نگاهی به خدمات ارزش افزوده در تلفن همراه

امروزه با توجه به سرعت گسترش استفاده از تلفن همراه در کشور، ساز و کار اجرایی اپراتورها نیز ابعاد گسترده ای پیدا کرده است. به شکلی که مانند گذشته، صرفا توزیع و واگذاری ملاک بقا در بازار رقابتی سیم کارت نیست، بلکه فصل جدیدی در حوزه ارتباطات سیار باب شده که از آن تحت عنوان «سرویس ارزش افزوده » یاد می شود. خدمات ارزش افزوده همان چیزی است که بسیاری از اپراتورهای موفق جهان، از آن به عنوان رمز ماندگاری در بازار پر تب و تاب سیم کارت یاد می کنند. در ایران نیز چند سالی است که انواع مختلف خدمات ارزش افزوده مخابراتی به متقاضیان ارائه می شود. می توان پیامک، صندوق صوتی، اینترنت یا همان GPRS را از متداول ترین خدمات ارزش افزوده مخابراتی دانست که به طور کلی به متقاضیان داده می شود. در میان خدمات یاد شده، پیامک و GPRS با توجه به میزان مورد علاقه بودن میان مشترکان از اهمیت بیشتری برخوردارند.
● سرویس ارزش افزوده چیست؟
سیستم هایی هستند که با نام ارزش افزوده از آنها یاد می شود .به این صورت که اگر سرویس پیام کوتاه را به عنوان سرویس پایه در نظر بگیریم، خدماتی که باعث شوند برای پیام کوتاه ارزش بیشتری نسبت به حالت پایه ایجاد شود؛ این خدمات ارزش افزوده محسوب می شوند.
● دنیای سرویس ارزش افزوده
اولین سرویس بر پایه خدمات ارزش افزوده در ایران مبتنی بر اس ام اس بود که سال ۸۱ از سوی مخابرات ایران ارائه شد. در بهمن ۸۱ شرکت مخابرات ایران نخستین سرویس ارزش افزوده مبتنی بر بستر SMS را آزمایش کرد. به طور کلی ارسال و دریافت پیام از طریق وب، دریافت Email از طریق پیام کوتاه، دریافت اطلاعات، اخبار و داده های مختلف از طریق پیام کوتاه و... از جمله خدمات ارزش افزوده مبتنی بر پیام کوتاه هستند .گرچه اکنون این سرویس ها بسیار متنوع شده و با ورود اپراتور دوم تلفن همراه توسعه پیدا کرده اند.در حال حاضر سرویس های مختلفی از خدمات ارزش افزوده توسط اپراتور دوم ارائه می شود، سرویس هایی همچونgprs، ussd (کدهای دستوری)، ota (نرم افزار خاص گوشی)، in (شبکه هوشمند) و cell info از جمله این سرویس های نوین ارزش افزوده به شمار می روند.
● mms در جدال بودن یا نبودن
یک سال از زمان توقف ارائه یکی از سرویس های نوین ارزش افزوده در ایران، یعنی mms می گذرد و هر بار واگذاری آن به بهانه های مختلف به زمان دیگری موکول می شود. اردیبهشت ماه سال گذشته که ارائه خدمات ارزش افزوده صوت و تصویر (MMS) به منظور جلوگیری از تبادل داده ها و اطلاعات مغایر با قانون، شرع و اخلاق عمومی به دستور شورای عالی انقلاب فرهنگی متوقف شد، تصور نمی شد وقفه ای ۱۴ ماهه در ارائه مجدد خدمات یاد شده پیش رو باشد.در آن هنگام ارائه خدمات ارزش افزوده MMS به زمان تدوین آیین نامه مورد نظر موکول شد. سرانجام اواخر سال گذشته خبر تدوین آیین نامه MMS منتشر شد. تدوین آیین نامه MMS در اسفند ۱۳۸۶با تمام ابهامات موجود، این نوید را در مورد زمان ارائه مجدد خدمات مذکور می داد که اپراتورها از فروردین سال جاری می توانند به مشترکان خود سرویس MMS ارائه دهند. اما در حالی که چهار ماه از وعده مسوولان وزارت ارتباطات به ویژه وفا غفاریان، در رابطه با ارائه MMS می گذرد، به نظر می رسد واگذاری خدمات مذکور همچنان با چالش هایی مواجه است که این بار خاستگاه آن نه شورای عالی انقلاب فرهنگی، بلکه وزارت ارتباطات است.در این راستا می توان همچون برخی دیگر از پروژه های وزارتخانه متبوع، انجام اقدامات موازی و همچنین مشخص نبودن متولی را عمده ترین دلایل بروز چالش در روشن شدن تکلیف MMS دانست. از سوی دیگر، بررسی اظهارات دکتر وفا غفاریان، رییس هیات مدیره شرکت مخابرات ایران نشان می دهد که چگونگی ارائه خدمات MMS از نظر فرهنگی به جمع بندی مشخصی رسیده و هم اکنون رسیدگی به مسایل امنیتی MMS توسط نهادهای مرتبط در حال بررسی است. در این بین گویا تنها ایرانسل متضرر اصلی این سرویس شده است.
● اینترنت موبایل، سرویس نوین ارزش افزوده
در حال حاضر فقط ایرانسل است که به مشترکان خود سرویس اینترنت تلفن همراه ارائه می کند. البته مشترکان تالیا نیز می توانند از طریق دیتا از اینترنت استفاده کنند. همراه اول بزرگترین اپراتور تلفن همراه کشور است که با بیش از ۲۷ میلیون مشترک، گستردگی فراوانی را در سراسر کشور پیدا کرده و هنوز فاقد سرویس GPRS است. در اغلب کشورهای منطقه مرسوم است هنگامی که اپراتوری به چنین جایگاهی از نظر مقیاس کمی دسترسی می رسد، سعی می کند ضمن سرمایه گذاری هر چه بیشتر روی ارائه خدمات ارزش افزوده، علاوه بر تامین نیاز مشترکان خود، به تضمین بقای خود در بازار رقابتی سیم کارت بپردازد. این در حالی است که پس از گذشت پانزده سال از حضور اپراتور دولتی در بازار سیم کارت کشور، همچنان ارائه خدمات ارزش افزوده اینترنت (GPRS) همراه اول از این ماه به ماه بعدی حواله داده می شود.تاخیر در ارائه خدمات ارزش افزوده GPRS توسط اپراتور دولتی همراه اول در حالی ادامه دارد که اپراتور ایرانسل، بیش از یک سال پیش نسبت به ارائه خدمات مذکور اقدام کرده است. وحید صدوقی، مدیر عامل شرکت ارتباطات سیار نیز در آخرین اظهارنظر گفته که این سرویس تا پیش از شهریور ماه سال جاری به مشترکان ارائه شود.به گفته مسوولان دولتی علت تاخیر در ارائه این سرویس بدقولی پیمانکار خارجی است.
● خدمات ارزش افزوده و اپراتور ها
در عصر ارتباطات نوین دیگر فروش صرف سیم کارت جوابگو نیست و در دنیا اپراتور ها به دنبال خدمات جدید و ارزش افزوده هستند.اگر چه شرکت ارتباطات سیار ایران نخستین عرضه کننده خدمات ارزش افزوده از طریق پیامک بوده اما پس از گذشت ۱۵ سال از عمر خویش اکنون از رقیب جوان خود یعنی ایرانسل عقب مانده است. ایرانسل در دو سال فعالیت خود در عرصه اپراتوری کشور با وجود مسدود شدن سرویس MMS خود توانسته در کنار عرضه سیم کارت های ارزان قیمت با ارائه خدمات ارزش افزوده مختلفی چون اینترنت و راه اندازی فروشگاه مجازی ویترین مشتریانی را از آن خود کند. البته کیفیت خدمات ایرانسل و به خصوص سرویس اینترنت آن در بسیاری از موارد چندان مطلوب نیست و بخش های مختلف فروشگاه آن نیز هنوز راه اندازی نشده اند و تنها خدمات قابل دسترس در آن سرویس بارگذاری زنگ گوشی است که سایت های متعدد دیگر همین خدمات را با تنوع بسیار بیشتر ارائه می کنند. بنابراین ایرانسل هنوز تا ارائه خدمات قابل قبول ارزش افزوده راه درازی پیش رو دارد. تالیا هم با استفاده از خدمات دیتا برخی خدمات ارزش افزوده چون اینترنت را به مشتریان خود عرضه می کند.البته تالیا اکنون بیش از ۶۰۰ هزار مشترک و همراه اول و ایرانسل ۲۷ و ۱۱ میلیون مشترک دارند که با یکدیگر قابل مقایسه نیستند.
● درآمد کلان سرویس های ارزش افزوده
ارائه خدمات بارگذاری بازی و بانکداری همراه از جمله دیگر خدمات محبوب و پرطرفدار ارزش افزوده تلفن همراه در جهان هستند که هنوز در کشورمان متداول نشده اند. این در حالی است که به عنوان مثال در هند این سرویس ها تا پایان سال جاری میلادی بیش از دو میلیارد دلار درآمد برای اپراتورها به ارمغان خواهند آورد. همچنین انتظار می رود درآمد کسب شده از مشترکان در استفاده از بازی های تلفن همراه، سال ۲۰۱۱ به ۹.۶ میلیارد دلار و از موسیقی به ۳۲.۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ برسد.رشد استقبال از سرویس های ارزش افزوده، حاصل افزایش کیفیت گوشی های تلفن همراه، افزایش امکانات و به دنبال آن کاهش قیمت های آنهاست که موجب می شود مشترکان از امکانات مختلف گوشی های تلفن همراه خود بهره ببرند.
● آینده تلفن همراه در دنیا و ایران
سرویس های ارزش افزوده این روزها برای فعالان مخابراتی بسیار جذاب تر از ارسال پیام کوتاه بین کاربران تلفن همراه است، چرا که این سیستم سودآوری هنگفتی را برای مخابراتی ها به ارمغان آورده است؛ تا آنجا که در اعیاد مختلف این سود به اوج خود می رسد. طبق بررسی ها در سال جدید بیش از ۱۱۸میلیون و ۲۰۰هزار پیام کوتاه تبریک بین مشترکان تلفن همراه اپراتور دولتی رد و بدل شده که این تعداد پیام کوتاه مبلغی معادل ۶/۱میلیارد تومان برای این شرکت سودآوری به همراه داشته است.بنابراین پیش بینی می شود در دنیا و به ویژه ایران و با تغییر سلایق مشتریان، سرویس های ارزش افزوده از جایگاه خوبی میان کاربران تلفن همراه بر خوردار شوند. البته به نظر می رسد در این بین سرویس اینترنت موبایل و mms بیشتر از دیگر سرویس های ارزش افزوده مورد علاقه مشترکان واقع شود.

نویسنده: علی طالب زاده

منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات