گردشگری ایران دور از شعار سازمان جهانی جهانگردی رقم می‌خورد

۲۸ سال است که کشورهای عضو سازمان جهانی جهانگردی در روز ۲۷ سپتامبر روز جهانی جهانگردی با اجرای برنامه‌های ویژه‌ای این رویداد مهم را گرامی می‌دارند. اما در دو سال گذشته در ایران سنت‌شکنی شده و به جای یک روز، هفته گردشگری برگزار می‌شود. ‌فلسفه وجودی این روز در سومین نشست مجمع عمومی سازمان جهانی گردشگری در سپتامبر ۱۹۷۹ در تورمولینوس اسپانیا شکل گرفت. در این روز تصمیم گرفته شد تا در آغاز سال ۱۹۸۰ روزی به عنوان روز جهانی گردشگری در نظر گرفته شود. ‌این روز هر ساله با رویدادهای مناسبی گرامی داشته می‌شود که مضمون آن در مجمع عمومی و بنا به توصیه شورای اجرایی سازمان جهانی گردشگری مشخص می‌شود. این روز منتخب مصادف با نقطه عطف مهمی در تاریخ گردشگری جهانی یعنی سالگرد تصویب مصوبات سازمان جهانی گردشگری در تاریخ ۲۷ سپتامبر ۱۹۷۰ است. ‌
اگرچه شعار این روز از سوی سازمان جهانی جهانگردی اعلا‌م می‌شود، مسوولا‌ن کشورمان برای هر روز در این هفته نامی را برگزیده‌اند که بیشتر این نامگذاری‌ها با برنامه‌های تدارک دیده‌شده در آن روز هیچ مناسبتی ندارد. به طوری که دومین روز هفته گردشگری با عنوان <نقش رسانه در فرهنگ‌سازی سفر> نامگذاری شد اما برنامه‌هایی که در این روز به اجرا درآمد عبارت بود از: <برگزاری تور تهران‌گردی، افتتاح سایت مرکز گردشگری دانشجویان ایران به زبان عربی و انگلیسی و برگزاری همایش بقاع متبرکه در استان خراسان رضوی.>
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در پاسخ به اینکه چرا برنامه‌های اعلا‌م‌شده با شعارهای آن روز همخوانی ندارد، گفت: <اتفاقا روزها با هماهنگی و با تناسب خاصی با برنامه‌ها نامگذاری شده‌اند و برنامه‌های متناسب با این روزها در استان‌ها برپا می‌شوند.> ملک‌زاده همچنین در پاسخ به اینکه رسانه‌ها و نقش آنها برای فرهنگ‌سازی در حوزه گردشگری نادیده گرفته شده‌اند و با چنین روندی فاتحه رسانه‌ها را در هفته گردشگری خوانده‌اید و هیچ جایی برای آنها قائل نشده‌اید، گفت: <به‌خاطر احترام خاصی که به جامعه خبرنگاران و رسانه‌ها داریم، یک روز را به این نام اختصاص داده‌ایم اما رسانه‌ها باید خودشان برای انعکاس محصولا‌ت گردشگری و توزیع سفر به‌خوبی فعالیت و نقش واقعی خود را ایفا کنند. اطلا‌ع‌رسانی وظیفه ذاتی خبرنگاران است، بنابراین تلا‌ش کنید که از الفاظ درستی استفاده کنید.>
از سوی دیگر در سایت سازمان جهانی جهانگردی در مورد انتخاب شعار واحد برای کشورهای عضو در مورد توسعه جهانگردی آمده است: <رسم نامگذاری روزهای جهانی اقدامی شایع است که در بین دولت‌ها، بخش‌های خصوصی و کلا‌ دولتی تاکید شده و از ویژگی‌های مهم فعالا‌ن سازمان‌های بین دولت‌ها است. ‌
برای مثال هر ساله سازمان‌هایی که به سیستم سازمان ملل تعلق دارند روزهای جهانی اختصاص‌یافته به سازمان ملل همچون روز جهانی صلح، حقوق بشر، سلا‌مت، مبارزه با بی‌سوادی، محیط زیست، زن، کودک، همکاری برای توسعه، هواشناسی و مخابرات را گرامی می‌دارند. همچنین هدف اصلی از روز جهانی گردشگری بالا‌ بردن آگاهی جامعه بین‌المللی درباره اهمیت گردشگری و ارزش‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی آن است.>
بنابراین انتظار می‌رود که مسوولا‌ن کشورمان نیز برگزاری مراسم در این روز یا هفته را باتوجه به آنچه تعیین شده در نظر بگیرند. ‌ از سوی دیگر در مراسم سال گذشته ۲۰۰۷۷) این سال از سوی سازمان جهانی جهانگردی ) UNWTO( سالی که <درهای گردشگری به روی زنان باز است> نامگذاری شده بود و ایران به‌رغم آنکه یکی از نخستین اعضای این سازمان محسوب می‌شود در یک سال گذشته هیچ برنامه خاصی در راستای تحقق شعار اعلا‌م‌شده، انجام نداد. ‌ شعله جلیلی یکی از راهنمایان تور با تاکید بر اینکه طی یک سال گذشته اقدامی برای گسترش فعالیت زنان در حوزه گردشگری انجام نشده است گفت: <از آنجایی که به آموزش بسیار اهمیت می‌دهم و برایم در اولویت است همیشه سخنم را از این بخش شروع می‌کنم چرا که فکر می‌کنم اگر آموزش صحیح وجود نداشته باشد، نمی‌توان به جامعه‌ای بالنده دست یافت. اما متاسفانه باوجود آنکه از سوی سازمان جهانی جهانگردی، سال ۲۰۰۷ به نام زنان در این حوزه نامگذاری شد، با آنکه همه مدارک مورد نیاز برای تاسیس آموزشگاه گردشگری را داشتم، پس از ۹ ماه رفت وآمد با تقاضای من موافقت نشد.> از سوی دیگر شاهد آن هستیم حتی پس از ادغام سه سازمان ایرانگردی و جهانگردی، میراث فرهنگی و صنایع دستی هیچیک از معاونان و مدیران استانی حتی مدیران جزء سازمان جدید از میان زنان کارآزموده این بخش که تعدادشان اندک هم نیست، انتخاب نشدند. ‌
این در حالی است که زنان نقش کلیدی و مهمی را در توسعه صنعت گردشگری در جهان ایفا می‌کنند اما هنوز در کشورمان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار نیستند. حتی برخی از بزرگ‌ترین هتل‌های جهان با مدیریت زنان اداره می‌شود البته زنان در بخش هتلداری کشورمان حضور بسزایی دارند اما این نقش در بخش <خانه‌داری> خلا‌صه شده و تعداد زنانی که صاحب هتل در کشورمان باشند به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. از سوی دیگر نباید فراموش کرد تاکنون امکانات و پروژه‌هایی که در بخش گردشگری تعریف شده به نوعی میان مردانی که در این بخش فعالند تقسیم شده است.
البته اگر بخواهیم کمی منصف باشیم در بخش باستان شناسی و مرمت بیشتر به زنان اجازه فعالیت داده شده است تا در بخش گردشگری. رقیه حاتمی‌پور مدیر یکی از دفاتر خدمات مسافرتی با تاکید براینکه در یک سال گذشته هیچ اقدامی در راستای تحقق شعار سازمان‌ جهانی جهانگردی از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام نشده است، گفت: <تا جایی که من می‌دانم در این مورد اقدامات خاصی انجام نشده در حالی که بسیاری از مناطق اسلا‌می از جمله مصر، ابوظبی و قطر از این فرصت استفاده کرده و با برگزاری همایش‌های تخصصی در این حوزه توانستند زنان فعال در گردشگری را گردهم آورند.> او افزود: <به طور کلی کار در بخش گردشگری کشورمان دارای مشکلا‌تی است و به‌طور خاص وقتی وارد حوزه زنان می‌شویم مشخص نیست چه عاملی موجب شده از توانمندی‌ها و مدیریت زنان در بخش گردشگری تاکنون استفاده نشود.> ناگفته نماند که به طور کلی این صنعت در کشورمان از رونق چندانی برخوردار نیست اما با توجه به جمعیت زنان در کشورمان، شعار سازمان جهانی جهانگردی فرصتی بود تا بتوان از این سرمایه بالقوه‌ای که در این بخش وجود دارد بهره‌برداری بهینه کرد که متاسفانه همچون بسیاری از فرصت‌های دیگر این امکان را از دست دادیم حتی در این بخش از اختصاص روزی به نام زنان فعال در این حوزه نیز پرهیز شد. ‌
اما معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری در پاسخ به اینکه اقدامات صورت‌گرفته در راستای تحقق شعار سال گذشته چه بوده است گفت: <البته بهتر است که سال گذشته را فراموش کنید اما امسال برای تحقق شعار این روز که تغییرات آب‌وهوایی و گردشگری است، یک روز را به برگزاری همایش علمی اختصاص داده‌ایم، برای سال گذشته نیز برنامه‌هایی را انجام دادیم و یکی از دفاتر خدمات مسافرتی تورهایی را برای برخی زنان نخبه و فعال برگزار کرد. من اعلا‌م می‌کنم که از هر فعالیتی در این حوزه حمایت می‌کنیم.>
اما بااندکی تامل در پیام ارسالی از سوی دبیرکل سازمان جهانی جهانگردی درمی‌یابیم که هدف از تعیین یک شعار واحد برای همه کشور‌ها فراتر از برگزاری یک همایش یا اجرای تور برای نخبگان است. فرانجیالی در بخشی از پیام خود (به مناسبت روزجهانی جهانگردی ۲۰۰۸) گفته است: <به عنوان آژانس پیشرو سازمان ملل در گردشگری، درون‌داد سازمان جهانی گردشگری ملل متحد از همایش‌های داووس و بالی ۲۰۰۷، موید عزم ما برای اجرای اقدامات جدی، شفاف و بی‌طرفانه در مسیر گردشگری است. ما برحسب ضرورت، اتخاذ سیاست‌های کلا‌ن برای ترویج گردشگری پایدار که منعکس‌کننده مسوولیت زیست‌محیطی اجتماعی اقتصادی و آب و هوایی است را ترغیب می‌کنیم. از این رو فراخوان ما برای این اقدام، در جایگاه خط مقدم واکنش بین‌المللی تغییر عادات و مواضع در رابطه با انرژی تجدیدشدنی از طریق ترویج اقدامات منتج از بیانیه داووس، ترغیب افراد مسوول گردشگری برای تعدیل کردن، تخفیف دادن و بهره‌برداری از فناوری نوین و بودجه‌بندی مطمئن برای فقیرترین کشورها به منظور مواجهه با چالش‌های تغییرات جوی است.>
بنابراین انتظار می‌رود که مسوولا‌ن گردشگری کشور با توجه به این امر برنامه‌های خود را در این مورد تدوین و اعلا‌م کنند. ‌

دلبر توکلی

منبع : روزنامه اعتماد ملی