ستاره جای ستاره

شاید ایفای یکی از همین نقش ها آینده حرفه یی اش را زیر و رو می کرد؛ آینده یی که ممکن است در لحظه رقم بخورد و حکم شانس زندگی را داشته باشد. فقط مرور زمان می تواند ثابت کند کدام بازیگر از نپذیرفتن نقش پشیمان است و کدام بازیگر خوشحال. نمی شود پیش بینی کرد این فیلم ها با حضور بازیگران دیگری چگونه از آب در می آمدند اما بدبینانه ترین حالت را می شود برای بازیگرانی متصور شد که شاه نقشی را در یک پروژه مهم از دست داده اند. پروژه یی که البته بعد از اکران عمومی تکلیف اش مشخص می شود. البته اینها فیلم های اکران نشده یا نمایش داده شده در جشنواره هستند و تصور اینکه شاهکاری از میان آنها بیرون بیاید کمی دشوار است.
● عیار ۱۴ فروتن به جای گلزار
همه چیز در سکوت خبری اتفاق افتاد. گلزار به تازگی بازی در فیلم قاسم جعفری را آغاز کرده بود و «توفیق اجباری» را هم روی پرده داشت. پرویز شهبازی تقریباً دو ماه قبلش پروانه ساخت «عیار ۱۴» را دریافت کرده بود و مشغول تکمیل کردن فیلمنامه بود. پیشنهاد بازی در نقش اصلی «عیار ۱۴» در حالی به محمدرضا گلزار رسید که او در گیرودار پروژه محمد بانکی بود. فیلمی که گلزار در آن مقطع - با وجود امضای قرارداد - از بازی در آن پشیمان شده بود و به دلیل رایزنی های بانکی موظف بود به تعهدش عمل کند و تا پایان بازی در «دو خواهر» در پروژه دیگری حضور پیدا نکند. دقیقاً به همین دلیل بود که جلسه مشترک گلزار و پرویز شهبازی نتیجه یی نداشت. شهبازی مجبور شد به سراغ گزینه دوم اش یعنی محمدرضا فروتن برود. ماجرای تعهد گلزار به پروژه بانکی آنقدر جدی بود که حتی فیلمنامه یی میان او و شهبازی رد و بدل نشد.
● زادبوم رایگان به جای پرستویی - آهنگرانی به جای فراهانی
در مقطعی می شود گفت پروژه ابوالحسن داوودی طلسم شده بود. او برای جلوی دوربین بردن «زادبوم» (لاک پشت ها) مجبور شد در چندین مرحله برای فیلمش بازیگر بچیند. وقتی همه چیز بر وفق مراد بود فهرست بازیگران «زادبوم» با حضور انتظامی، پرستویی، گلشیفته فراهانی و بهرام رادان بسته شد. فیلم با همین فهرست البته بدون بازیگر در قشم کلید خورد اما دو ماه بعد به دلیل برخی مشکلات پروژه داوودی متوقف شد. تقریباً بعد از شش ماه پیش تولید «زادبوم» با مشارکت حوزه هنری آغاز شد اما این بار در فهرست بازیگران فیلم خبری از پرستویی و گلشیفته فراهانی نبود. داوودی توانست امکان حضور بهرام رادان را در فیلمش فراهم کند و حتی در مقطعی با بازیگران دیگری برای ایفای این نقش وارد مذاکره شد. در نهایت پرستویی جایش را به مسعود رایگان داد و پگاه آهنگرانی جایگزین گلشیفته فراهانی شد. دست اندرکاران «زادبوم» خیلی سعی کردند با فراهانی که در آن مقطع در ایران حضور نداشت ارتباط برقرار کنند اما حرف و حدیث هایی که در خصوص مشکلات بازی اش مطرح شده بود باعث شد در نهایت قید گلشیفته فراهانی را بزنند.
● پاداش حسن معجونی به جای پرستویی
کمال تبریزی خیلی دوست داشت یک کمدی دیگر با پرویز پرستویی کار کند اما پیش بینی که برای آغاز فیلمبرداری «پاداش» شده بود همه معادلات را برهم زد. پیش تولید «پاداش» دقیقاً زمانی آغاز شد که پرستویی قراردادی با دفتر محسن علی اکبری امضا کرده بود. فیلم جدید مازیار میری دومین همکاری مشترک پرستویی، علی اکبری و میری بود و توافقات ساخت آن در همان زمان فیلمبرداری «پاداش سکوت» انجام شده بود. تعویق فیلمبرداری «پاداش» هم امکان پذیر نبود چرا که به دلیل برگزاری مراسم حج، تبریزی و دست اندرکاران فیلم مجبور می شدند یک سال دیگر برای آغاز فیلمبرداری صبر کنند. از طرفی پرستویی برای ابتدای سال جدید هم قراردادی با محمدرضا هنرمند داشت. فیلمی که در نهایت ساخته نشد اما پرستویی به خاطر تعهدش مجبور بود تا آخر فروردین ماه در اختیار پروژه «متهم ردیف اول» باشد. تبریزی به همین راحتی بازیگر مورد علاقه اش را از دست داد تا حبیب رضایی در مقام انتخاب بازیگر به دنبال گزینه های تئاتری بگردد. گویا حسن معجونی ابتدا قرار بود نقش دوم «پاداش» را بازی کند که با این اتفاقات نقش اصلی فیلم تبریزی با خوش شانسی به او رسید.
● سوپراستار شهاب حسینی به جای گلزار
در بدبینانه ترین حالت هم میلانی فکرش را نمی کرد که گلزار برای فیلمنامه جدیدش به او جواب رد بدهد. میلانی حتی فیلمنامه «سوپراستار» را براساس محمدرضا گلزار نوشته بود اما وقتی فیلمنامه به دست این بازیگر رسید جواب گلزار منفی بود. جلسات مشترک میلانی و گلزار بر سر توافق روی شخصیت اصلی فیلم ثمری نداشت تا میلانی در کمال ناباوری بعد از تجربه موفق «آتش بس» سراغ بازیگر دیگری برود. گفته می شود گلزار تنها به یک دلیل به پیشنهاد میلانی جواب منفی داد و آن هم منفی بودن شخصیت اصلی فیلم بود. او انتظار نداشت سوپراستار فیلم که اتفاقاً قرار است خودش نقش آن را بازی کند در طول فیلم اینقدر نفرت انگیز باشد. آنهایی که فیلمنامه «سوپراستار» را خوانده اند بر این عقیده اند که نمایش این فیلم با واکنش بازیگران سینما روبه رو می شود. هر چند شخصیت اصلی فیلم میلانی در پایان از نوع زندگی اش پشیمان شده و به راه راست هدایت می شود اما برخوردهای او با اطرافیانش در همان ابتدای داستان شاید برای خیلی ها قابل قبول نباشد. خصوصاً اینکه گلزار سال قبل در «توفیق اجباری» نقش یک بازیگر سینما را بازی کرده بود. نقش یک بچه مثبت که گویا دلش نمی خواست به این زودی ها با ایفای نقش منفی همه چیز را خراب کند.
میلانی اما در عملی جالب توجه پس از گلزار سراغ سوپراستارهای دیگر سینما نرفت و خیلی زود نقش اصلی فیلمش را به شهاب حسینی سپرد.
● صد سال به این سال ها نگار جواهریان به جای مهناز افشار
نقش خیلی کوتاه بود و خیلی فرقی نمی کرد چه کسی آن را بازی کند منتها علاقه مهناز افشار برای بازی در فیلم سامان مقدم و همچنین رابطه دوستانه اش با هدایت فیلم باعث شد او برای ایفای یکی از نقش های فرعی فیلم قرارداد ببندد. افشار حتی در مصاحبه یی در آخرین روزهای سال ۸۵ عنوان کرد که امیدوار است در آینده با نقشی جدی تر و پررنگ تر در خدمت سامان مقدم باشد. بازی افشار قرار بود از میانه های فیلمبرداری آغاز شود اما اتفاق غیرمنتظره یی گروه را در وضعیتی آچمز قرار داد. یکی از عوامل اصلی فیلم خیلی ناگهانی عنوان کرد که با حضور افشار جلوی دوربین دیگر حاضر به ادامه همکاری نخواهد بود. در حالی که نیمی از فیلمبرداری «صد سال به این سال ها» گذشته بود، بهترین راه حل عوض کردن بازیگر فیلم بود. افشار در نهایت قراردادش را فسخ کرد تا نگار جواهریان جایگزینش شود. هانیه توسلی هم در همان مقطع از گروه جدا شد و جایش را به بهاره افشاری داد. مهناز افشار البته هیچ وقت نفهمید که دلیل مخالفت آن شخص برای این همکاری مشترک چه بوده است. افشار بعداً در محافل هنری اعلام کرد کوچک ترین برخوردی با این شخص تاکنون نداشته است.
● دعوت همه به جای همه
شاید اگر دست اندرکاران پروژه کمی هوشمندانه تر عمل می کردند پروژه جدید حاتمی کیا اینقدر با جاروجنجال همراه نمی شد. آنها قدم اول را که همان انتخاب بازیگر بود درست برداشتند اما در ادامه به دلیل تعدد نقش ها، تعدادی از سوپراستارهای سینما را از دست دادند. تصورش را بکنید اگر «دعوت» با حضور بازیگرانی چون هدیه تهرانی، محمدرضا گلزار و بهرام رادان که اتفاقاً هر سه نفرشان با حاتمی کیا قرارداد داشتند روی پرده می رفت چه اتفاقی برای گیشه فیلم رخ می داد. هدیه تهرانی اولین سوپراستاری بود که قرارداد امضا کرد. نقش بازیگر «دعوت» و بعد نقشی که بعداً به مریلا زارعی رسید ابتدا به تهرانی پیشنهاد شد. در واقع برای هدیه تهرانی این شانس را قائل شدند که خودش نقشش را در فیلمنامه انتخاب کند. خیلی ناگهانی اما هدیه تهرانی از بازی در فیلم حاتمی کیا انصراف داد. گفته می شود یکی از دلایل کناره گیری هدیه تهرانی، پربازیگر بودن «دعوت» بود. گویا وقتی او فهمید قرار است این همه سوپراستار در این فیلم بازی کنند ترجیح داد در فرصت دیگری در خدمت حاتمی کیا باشد.
رادان قرار بود در اپیزود «دانشجو» ایفای نقش کند؛ مظلوم ترین اپیزود «دعوت» که کلی بازیگر بازی در آن را رد کردند و دست آخر از فیلم حاتمی کیا حذف شد. نکته جالب اینجاست که بعد از منتفی شدن بحث رادان در این اپیزود، این نقش به پوریا پورسرخ و گلزار هم پیشنهاد شد اما در نهایت این پژمان بازغی بود که در کمال بدشانسی به دعوت حاتمی کیا جواب مثبت داد. البته بعید به نظر می رسید اگر گلزار یا رادان در این اپیزود بازی کرده بودند به سرنوشت بازغی دچار می شدند.
برای گلزار هم اپیزود «بازیگر» و «دانشجو» در نظر گرفته شده بود. گلزار البته علاقه داشت در اپیزود «بازیگر» جلوی دوربین برود اما با نظر حاتمی کیا او سرانجام سر از یک اپیزود دیگر در آورد؛ اپیزودی که قرار بود یک بازیگر میانسال نقش آن را بازی کند و گلزار حتی یک جلسه گریم شد و با مریلا زارعی هم تمرین کرد. در نهایت اما همان اتفاقی که برای هدیه تهرانی و بهرام رادان افتاده بود برای گلزار هم رخ داد. این نقش به فرهاد قائمیان رسید و نقش مقابل مهناز افشار در اپیزود «بازیگر» به سیامک انصاری.
● باد در علفزار می پیچد شاکردوست به جای گلشیفته فراهانی
برای ایفای نقش اصلی «باد در علفزار می پیچد» خسرو معصومی ابتدا به گلشیفته فراهانی فکر کرده و حتی در مصاحبه هایی قبل از آغاز پیش تولید، علاقه مندی اش را برای حضور این بازیگر در فیلمش اعلام کرده بود اما وقتی او جواب منفی به معصومی داد، گزینه دوم الناز شاکردوست بود. فراهانی در آن مقطع البته نه در مسافرت بود و نه سر فیلمبرداری. معصومی بعد از حضور شاکردوست در فیلمش با خوشحالی از این همکاری یاد کرد و حتی در مراسم اختتامیه جشنواره دیپلم افتخارش را به شاکردوست اهدا کرد. شاید برای گلشیفته فراهانی سخت باشد در جشنواره یی که با دو فیلم حضور داشت بازیگری کاندیدای دریافت سیمرغ شد که او پیشتر این نقش را رد کرده بود.
● آتش سبز مهتاب کرامتی به جای هدیه تهرانی
به نظر می رسید بازگشت محمدضا اصلانی بعد از سی سال به سینمای داستانگو برای هر بازیگری جذاب باشد. دقیقاً به همین دلیل این کارگردان برای نقش اصلی «آتش سبز» دست روی هدیه تهرانی گذاشت. فیلمنامه بلافاصله بعد از صدور پروانه ساخت به دست هدیه تهرانی رسید تا او در جریان امور این فیلم باشد. اما خیلی زود به اصلانی جواب منفی داد. این اتفاق در شرایطی افتاد که تهرانی در آن مقطع به عنوان دستیار کیارستمی مشغول تصویربرداری بخش های جدیدی از «شیرین» بود و قرار بود در ساخت فیلم دیگر این کارگردان (رونوشت برابر اصل) کیارستمی را همراهی کند. مهتاب کرامتی در آن شرایط بهترین گزینه برای جایگزینی تهرانی بود. توافقات اولیه میان اصلانی و کرامتی که در آن مقطع در ایران حضور نداشت انجام شد تا او چند هفته بعد از بازگشت به ایران جلوی دوربین «آتش سبز» برود.
● ریسمان باز پژمان بازغی به جای حامد بهداد
برای یک فیلم خیابانی قطعاً حامد بهداد می تواند گزینه مناسبی باشد. به همین دلیل بود که مهرشاد کارخانی و همکار فیلمنامه نویس اش از همان ابتدا برای یکی از نقش های «ریسمان باز» به حامد بهداد فکر می کردند. کارخانی که البته رابطه خوبی هم با بهداد داشت پیشنهاد بازی در فیلم دومش را به او داد. اما بهداد به دلیل مسائل مالی با دست اندرکاران این پروژه به توافق نرسید. در مقطعی صحبت از حضور حمید فرخ نژاد هم بود اما در نهایت کارخانی در سکوت خبری با پژمان بازغی و بابک حمیدیان «ریسمان باز» را جلوی دوربین برد.
● فرزند صبح عبدالرضا اکبری به جای جمشید هاشم پور
وقتی تست گریم جمشید هاشم پور برای ایفای نقش امام خمینی در فیلم «فرزند صبح» بهروز افخمی زده شد، همه دست اندرکاران این پروژه به افخمی برای این انتخاب تبریک گفتند.
آنقدر گریم سعید ملکان روی چهره هاشم پور نشسته بود که کمتر کسی تصور شخص دیگری را برای بازی در نقش امام در این فیلم می کرد. اما طولانی شدن تولید این فیلم و نداشتن برنامه ریزی از پیش تعیین شده و منظم برای فیلمبرداری، این را می طلبید که بازیگران هر وقت پروژه به آنها نیاز داشته باشد باید آماده حضور جلوی دوربین می شدند. ضمناً قرار بود دستمزد آنها تنها برای تعداد جلساتی که بازی داشتند پرداخت شود و به همین علت جمشید هاشم پور با وجود علاقه فراوانش برای ایفای این نقش خاص قید آن را زد و عبدالرضا اکبری پس از چندین بار گریم شدن به جای او جلوی دوربین رفت.

سینا فرجاد

منبع : روزنامه اعتماد