روز ۱۵ اوت سال ۱۹۱۴ میلادی افتتاح شد.
کانال پاناما و نوار ده مایلی که کانال در میان آن واقع شده بود به عنوان خاک آمریکا تلقی می شد و مردم پاناما مگر به صورت کارگران کانال حق ورود به آن منطقه را نداشتند.
به این ترتیب در روز ۳ نوامبر ۱۹۰۳ میلادی پاناما به تحریک و با حمایت نظامی آمریکا از خاک کلمبیا جدا شد و استقلال خود را اعلام کرد.
استقلالی که نزدیک به یک قرن در سایه حکومت آمریکا بر کانال پاناما قرار داشت و موجب فلاکت فراوانی برای مردم این کشور شد. دیکتاتوری های نظامی ، فقر و تقسیم خاک پاناما در دو سوی کانال که مردم فقط از راه دریا می توانستند به قسمت دیگر کشور خود سفر کنند.
سرانجام با گذشت نزدیک به یک قرن مردم پاناما توانستند حاکمیت خود بر منطقه کانال را بازیابند و به استقلال واقعی دست یابند.
● سرنوشت شوم نخستین موجود فضانورد
۵۰ سال پیش در یکشنبه شب ۳ نوامبر سال ۱۹۵۷ میلادی اتحاد شوروی قمر فضایی اسپوتنیک ۲ را به فضا پرتاب کرد و در مدار زمین قرارداد.
این قمر یک مسافر کوچک داشت ، لایکا ، سگ ماده ۶ کیلوگرمی که نخستین موجود فضانورد تاریخ جهان محسوب می شود.
یک ماه قبل از این تاریخ ، شوروی با موفقیت قمر مصنوعی اسپوتنیک یک را به فضا پرتاب کرده و در مدار زمین قرار داده بود.
خبر پرتاب قمر مصنوعی اسپوتنیک یک به فضا و قرار دادن آن در مدار زمین ، جهان و به ویژه ایالات متحده را شوکه کرده بود.نیکیتا خروشچف ، دبیرکل حزب کمونیست و رهبر شوروی برای اینکه ضرب شست دیگری به ایالات متحده نشان دهد ۱۰ روز بعد دستور داد فورا قمر تازه ای در مدار زمین قرار گیرد که این بار حامل یک موجود زنده باشد.
سرگئی کورولف ، رئیس برنامه فضایی شوروی به او خاطر نشان می کند که ساخت و پرتاب یک قمر تازه تا قبل از ماه دسامبر غیرممکن است.
خروشچف که می خواست به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب بلشویکی در ۷ نوامبر آمریکایی ها را مرعوب کند بر اجرای دستورش تاکید کرد.
بنابراین در کمتر از ۳ هفته اسپوتنیک ۲ بدون طراحی اولیه و تست آزمایشی ایمنی آماده شد.
در ساعت ۲۲ و ۲۸ دقیقه یکشنبه ۳ نوامبر اسپوتنیک ۲ «به زبان روسی همسفر» در حالی که یک سگ کوچک سرنشین آن بود به فضا پرتاب شد.
لایکا نخستین موجود زنده بود که به فضا سفر می کرد اما سرنوشت شومی در انتظارش بود.
از ابتدا نیز هیچ طرحی برای بازگرداندن اسپوتنیک ۲ به زمین پیش بینی نشده بود.
در آن زمان مقامات شوروی اعلام کرده بودند لایکا درون یک کپسول با هوای تهویه شده و مقدار غذای کافی گذاشته است و پس از ۷ روز سفر در فضا به دلیل سم موجود در مواد غذایی اش که به عمد و برای جلوگیری از زجر کشیدن سگ غذایش به آن آلوده شده بود ، مرده است.
مقامات شوروی در آن زمان از موفقیت آمیز بودن پرتاب اسپوتنیک ۲ به خود بالیده و تبلیغات وسیعی به راه انداختند.
در روز ۱۴ آوریل سال ۱۹۵۸ میلادی ، تابوت فضایی لایکا پس از ۱۶۳ روز از زمان پرتاب با جو زمین برخورد کرد و ذوب شد.
جسد لایکا ۲۵۷۰ بار کره زمین را دور زده و در جریان این مدت حدود ۱۰۰ میلیون کیلومتر را در فضا پیموده بود. چند دهه طول کشید تا واقعیت ماجرای لایکا در سال ۲۰۰۲ میلادی فاش شود.
کابین حامل لایکا به قمر اسپوتنیک ۲ با جوشکاری متصل شده بود.
سیم های زیادی به لباس فضایی لایکا متصل شده بودند و دانشمندان را از ضربان قلب ، تنفس ، فشارخون و سایر علائم حیاتی او آگاه می کردند.
در عین حال ، یک دوربین و یک فرستنده رادیویی در این کابین نصب شده بودند.
از همان آغاز پرتاب ، صدای کر کننده موشک ، لایکا را بر کف کابین میخکوب کرد ، پس از ۵ تا ۷ ساعت از هنگام پرتاب و قرار گرفتن در مدار زمین ، لایکا از شدت حرارت داخل کابین و ترس شدید می میرد.

به این ترتیب ، در یکشنبه شب ۳ نوامبر سال ۱۹۵۷ میلادی اتحاد شوروی قمر فضایی اسپوتنیک ۲ را با نخستین موجود فضانورد تاریخ جهان به فضا پرتاب کرد و در مدار زمین قرار داد.
لایکا ، سگ ماده کوچک نخستین موجود فضانورد تاریخ جهان بود که سرنوشت شومی در انتظارش بود.
چندین دهه طول می کشد تا سرانجام جهان از واقعیت سفر فضایی نخستین موجود زنده به کهکشان آگاه می شود.

بهرام افتخاری

منبع : روزنامه جام‌جم