پرواز صلح

از خیابان «ریاض الصلح» که عبور کردیم به میدان شهدا رسیدیم که مدفن قبر رفیق حریری نخست وزیر فقید لبنان نیز هست. تقریباً هر ۱۰ متر یک نیروی امنیتی در حال آماده باش بود و کمی جلوتر حضور تانک های مسلح جلب توجه می کرد. بر در و دیوار ساختمان های بلندمرتبه شهر بیروت پرچم لبنان آذین شده بود. درست هشت سال قبل، مردم شهر خروج نیروهای رژیم صهیونیستی از جنوب کشورشان را جشن گرفته بودند اما رویداد پنجم تیرماه ۸۷ لبنان، یک رویداد مهم داخلی بود.
در میان انبوه خبرنگاران، عکاسان و تصویربرداران رسانه های مختلف داخلی، منطقه ای و بین المللی کمتر کسی به کبوترهایی فکر می کرد که در «ساحه النجمه لمجلس النواب» بر فراز ساختمان ها در حرکتند و در پرواز خویش شاهد صلح، همگرایی و وحدت یک ملت خسته از درگیری هستند. شخصیت ها و چهره های مطرح بین المللی آمده بودند. از امیر قطر گرفته تا وزیران خارجه ایران، فرانسه، عربستان، سوریه، مصر و نیز نخست وزیر ترکیه، سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و... اما آنچه چشم ها و گوش ها را به خود خیره کرده بود مراسم انتخاب رئیس جمهوری جدید در پارلمان لبنان بود.
۱۲۸ نماینده پارلمان قادر به شرکت در رأی گیری بودند که البته باید رأی «انطوان غانم» نماینده فقید پارلمان را از آن کاست. صندوق اخذ رأی در حال جمع آوری رأی مخفی نمایندگان است که دوربین تلویزیون بر روی چهره کوشنر، وزیر خارجه فرانسه زوم می شود که در حال خمیازه کشیدن است و این بهانه خوبی می شود برای انفجار جمع اصحاب رسانه از خنده.
... میشل سلیمان، میشل سلیمان، میشل سلیمان، ... صدای مسئول قرائت آرا در سالن پیچیده و با سکوت خاصی همراه است. خواندن این اسم ۱۱۸ بار تکرار می شود و یک بار نیز نام «رفیق الحریری» نخست وزیر فقید لبنان بر روی برگه آرا قرائت می گردد. شش رأی نیز سفید و دو رأی دیگر به نام های غیرشاخص درون گلدان اخذ رأی ریخته شده اند. این گونه «میشل سلیمان» فرمانده سابق ارتش لبنان به رئیس جمهوری این کشور برگزیده می شود و طلسم انتخاب رئیس جمهوری این کشور پس از ماه ها می شکند. انتخاب سلیمان تنها یک بخش از توافق دوحه است که گروه های مختلف سیاسی لبنان در قطر درباره آن به توافق رسیدند. در روز تاریخی بیروت، متکی وزیر امور خارجه ایران نخستین مقام ارشد یک کشور خارجی لقب می گیرد که به ملاقات رسمی رئیس جمهوری جدید این کشور می رود.
● ماه پرفراز و نشیب
مردم لبنان در حالی شب شش خرداد را جشن گرفتند و شاهد نورافشانی شهر و دیارشان بودند که یک ماه پرفراز و نشیب را سپری کرده بودند. ۵ اردیبهشت ماه بود که جرج بوش، رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه ای از اراده جدی کاخ سفید برای سرکوب حزب الله لبنان خبر داد و برخی از رسانه های آمریکایی و اروپایی از این پیام بوش به عنوان کادوی شصتمین سال تولد رژیم صهیونیستی یاد کردند. چند روز بعد دولت سنیوره در اقدامی غیرمنتظره مسئول امنیتی فرودگاه بیروت را که از طرفداران مقاومت لبنان بود عزل کرد و شبکه مخابراتی حزب الله را غیرقانونی اعلام کرد. این در حالی بود که مهمترین توصیه گزارش وینوگراد (کمیته بررسی دلایل شکست رژیم صهیونیستی در جنگ ۳۳ روزه تابستان ۲۰۰۶ دربرابر حزب الله لبنان ) ضرورت از بین بردن شبکه ارتباطی حزب الله اعلام شده بود و این نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد این شبکه است. مقامات حزب الله لبنان در واکنش به این اقدام دولت سنیوره تأکید کردند : سلاح مقاومت و شبکه ارتباطی ویژه آن جزو خطوط قرمز محسوب می شود و دست کسانی که بخواهند به آنها دست درازی کنند قطع خواهد شد. آنان خاطرنشان کردند که سلاح مقاومت، تنها علیه اسرائیل استفاده می شود.
حزب الله لبنان زمانی که اصرار دولت سنیوره و پشتگرمی گروه ۱۴ مارس به حمایت همه جانبه آمریکا در دست درازی به سلاح مقاومت را دید در اقدامی برق آسا و حساب شده تمامی مراکز تحت اختیار گروه ۱۴ مارس و رهبران آن در بیروت را تسخیر کرد. در پی این حرکت برق آسا که برای گروه مقابل و آمریکا غیرقابل تصور بود و از نفوذ مردمی گسترده و عمیق مقاومت در لبنان حکایت می کرد بار دیگر و برای چندمین بار بعد از جنگ ۳۳ روزه کفه مناقشات لبنان به نفع حزب الله و مقاومت سنگین تر شد. پس از آن دوحه به میزبانی جریان های سیاسی لبنان برگزیده شد. در این اجلاس وزیران خارجه کشورهای عربی، نمایندگان مقاومت و گروه ۱۴ مارس به ریاست قطر حضور داشتند. متکی، وزیر امور خارجه ایران در گفت وگویی با غسان بن جدو، خبرنگار شبکه خبری الجزیره در لبنان به تشریح پشت پرده اجلاس دوحه پرداخت: «دو روز اول مذاکرات روزهای سختی بود تا زمانی که همه رهبران گروه های لبنانی در فضای جدی به مذاکرات بپیوندند.»
در این شرایط بود که رسانه های منطقه از احتمال اعلام شکست اجلاس دوحه سخن به میان آوردند و به گفته برخی منابع، این رایزنی های ایران بود که اجلاس را به موفقیت رساند.
منوچهر متکی، دیپلمات ارشد ایرانی در این باره می گوید: «در تماسی که با دوستان داشتیم توصیه کردیم جلسات برای حصول نتیجه استمرار یابد تا نهایتاً این توافق نهایی شود. این روند ادامه یافت و به نتیجه ای رسید که امروز همه مردم لبنان خوشحال هستند.» یک دیپلمات ایرانی در فرودگاه بین المللی دوبی و در مسیر حرکت گروه رسانه ای به بیروت اعتقاد داشت: تماس تلفنی مکرر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با طرف های مختلف از جمله وزیر خارجه و نخست وزیر قطر، نقش بسزایی در به ثمر نشستن توافق دوحه داشت. وی افزود: نفس دعوت از تهران برای حضور در مراسم انتخاب رئیس جمهور و سوگند و تحلیف وی در مجلس نمایندگان لبنان، گواهی بر ایفای نقش مثبت تهران از زمان آغاز بحران در لبنان تا به امروز است.
و اما انتخاب میشل سلیمان به عنوان رئیس جمهور تنها توافق بازیگران سیاسی لبنان در دوحه نبود. آنان در این نشست همچنین توافق کردند که به جریان مقاومت ثلث ضامن (یک سوم به علاوه یک تعداد اعضای کابینه) اختصاص یابد، یعنی ۱۱ وزیر از ۳۰ وزیر کابینه را در ترکیب کابینه داشته باشد. خواسته دیگر جریان مقاومت مبنی بر مبنا قرار گرفتن قانون انتخابات پارلمانی سال ۱۹۶۰ در تقسیم بندی حوزه های انتخاباتی و تقسیم حوزه های انتخاباتی ازجمله بیروت به حوزه شهرستان نیز در اجلاس قطر موردتوافق گروه های سیاسی قرار گرفت.
● ماراتن دیدارهای دیپلماتیک
سفر وزیر امورخارجه به لبنان اندکی بیش از ۲۴ ساعت به طول انجامید. منوچهر متکی را در این سفر، محمدعلی حسینی، سرپرست معاونت آسیا و سخنگوی وزارت خارجه و شیبانی سفیر ایران در لبنان همراهی می کردند. روز یکشنبه پنجم خردادماه و با ورود هواپیمایی حامل هیأت دیپلماتیک ایران به فرودگاه بین المللی بیروت، ماراتن دیدارهای دیپلماتیک با مقامهای لبنانی و خارجی حاضر در بیروت آغاز شد. دامنه این دیدارها همه نمایندگان گروه های لبنانی مطرح در صحنه سیاسی این کشور را دربرمی گرفت و خود گواهی بود بر این که ادعای حمایت تهران از یک جریان خاص در بیروت نادرست است.
این گونه بود که منوچهر متکی، وزیر امورخارجه ایران در ساعات حضور خود در لبنان به دیدار سیدحسن نصرالله (دبیر کل حزب الله)، شیخ عبدالامیر قبلان (نایب رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان)، آیت الله سید محمدحسین فضل الله (از مراجع شیعه این کشور)، میشل عون (رئیس فراکسیون پارلمانی اصلاح و تغییر)، فؤاد سنیوره (نخست وزیر)، نبیه بری (رئیس مجلس نمایندگان)، عمر کرامی (نخست وزیر سابق)، سعد حریری (رئیس فراکسیون پارلمانی المستقبل) و اعضای فراکسیون پارلمانی وفاداری به مقاومت و وزرای حزب الله در کابینه رفت. در میان این دیدارها و به غیر از دیدار با دبیرکل حزب الله که در غیاب نمایندگان رسانه ها انجام شد دیدار متکی، وزیر امور خارجه با سعد حریری رئیس فراکسیون پارلمانی المستقبل در منطقه قریطم بیش از دیگر دیدارها به طول انجامید. درمدت حدود یک ساعت گفت و گوهای دیپلمات ارشد ایران با فرزند نخست وزیر فقید لبنان، تابلوهای بزرگی که بر آنها تصاویر رفیق حریری نقش بسته بود جلب توجه می کرد و همچنین تدابیر تیم حفاظتی سعد حریری نسبت به دیگر شخصیت های سیاسی لبنان سختگیرانه تر بود. گروه های لبنانی در دیدارهای خود با متکی از ایفای نقش تهران در همگرایی سیاسی این کشور و حصول توافق دوحه تقدیر می کردند.
● دیپلمات عزیز
نوع استقبال گروه های لبنانی از وزیر خارجه ایران، استقبالی ویژه بود. منوچهر متکی در بیروت دیپلماتی عزیز بود که قدرت و انعطاف دیپلماسی کشورش، لبنان را از بن بست سیاسی خارج کرد. ضمن این که برخلاف تفسیر و ادعای رسانه های مغرض عربی، ایران را در جایگاه خیرخواهی تمام عیار برای ملت لبنان معرفی نمود.
در حالی وزیر خارجه را تا فرودگاه بیروت همراهی کردیم که در طول مسیر بنرهایی در تشکر از قطر در خصوص حصول توافق گروه های لبنانی نصب شده بود و این درحالی بود که نخست وزیر و وزیرخارجه قطر لحظاتی بعد برای تقدیر از نقش جمهوری اسلامی در توافق دوحه، بیروت را به مقصد تهران ترک کرد.
● حسرت دیدار
در حالی بیروت را ترک می کردیم که گروه های مختلف از مردان و زنان لبنانی با پرچم های حزب الله و کشورشان در حال حرکت به سمت محل جشن پیروزی و مقاومت بودند. پیروزی حزب الله در اجلاس دوحه و همزمانی آن با هشتمین سالگرد آزادی لبنان از اشغال رژیم صهیونیستی ویژگی ممتازی به این مراسم بخشیده بود. اما حسرت حضور در این مراسم به دل گروه ۳ نفره اعزامی رسانه های کشور ماند چرا که ۲ ساعت و نیم تا دمشق، مبدأ پرواز گروه در بازگشت به تهران راه باقی بود. صدای رسا و محکم سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب الله را از رادیو می شنیدیم که می گفت: افتخار می کنیم که عضو حزب ولایت فقیه هستیم. وی تأکید کرد: راهبرد مقاومت تنها راه نجات و صلح در لبنان است. و نهایتاً تأخیر یک ساعته پرواز ایران ایر موجب شد که به مدت ۱۵ دقیقه در حرم حضرت زینب (س) دعاگوی هموطنان باشیم.

سیداحمد نجفی

منبع : روزنامه ایران