چه کسی مسوول افزایش قیمت برنج است؟

افزایش حدودا سه برابری قیمت برنج در طی هشت ماه گذشته ریشه در چه عوامل دارد؟ چه کسی مسوول وضعیت کم‌سابقه برنج در کشور است؟ چه کسی باید پاسخگوی سفره‌های مردم باشد؟ تولیدکنندگان، بنکداران، خرده فروشان، وارد کنندگان و یا مصرف‌کننده؛ کدام یک در ماجرای اخیر برنج ذی‌نفع است و کدام متضرر؟ نقش دولت در این ماجرا چیست؟
به اعتقاد کارشناسان و دست‌اندرکاران بازار افزایش قیمت برنج که در روزهای اخیر تشدید شده دلایل مختلفی دارد که افزایش جهانی قیمت برنج تنها یکی از آنهاست.
قیمت هر کیلو برنج درجه یک ایرانی که در شهریور و مهرماه سال گذشته ۱۵۰۰ تا ۱۷۰۰ تومان بود در اواخر سال گذشته به ۲۰۵۰ تومان رسید و در ۲۰ فروردین ناگهان با جهش شدید با قیمت ۲۸۰۰ تومان به فروش رسید.
قیمت این محصول در ۳۰ فروردین به ۳۱۵۰ تومان و در ۱۳ اردیبهشت به ۳۵۰۰ تومان رسید و سرانجام در ۱۶ اردیبهشت به اوج خود و به قیمت بین ۳۸۰۰ تا چهار هزار تومان رسید.
● بنکدران یا محتکران؛ کدام یک متهم اصلی ماجرا هستند!؟
رییس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران درباره افزایش قیمت شدید برنج توضیح می‌دهد: سودجویانی که با سرمایه‌های کلان در شمال کشور اقدام به خرید برنج کرده‌اند و بازار را تقریباً به انحصار خود درآورده‌اند اصلی‌ترین عوامل افزایش قیمت برنج ایرانی در بازار هستند.
قاسمعلی حسنی ادامه می‌دهد: محتکران برنج با ایجاد انحصار در بازار خرید به هنگام فصل درو قیمت‌ها را هر گونه بخواهند تنظیم می‌کنند و بنکداران هم برنج را گران از آن‌ها می‌خرند.
او همچنین مطرح شدن بحث خشکسالی را هم در این گرانی برنج موثر می‌داند و تاکید می‌کند: در سال‌های گذشته ماه‌های فروردین و اردیبهشت ماه‌های رکود معاملات برنج بود چون همه در انتظار محصولات جدید بودند ولی امسال به خاطر خشکسالی و کاهش امید نسبت به برداشت جدید بحث کمبود برنج مطرح شده است.
حسنی هجوم مردم برای خرید برنج را هم یکی از عوامل دیگر افزایش قیمت می‌داند و می‌گوید: طبعاً وقتی که تقاضا برای برنج بالا می‌رود انحصارگران به انتظار گران‌تر شدن آن عرضه را متوقف می‌کنند و همین موضوع در کنار فشار تقاضا باعث کمیابی و گران‌ترشدن این کالا می‌شود به نحوی که این سیکل بعد از چند بار تکرار باعث ایجاد بحران می‌شود.
او تاکید می‌کند: تا پیش از این اگر یک خانواده برای مصرف عادی خود یک کیسه برنج می‌خرید در روزهای اخیر چهار کیسه تهیه می‌کند و در واقع افزایش تقاضای شدید در روزهای اخیر ناشی از ایجاد همین تقاضاهای جدید است که رسانه‌ها هم در دامن زدن به آن بی‌تاثیر نیستند.
● خرده‌فروشان؛ جایی برای انبار نداریم!
علی‌اکبر نیکوکار ـ رییس اتحادیه خواروبارفروشان تهران ـ هم در این باره می‌گوید: یک واحد خرده‌فروشی جایی برای انبار کردن مقدار زیادی برنج ندارد و مجبور است برنج را گران بخرد و آن را گران بفروشد.
او تاکید می‌کند: خرده‌فروشان نقشی در افزایش قیمت برنج نداشته‌اند چون کالا را به روز می‌خرند و به روز می‌فروشند و اگر هم توان احتکار داشته باشند بسیار اندک اشت و نمی‌تواند باعث افزایش قیمت‌های اینچنینی در بازار شود.
● تولیدکنندگان؛ دست خالی کشاورزان پینه بسته...
هر چند بحث خشکسالی اخیر در کشور باعث شده که در برخی از مناطق شمالی با تاخیر اقدام به نشاء جدید کنند اما آنچه پیداست گران شدن قیمت برنج در ماه‌های اخیر هیج ربطی به کشاورزان و تولیدکنندگان ندارد.
کریمی ـ از فعالان بازار ـ در این‌باره می‌گوید: کشاورزان شمالی برنج خود را پس از درو و شالیکوبی در کارخانه‌ها به سرعت می‌فروشند و اصلاً توانایی نگهداری برنج ندارند.
او ادامه می‌دهد: همین برنجی که در حال حاضر با قیمت چهار هزار تومان به فروش می‌رسد در شهریورماه از کشاورز با قیمت‌های ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ تومان خریداری شده است و به همین دلیل کشاورزان نقشی در افزایش قیمت‌ها ندارند و سودجویانی که دست به انبارکردن کالاها زده‌اند بیشترین سود برده‌اند.
● واردکنندگان؛ برنج خارجی گران است، یارانه کجاست؟
واردکنندگان در ایران همواره به قیمت‌های محصول داخلی در بازار نگاه می‌کنند و قیمت کالای وارداتی خود را بر همان اساس تعیین می‌کنند و به همین دلیل است که قیمت برنج وارداتی که در گمرک با قیمت متوسط هر کیلو ۴۶۰ تومان وارد می‌شود و حداکثر باید به قیمت ۷۰۰ تومان در بازار به فروش برسد این روزها از دو هزار تومان گذشته است.
محمدباقر ابراهیمی ـ از فعالان بازار واردات ـ با بیان اینکه افزایش قیمت برنج یک مسئله جهانی است، گفت: کشورهای تولیدکننده برنج از چندی پیش برنج را به صورت عمده نمی‌فروشند و به همین دلیل در بازارهای جهانی کمبود به وجود آمده است، به طور مثال دولت هند صادرات دو نوع برنج "شربتی" که برنجی ارزان قیمت است و برنج "دانه بلند ۱۱۲۱ " که در ایران پرمصرف است را ممنوع کرده است.
به گفته او قیمت تمام شده واردات این نوع برنج دانه بلند ۱۱۲۱ هندی که در سه ماه آخر سال ۸۶ از امارات کیلویی ۱۲۴۳ تومان بود در فروردین ماه به ۱۴۱۵ تومان و در حال حاضر به ۲۴۰۰ تومان رسیده است.
قیمت تمام شده برنج پاکستانی "سوپرکرمل"که خیلی هم در ایران پرمصرف است در سه ماهه آخر سال ۸۶ کیلویی ۸۲۹ تومان در فروردین ماه ۱۴۰۹ تومان و در اردیبهشت ماه ۲۰۳۹ تومان است.
برنج تایلندی هم عمده واردات دولت از این نوع برنج است در سه ماهه آخر سال ۸۶ هر کیلو ۶۱۹ تومان در فروردین ماه ۷۱۲ تومان و در اردیبهشت ۱۴۲۸ تومان است.
در این شرایط واردکنندگان برنج که به دلیل نداشتن تشکل صنفی هویت مشخصی ندارند از گرانی محصولات داخلی استفاده کرده و کالای خود را با چند برابر قیمت معمول به فروش می‌رسانند و به تنش بازار دامن می‌زنند.
در چنین مواقعی دولت به عنوان ناظر بر بازار کشور می‌تواند به وارد کنندگان تسهیلات ارائه کند و بر قیمت عرضه کالاهایشان نظارت کند تا بحران به موقع بخوابد اما به دلیل اینکه هویت واردکنندگان مشخص نیست فعلاً چنین کاری امکان‌پذیر نیست.
به نظر می‌رسد در حال حاضر دولت از ذخایر وارداتی مناسبی برخوردار باشد و به همین دلیل می‌تواند با تزریق آن در بازار و همچنین تشویق واردکنندگان جلوی افزایش بی رویه قیمت را بگیرد.
● مصرف‌کنندگان؛ آیا می‌شود مدتی برنج نخریم و نخوریم؟
در نهایت باید به مصرف‌کنندگان در این زمینه اشاره کرد که با هجوم به بازار ایجاد زمینه‌های کاذب قیمتی کرده و سودجویان هم در بالابردن بهای برنج از این فرصت نهایت استفاده را برده‌اند.
شاید اگر مردم ایران هم مانند برخی کشورهای دیگر در زمان گران شدن بی‌رویه محصول و کالایی در مصرف آن صرفه‌جویی کرده و حتی مدتی از خرید آن ممانعت کنند تاثیر به سازیی در بازار داشته باشد. هر چند با وجود سیستم‌های ناقص تولید و توزیع و فرهنگ عمومی این انتظار از مردم اندکی دور از واقعیت است.
● سازمان حمایت و تنها یک هشدار
سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نسبت به انبار و عرضه نکردن برنج به انبارداران، بنکداران و توزیع ‌کنندگان برنج در سراسر کشور هشدار داد.
این سازمان در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: از آنجا که برابر گزارش‌های مردمی، برخی از افراد سودجو با استفاده از فضای حاکم بر بازار برنج، اقدام به انجام تخلفاتی از جمله نگهداری و کاهش عرضه کرده‌اند لذا بدین وسیله اعلام می‌شود به بازرسان این سازمان و سازمان‌های بازرگانی استان‌ها ابلاغ شده نسبت به افزایش بازرسی از انبارها و عمده‌فروشی‌ها اقدام کنید.
همچنین با توجه به برخی شکایات واصله مبنی بر اختلاط برنج‌های نامرغوب و فروش آن به عنوان برنج مرغوب از مصرف‌کنندگان تقاضا می‌شود ضمن دقت در هنگام خرید در صورت مشاهده هر گونه تخلف مراتب را از طریق تلفن ۱۲۴ ستادهای خبری برای برخورد قانونی با متخلفان اعلام کنید.

منبع : پایگاه خبری دیلم