گل زدن در فوتبال

در بازی فوتبال هنگامی که گل های بیشتری به ثمر می رسد، به دلیل کاهش تحریکات منجر به پرخاشگری زدن گل، پرخاشگری کمتری دیده می شود.
«دکتر فرهاد رحمانی نیا» استادیار دانشگاه گیلان در پژوهشی به تبیین و تحلیل برخی از متغییرهای مرتبط با پرخاشگری در فوتبال پرداخته و با توصیف ماهیت پرخاشگری در فوتبال، علل بروز پرخاشگری در ورزشکاران و تماشاگران را تشریح می کند.
وی با اشاره بر اینکه سطوح بالایی از هیجان ها و برانگیختگی شدید که بعضا به جنجال و یا ناهنجاری تاسف بارمنجر می شود، به دفعات توسط تماشاگران، مربیان و یا ورزشکاران اتفاق می افتد؛ آورده است: این پدیده در جریان رقابت های ورزشی حساس، از بازیگر به تماشاگر و یا از مربی به دو گروه دیگر سرایت کرده و موجبات عواقب غیر قابل تحملی را فراهم می کند. بررسی و مطالعه پدیده پرخاشگری به دلایل زیادی همواره مورد توجه انسان های خبره و آگاه بوده و در زمینه فوتبال نیز به طور حتم پرداختن به چگونگی پیدایش وقوع آن جایگاه ویژه خودش را دارا بوده و هست.
رقابت، تهییج و تحریک، گناه، تقصیر و آمادگی جسمانی از متغیرهای موثر در پرخاشگری مربوط به بازیکن می باشد، یکی از دلایل معتبر وقوع پرخاشگری در مسابقات ورزشی، اجتناب ناپذیر بودن آن است. تا آنجایی که مکانیسم های موجود در مورد پیوستگی، ناکامی و پرخاشگری نشان داده شده، کاملا منطقی است که رقابت باعث ایجاد رفتارهای پرخاشگرانه شود.
«مارتز» در مورد دو عامل اضافی تاثیر گذار بر رابطه رقابت با پرخاشگری معتقد است: «وقتی حریفان تقریبا با هم برابر باشند، اختلافی اندک موجب درجات بالایی از ناکامی می گردد زیرا پیروزی از آن تیم دیگر می شود. از طرفی وقتی پاداش داده شده به خاطر پیروزی زیاد باشد، باخت در قیاس با زمانی که پاداش از اهمیت کمتری برخوردار است، ناکامی بیشتری را موجب می شود. می توان چنین فرض کرد که درجات بالایی از ناکامی و در نتیجه احتمال بیشتر پرخاشگری در شرایط رقابتی خاص، به وقوع می پیوندد که ویژگی اش نزدیک بودن رقابت یا احتمال دریافت پاداش های بالقوه است.»
اگر بازیکنی در حالت تهییج یا تحریک زیاد قرار گرفته و محرک های مربوط به پرخاشگری نیز در محیط ورزشی وجود داشته باشد، به احتمال قوی پاسخ پرخاشگرانه ای از او بروز خواهد کرد. ورزشکارانی که در حالاتی از تحریک یا تهییج زیاد قرار دارند، در صورت وجود محرک های محیطی، تمایل به بروز رقتار پرخاشگرانه دارند. تحت چنین شرایطی خشونت مربی و رفتارهای نامعقول تماشاگران نیز می تواند باعث بروز رفتار پرخاشگرانه از سوی بازیکن شود.
ورزشکاران بعد از ارتکاب پرخاشگری با عملی خشونت آمیز تا اندازه ای احساس تقصیر و گناه می کنند. هر اندازه چنین احساسی قوی تر باشد، احتمال تکرار پرخاشگری کمتر می شود. البته برخی از ورزشکاران به دلایلی، مساله خشونت را امری طبیعی دانسته و در نتیجه آن را مجاز می پندارند و امکان دارد به کرار به آن مبادرت ورزند. آنها ممکن است احساس کنند که با اعمال خشونت آمیز از جانب مربیان، بازیکنان هم تیمی و تماشاگران، به طور مثبت مورد توجه قرار می گیرند.
سیلوا (۱۹۷۹) می گوید: «ورزشکاران ممکن است به این درک رسیده باشند که پرخاشگری تخاصم آمیز منجر به موفقیت و در نتیجه منجر به دریافت تقویت مثبت می شود.»
وی پیشنهاد کرده است که توانمندترین روش برای تغییر این درک ها و تقلیل رفتار پرخاشگرانه تعدیل ساختار تقویت به تیم های ورزشی می باشد.
زیلمن (۱۹۷۹) می گوید:« ورزشکاران بسیار تعلیم دیده و یا از لحاظ جسمانی آماده، هنگام مواجهه با فشار جسمانی یا محرک های هیجان آور در محیط، با شدت پایینی از فعالیت فیزیولوژیکی واکنش نشان می دهند.»
دراین خصوص با قبول عقیده «زیلمن»؛ «جانسون ودی» می گوید:«بایستی عوامل واسطه ای دیگر چون رفتارهای یاد گرفته شده هنگام بازی در یک مکان خاص (پست خاص و یا ورزش خاص) را در نظر گرفت. این عوامل و عواملی از قبیل توقع بازیکن از رفتار مربی، یاران هم تیمی و تماشاگران در بروز پاسخ پرخاشگرانه اثر دارد.»
نتایج تحقیقات و بررسی های «ولکام» (۱۹۷۱) که داده های خویش را از بیش از ۱۸۰۰ مسابقه فوتبال گردآوری کرده است، بیانگر افزایش نسبت خطاهای بازنده های مسابقات ورزشی به برنده هاست. همچنین در جریان مسابقاتی که به صورت رفت و برگشت صورت می گیرد، معمولا بازیکنان تیم میزبان تمایل بیشتری برای ارتکاب خطا و پرخاشگری دارند. به خصوص اگر این خطاها و پرخاشگری ها، با تشویق و حمایت تماشاگران همراه باشد. از طرفی این تحقیقات نشان می دهد وقتی دو تیم درحین مسابقه در امتیازات تقریبا برابر قرار می گیرند، یا وقتی امتیازات دو تیم زیاد است، پرخاش ها و خطاهای کمتری رخ می دهد.
«ولکام» در خصوص مکان تیم ها در جدول رده بندی مسابقات به این نتیجه رسیده است که تیم های انتهای جدول نسبت به تیم هایی که در ابتدای رده بندی قرار دارند، جنبه های پرخاشگری و خطاهای بیشتری از خود نشان می دهند و در مورد تیم هایی که در وسط جدول قرار دارند نتایج نشان دهنده خطاهای نسبتا کمی بوده است. پژوهشگر، پرخاشگری جمعی را که معمولا از جانب تماشاگران مسابقات، چه در حین مسابقات و چه پس از پایان مسابقه روی می دهد و نیز پرخاشگری جمعی تیمی را از دیدگاه محققین چون گلداستاین وآرمز (۱۹۷۱)، آرمزوراسل (۱۹۸۱) و باندورا (۱۹۷۳) بررسی کرده و معتقد است تماشای مسابقاتی که از جنبه های خشونت آمیز بیشتری برخوردارند (کشتی حرفه ای یا هاکی روی یخ) موجب افزایش تحریک و در نتیجه آمادگی بروز رفتارهای خشن و پرخاشگرانه می شود.
معمولا وقتی تماشاگران شاهد رفتارهای پرخاشگرانه بازیکنان هستند، آمادگی و انجام خشونت و پرخاشگری در آنان افزایش می یابد. در مقابل وقتی بازیکنان در درجات بالایی از تهییج و تحریک حاصل از بازی و رقابت قرار دارند، اعمال و رفتار توهین آمیز و خشن تماشاگران روی این دسته از بازیکنان در وقوع و افزایش پرخاشگری آنان به نحو بارزی موثر می باشد. البته وقتی میزان واقعی پرخاشگری و خشونت در بازی کاهش می یابد، پاسخ و واکنش تماشاگران نیز به موازات آن تعدیل پیدا می کند. بنابراین اگر بتوان به نحوی پرخاشگری بازیکنان را کاهش داد، متقابلا خشونت تماشاگران نیز می تواند تحت کنترل درآید.

منبع : روزنامه ایران ورزشی