پلکان مرتفع پیش روی صنعت سی ان جی کشور

استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت خودروها، دارای تاریخ نسبتا طولانی است و شاید عمده ترین دلایل آن حفظ محیط زیست، عوامل اقتصادی ، رفاهی پایداری بیشتر ذخایر گاز طبیعی نسبت به نفت خام است. همچنین در کشور عوامل دیگری همچون قیمت ارزان گاز طبیعی اهمیت جایگزینی گاز سایر سوخت های فسیلی به تبع سیاست های کلان اقتصادی دولت، وجود زیر ساخت های لازم از جمله تاسیسات پالایشگاهی و خطوط انتقال ، توانمندی های فنی و مهندسی مورد نیاز و امنیت بیشتر استفاده از سی ان جی به نسبت استفاده از بنزین و یا گازوئیل در جریان حوادث رانندگی ، کاهش انتشار گازهای گلخانه به منظور دستیابی به اهداف و سیاست های بین المللی همچون پیمان کیوتو از دلایل عمده انتخاب گاز طبیعی به عنوان سوخت خودروها در مقایسه با سایر سوخت های مایع است.
در حال حاضر کاربرد گاز طبیعی فشرده ( سی ان جی) به عنوان سوخت مورد نیاز در ناوگان حمل و نقل ایران با رشد قابل ملاحظه ای همراه بوده است در طی ماه اخیر با حمایت دولت به ویژه در جهت توسعه زیر ساخت های اداری ، قانونی و استقبال مصرف کنندگان، زمینه برای استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت پایه نیز آماده است. پس از واگذاری مدیریت مربوط به سی ان جی به شرکت ملی گاز ایران، این شرکت نسبت به برنامه ریزی های لازم در سطوح ملی و به اشکال مختلف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت شتاب دو چندان به روند فعالیت های توسعه ای بخشیده است.
ایجاد بسترهای قانونی لازم برای همگامی و همراهی با سایر نهادها و بنگاه های اقتصادی تاثیر گذار از جمله خودروسازان، شهرداری ها ، صنایع و کارخانجات سازنده قطعات همچون صنایع دفاع برای ایجاد جایگاه ها در کنار ایجاد تشکیلات اداری درون سازمانی، تهیه و تامین منابع لازم برای سرمایه گذاری و برنامه ریزی های لازم جهت ایجاد خدمات مربوط به پشتیبانی از جمله کاربران و تولید کنندگان سخت افزاری لازم از برنامه های در دست اجرای شرکت گاز خودروی ایران است.
در شرایط حاضر ایجاد جایگاه های سوخت رسانی در سطح کشور ، اعم از درون شهری و بین شهری از برنامه های شرکت گاز خودرو است. در این راستا و با هدف حمایت از افزایش نقش بخش خصوصی، تسهیلات ویژه ای برای ورود بخش خصوصی به این بخش قائل شده است.
● ظهور سی ان جی با قدمتی ۳۵ ساله برای تنوع سازی مصرف انرژی
بحث احداث جایگاه های سی ان جی در کشور به سال ۱۳۵۰ باز می گردد. در این سال و در قالب یک طرح آزمایشی در شهر شیراز با تبدیل ۱۲۰۰ دستگاه سواری و ساخت دو ایستگاه گاز به مرحله اجرا درآمد و در نهایت پس از یک دهه در سال ۱۳۶۶ این طرح در مشهد هم اجرایی شد به طوری که با گاز سوز شدن بالغ بر ۱۲۰۰ دستگاه خودروی سورای و ساخت ۲ ایستگاه گاز فشرده طرح در فواصل سال های ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۴ این طرح دنبال شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه نیز در سال ۱۳۷۱ تحقیقات و مطرح در زمینه گاز سوز کردن اتوبوس های درون شهری آغاز شد که در نهایت این مطالعات در سال ۱۳۷۵ به سرانجام رسید.
با تاسیس سازمان بهینه سازی مصرف سوخت در سال ۱۳۷۹ در مجموعه وزارت نفت مطالعات مقدماتی طرح گاز سوز کردن خودروها در این مجموعه آغاز شد و به منظور دستیابی به کاهش مصرف بنزین و کاهش آلایندهای هوا سازمان بهینه مصرف سوخت با شرکت های خودروساز و بخش خصوصی برای تولید و تبدیل خودروهای گاز سوز از یک سو و ایجاد زیر ساخت های لازم و ساخت و توسعه جایگاه سی ان جی از سوی دیگر قراردادهایی امضا کرد که موجب شد این طرح وارد مرحله اجرایی شود.
بدین ترتیب به دنبال عزم جدی مسئولان برای اجرای این طرح تا سال ۱۳۸۳ در مجموع حدود ۶۴ جایگاه سی ان جی احداث شد و این روند همچنان ادامه دارد به طوری که بر اساس برنامه مصوب باید تعداد جایگاه های سی ان جی تا پایان سال جاری به حدود ۱۸۰۰ جایگاه افزایش پیدا کند.
● تاسیس شرکت گاز خودروی ایران و شتاب طرح ملی CNG
دی ماه سال گذشته غلام حسین نوذری در نامه ای به سید رضا کسایی زاده مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران به این شرکت ابلاغ کرد تا با سازماندهی مناسب فعالیت های مرتبط با ساخت و بهره برداری از جایگاه های تک منظوره سی ان جی و همچنین تبدیل کارگاهی خودروهای دو گانه سوز ، ظرفیت های مدیریتی لازم برای انجام این ماموریت مهم فراهم کند.
بر این اساس شرکت مستقلی تحت عنوان گاز خودرو به عنوان یکی از شرکت های فرعی شرکت ملی گاز ایران تاسیس شد.از مهم ترین وظایف شرکت گاز خودروی ایران ساخت، توسعه ، بهره برداری و مدیریت جایگاه های گاز با کمک بخش های خصوصی و سایر صنایع مرتبط این طرح است. که تاکنون ۲۶۵ جایگاه ( پایان تیرماه ۱۳۸۷) تک منظوره سی ان جی در سراسر کشور وارد مدار شده که ساخت جایگاه های چند منظوره بر اساس برنامه ریزی زمان بندی تعریف شده در دست اقدام است از دیگر وظایف محوله شده به شرکت گاز خودروی ایران نگهداری و بهره برداری از جایگاه های تاسیس شده است که برای جایگاه های خصوصی زمین، برق ، آب و گاز و تجهیزات مورد نیاز این بخش نیز تامین می شود.
در بخش ساخت و توسعه جایگاه های تک منظوره غیر خصوصی هم زمین آنها توسط شهرداری و سایر سازمان های مرتبط تامین و نگهداری از آنها بر عهده شهرداری و یا با انتخاب پیمانکار با شرکت گاز خودرو انجام خواهد گرفت.
همچنین در بخش تبدیل خودروهای دو گانه سوز نیز بخشی از فعالیت ها در کارگاه های تبدیل و بخشی از فعالیت ها در شرکت های خودروساز صورت می پذیرد. از سویی دیگر با توجه به اینکه بخش دیگری از فعالیت های ساخت و توسعه جایگاه ها در استان های انجام می گیرد از این رو شرکت گاز خودررو با شرکت های گاز استانی سراسر کشور نیز فعالیت هایی به صورت مشترک آغاز کرده است.
● ساخت ۷۲۴ جایگاه تک منظوره سی ان جی تا پایان سال
بر اساس برنامه های وزارت نفت باید تا پایان امسال تعداد ۱۸۰۰ جایگاه سی ان جی در ۳۰ استان کشور به بهره بر اری برسد که تا کنون ساخت ۱۰۰۰جایگاه تک منظوره گاز به شرکت گاز خودروی ایران واگذار شده است. در این ابطه در حال حاضر تعداد ۲۸۶ جایگاه تک منظوره توسط شرکت ملی گاز ایران مورد بهره برداری قرار گرفته که باید تا پایان امسال ساخت ۷۲۴ جایگاه دیگر نیز به پایان برسد.
به دنبال برنامه تعریف شده تا پایان سال ۱۳۸۷ در استان آذربایجان شرقی ۵۸ جایگاه، در استان آذربایجان غربی ۴۶ جایگاه، در استان اردبیل ۲۲ جایگاه، در استان اصفهان ۸۸ جایگاه، در استان ایلام یک جایگاه، در استان بوشهر ۳ جایگاه، در استان تهران ۲۱۳ جایگاه، در استان چهار محال و بختیاری ۱۳ جایگاه، در استان خراسان جنوبی ۳ جایگاه، در استان خراسان رضوی ۷۶ جایگاه، در استان خراسان شمالی ۱۵ جایگاه، در استان خوزستان ۴۲ جایگاه، در استان زنجان ۱۸ جایگاه، در استان فارس ۴۱ جایگاه، در استان قزوین ۳۰ جایگاه، در استان قم ۱۵ جایگاه در استان کردستان۲۶ جایگاه در استان کرمان ۲۲ جایگاه در ستان کرمانشاه ۲۸ جایگاه در استان کهگیلویه و بویراحمد ۱۱ جایگاه در استان گلستان ۲۴ جایگاه در استان گیلان ۴۲جایگاه ، در استان لرستان ۲۶ جایگاه، در استان مازندران ۳۸ جایگاه ، در استان مرکزی ۲۹ جایگاه، در استان هرمزگان ۶ جایگاه، در استان همدان ۲۴ جایگاه و در استان یزد ۳۰ جایگاه سی ان جی به بهره برداری خواهد رسید. در مجموع نیز حدود ۴۸۷ جایگاه سی ان جی تک منظوره و دو منظوره عرضه گاز طبیعی در کل کشور به بهره برداری رسیده است. ذکر این نکته ضروری است که ایران پس از کشورهای آرژانتین، پاکستان ، برزیل، ایالات متحده آمریکا، آلمان و ایتالیا در رتبه هفتم و به طور کلی در دنیا بیش ۱۰ هزار و ۹۶۵ جایگاه سی ان جی دارد.
● ایران چهارمین دارنده خودروهای گاز سوز در دنیا
با توجه به روند توسعه و ساخت جایگاه های سی ان جی در سراسر کشور از سال ۱۳۸۳ نیز به طور جدی تولید خودروهای کارخانه و یا تبدیل کارگاهی دو گانه سوز آغاز شده است بر اساس آمارهای موجود در بخش تولید کارگاهی خودروهای بنزینی به دو گانه سوز در سال های ۸۳ تا پایان تیر ماه سال ۸۷ به ترتیب سالیانه حدود ۲۸ هزار ، ۵۹ هزار، ۱۱۱ هزار، ۱۳۹ هزار، ۴۶ هزار دستگاه خودرو تولید خواهند شد که مجموع خودروهای دو گانه سوز کارگاهی را به ۳۸۴ هزار و ۳۷۲ دستگاه خواهد رساند . همچنین در بخش تولید کارخانه ای خودروهای دو گانه سوز به ترتیب از سال ۱۳۸۳ تا پایان تیر ماه سال جاری به ترتیب ۵۰۸، ۱۵ هزار ، ۵۰ هزار، ۳۱۱ هزار و ۴۸هزار دستگاه خودروگاز سوز تولید شده که مجموع این خودروها را به ۴۲۵هزار و ۴۷۵ دستگاه رسانده است . از سوی دیگر علاوه بر خودروهای گاز سوز مورد اشاره تعداد ۱۴۳ هزار و ۸۸۲ دستگاه خودرو بدون مخزن در شرکت های خودرو ساز ایران خودرو و سایپا تولید شده است.
گفتنی است ایران با این تعداد خودروی دو گانه سوز پس از کشورهای آرژانتین، پاکستان و برزیل در رتبه چهارم دنیا قرار گرفته است.
در بخش اتوبوسرانی تاکنون حدود ۶۲۰۰ دستگاه اتوبوس در کشور امکان استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت جایگزین دارند که ظرفیت گاز رسانی به ۱۴ هزار اتوبوس در شبانه روز وجود دارد.گفتنی است، حمایت از صنایع داخلی وبومی سازی تجهیزات سی ان جی، عدم تمرکز در تهران و استفاده از توانمندی های شرکت های گاز استانی، سود ده کردن جایگاه های عرضه گاز طبیعی با راهکارهای مختلف از جمله واقعی کردن قیمت، ایجاد سازوکارهای مناسب برای استفاده از تجهیزات متوسط و کوچک مقیاس، فعال کردن رویکردهای تعمیراتی و بخش جایگاه های خصوصی و غیر خصوصی و اصلاح رویه های نظارت و بازرسی در جایگاه به خصوص از نظر استانداردها از اصلی ترین خط مشی های شرکت گاز خودروی ایران به شمار می آید.
● ایجاد جایگاه های کوچک و متوسط برای رفاه بیشتر
یکی از برنامه های شرکت گاز خودروی ایران ایجاد جایگاه های سی ان جی در اندازه کوچک و متوسط است مطالعات اجرای این طرح به پایان رسیده و عملیات ساخت برخی از این نوع جایگاه با مشارکت سازندگان داخلی آغاز شده است . بر این اساس هم تا کنون اولین جایگاه متوسط راه اندازی شده است . در راه اندازی این نوع جایگاه امکان سوخت گیری ۷۰ تا ۳۰۰ دستگاه خودروی گاز در طول شبانه روز وجود خواهد د اشت . برای ساخت و توسعه جایگاه های کوچک و متوسط که در جهت رفاه و آسایش مردم طراحی شده اند کشورهای ایتالیا و آرژانتین پیشتاز بوده اند . این نوع جایگاه ها قابلیت استفاده آسان در اداره ها و سازمان هیا دولتی ، مجتمع های مسکونی، پارکینگ های عمومی و مراکز آموزشی را دارند.
از مهم ترین دلایل توسعه جایگاه های متوسط سی ان جی به ویژه در کلان شهرها مشکل تامین زمین است. با توجه به اینکه در شرایط کنونی ساخت هر جایگاه حداقل به ۱۲۰۰ متر مربع زمین نیاز دارد از این رو با توجه به حجم کم پیش بینی شده زمین، ساخت جایگاه های متوسط در راس برنامه های شرکت گاز خودروی ایران گنجانده شده است. ابعاد مورد نیاز برای جایگاه متوسط سی ان جی ۸۲ درصد در ۱۳۳ سانتی متر است زمان متوسط عملیات پر کردن مخزن گاز در هر اتومبیل گاز سوز در جایگاه های متوسط ۲۰ دقیقه بوده که با به کار گیری مخازن جانبی و استفاده از کمپرسورهای با ظرفیت بالا می توان سوخت گیری خودروها را تا ۵ دقیقه کاهش داده در حال حاضر مراحل قانونی اخذ مجوز ساخت ۳۰۰ جایگاه متوسط سی ان جی در هیات مدیره ملی گاز ایران به تصویب رسیده که از قابلیت گاز رسانی به ۵۰ تا ۳۰۰ دستگاه خودروی گاز سوز در شبانه روز برخوردار هستند در حال حاضر هم دو شرکت ایرانی و شرکت های از ایتالیا، آرژانتین، آلمان ، برزیل ، هند و چین برای ساخت این نوع جایگاه خواستار مشارکت با شرکت گاز خودروی ایران شدند .

منبع : خودرو نیوز