ارتقای عملکرد ورزشکاران با تصویرپردازی

نتیجه یک تحقیق نشان داد ۹۰ درصد از ورزشکارانی که در المپیک مورد آزمون قرار گرفته اند از تصویرسازی برای تمرینات و مسابقات استفاده کرده و ۹۴ درصد از مربیان این تکنیک را با ورزشکاران کار می کنند.
در این تحقیق آمده است: هر چند اکثر ورزشکاران، مربیان و حتی ورزشکاران و مربیان تیم های ملی به تأثیر تمرینات تصویرسازی ذهنی اعتقاد ندارند و از نحوه بهره گیری آن مطلع نیستند و در نتیجه آن را جزیی از برنامه تمرینی خود قرار نداده اند ولی درمورد اثربخشی تمرینات تصویرسازی با توجه به نتایج پژوهش ها در سال های اخیر و اظهارنظرهای ورزشکاران برجسته جهان تردیدی وجود ندارد.
تصویرسازی ذهنی یعنی به کارگیری همه حواس در ایجاد یک تجربه در ذهن است که در ورزش عبارت است از تمرین یا مرور یک مهارت جسمی در غیاب حرکت های جسمانی آشکار.
فردی که تمرین ذهنی می کند، تصور می کند که واقعاً در حال اجرای یک مهارت یا قسمتی از مهارت است، در این حالت درگیری عضلات بدن قابل رویت نیست. تصویرسازی ذهنی یک عمل چند حسی است و نه تنها حس بینایی، بلکه حس شنوایی و لامسه نیز درگیر است.
در بخش دیگری از این تحقیق آمده است: «ثابت و گزارش شده است که اکثر ورزشکاران از تصویرسازی ذهنی استفاده می کنند و تمرین ذهنی سبب بهبود عملکرد و اجرای ورزش در حیطه های اکتساب یا تمرین مهارت های حرکتی، یادگیری استراتژی ها و توسعه مهارت های روانی می شود.»
● نقش تصویرسازی ذهنی در تمرین
تصویرسازی ذهنی به ورزشکار کمک می کند تا مهارت را بدون صدمه یا کوفتگی جسمی تمرین کند.
برای حفظ فرم ایده آل در هنگام آسیب دیدگی می توان از تمرین ذهنی استفاده کرد. نمونه عینی آن کارول جانسون ژیمناست تراز اول دهه ۱۹۷۰ بود که نخستین تمرین جسمانی او بعد از یک دوره آسیب دیدگی به واسطه تمرین ذهنی بی نقص بود. تصویرسازی ذهنی حالت ملال آور خودکار کردن مهارت به واسطه تمرین جسمی را کاهش می دهد.
تصویرسازی ذهنی نوعی خودآگاهی برای نگاه کردن به اشتباهات است. در این حالت ورزشکار اشتباه خود را توسط مربی حس می کند و می بیند و به طور صحیح آن را تصویرسازی ذهنی می کند. تصویرسازی ذهنی باعث بهسازی مهارت می شود.
تصویرسازی ذهنی باعث تقویت و افزایش تمرکز می شود. مانند محمدعلی کلی قهرمان جهان که برای افزایش تمرکز همیشه جمله مانند پروانه برقص و مانند زنبور نیش بزن را به کار می برد. تصورات ذهنی می تواند وقایع گذشته را با جزییات کامل بازسازی کند و به حالت مطلوب عاطفی انتقال دهد؛ چنین حالتی برای طرح ریزی آینده مفید است. کسب مهارت های روانی و تصویرپردازی سبب توسعه خودآگاهی می شود.
متعاقب افزایش خودآگاهی فرد ورزشکار می تواند احساسات شرکت در مسابقات را به ضمیر خودآگاه بیاورد. تصویرسازی ذهنی سبب توسعه انرژی روانی، تنظیم فشار روانی و نیز افزایش تمرکز حواس و اعتماد به نفس می شود.
نحوه ارتقای مهارت های روانی این گونه است که تصویرسازی ذهنی سبب توسعه دستور مغزی می شود مثلا تصور اضطراب قبل از مسابقه تأثیرش روی سیستم عصبی به اندازه تجارب واقعی است.
نقش تصویرسازی در بهبود تاکتیک و استراتژی
برای بهبود تاکتیک و استراتژی تیمی و انفرادی، تصویرسازی ذهنی می تواند نقش مهمی را ایفا کند. در این روش مربی شرایط و موقعیت های احتمالی یک مسابقه و واکنش های مناسب در آن شرایط را به صورت بصری و با استفاده از تخته سیاه، برگه ها یا قلم نشان می دهد. سپس ورزشکاران مبادرت به تصویرسازی ذهنی می کنند.
اریگو ساکی، مربی وقت تیم ملی فوتبال ایتالیا، برای بهبود تاکتیک تیمی از تصویرسازی ذهنی استفاده می کرد. او برای هر کدام از حرکات، ضربات آزاد، مستقیم، ضربات کرنر، ضربات کناری، پشت محوطه جریمه و ضربات دیگر برگه های جداگانه ای در نظر گرفته بود که باید مرور ذهنی می شد.
این طرح در مقابل تیم های مختلف متفاوت بود و در تمام آنها زمانی بود که تیم ملی فوتبال ایتالیا صاحب توپ بود.
در تیم ملی فوتبال ایتالیا فقط تمرین جسمانی مدنظر نبود، بلکه بازیکنان با تکلیفی که هر شب ساکی به آنها می داد، به اتاق استراحت می رفتند و حرکات را در ذهن شان مرور می کردند. زمین بازی را مطابق برگه ها مجسم می کردند و خود را با تفکرات موجود در برگه ها تطبیق می دادند.

مجید پهلوانی یلی

منبع : روزنامه ایران ورزشی