جایگاه و نقش دامپزشکان در تامین سلا‌مت جامعه

در ممالک غربی، دکتر دامپزشک همردیف با یک پزشک در بهداشت عمومی جامعه موثر و قابل احترام است. با تاسف باید اظهار داشت که در کشور عزیزمان ایران هنوز جایگاه واقعی و اصلی دامپزشکان به درستی تبیین نشده است. عده زیادی از مردم پس از گذشت سال‌ها از تربیت دامپزشکان در دانشگاه‌ها و اشتغال آنان در بخش‌های مختلف هنوز با زمینه‌ها، وظایف و نوع عملکرد دامپزشکان آشنایی ندارند. دکتر دامپزشک در جوامع شهری و روستایی و در هر دو زمینه نقش مهم و موثری در تامین سلا‌مت عمومی جامعه ایفا می‌کند. ‌
هر چند که پیشوند دام در کنار نام پزشک در نگاه عمومی جامعه نشانه سروکار داشتن دکتر دامپزشک با دام است اما واقعیت این است که در چرخه بیماری‌ها و جلوگیری از روندهای ایجاد یک بیماری به‌خصوص بیماری‌های قابل انتقال بین دام و انسان و نیز در کنترل و بازرسی صنایع غذایی به‌خصوص با منشاء دامی، دکتر دامپزشک نقش اول را بازی می‌کند. امروزه در کشورمان رشته‌های متعدد در سطوح فوق دکترا پس از گذراندن دوره دکترای عمومی دامپزشکی وجود دارد که هم اینک تعداد قابل توجهی از دانش‌آموختگان دکترای عمومی در این رشته‌ها به ادامه تحصیل مشغول هستند.
در ادامه به نمونه‌هایی از زمینه‌های کاری دامپزشکان به‌طور مختصر اشاره می‌کنیم:
۱) دام‌های بزرگ
۲) دام‌های کوچک و پرندگان زینتی
۳) طیور و پرندگان صنعتی
۴) آبزیان
۵) آزمایشگاه
۶) داروخانه
۷) زمینه‌های تحقیقاتی
مقصود از دام‌های بزرگ، دام‌های تولیدی صنعتی نظیر گاو، گوسفند و بز و همچنین در فیلدی دیگر شتر و اسب است. زمینه‌های کاری دکتر دامپزشک در مورد دام‌های بزرگ شامل مامایی ( مدیریت تولید مثل و زایمان، درمان مشکلا‌ت زایمان و برطرف کردن مشکلا‌ت پس از زایش و تشخیص آبستنی)، جراحی و نیز تشخیص و درمان بیماری‌های دام‌های بزرگ است. در مورد دام‌های کوچک بیشتر تمرکز روی حیوانات خانگی نظیر سگ، گربه و نیز اخیرا خرگوش، سنجاب و همستر و طیور زینتی مثل قناری، طوطی، مینا و... است. زمینه‌های کاری دکتر دامپزشک در مورد دام‌های کوچک شامل واکسیناسیون، مدیریت بهداشت و نگهداری، جراحی، تشخیص و درمان بیماری‌های دام‌های کوچک است.
در زمینه طیور و پرندگان صنعتی که عمدتا شامل مرغهای گوشتی و تخم‌گذار است حضور دامپزشک به منظور مدیریت صحیح در مزارع پرورش طیور و نیز درمان بیماری‌های احتمالی امری ضروری است. در زمینه آبزیان، دامپزشکان در کنار کارشناسان شیلا‌ت به عنوان مشاوران درمانی و نیز به منظور انجام مدیریت صحیح تکثیر و پرورش آبزیان نظیر ماهی و میگو مشغول به‌کار هستند. آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی تحت نظر دکتر دامپزشک اداره می‌شود و تمامی آزمایشات مربوط به انواع دام‌ها و پرندگان و حتی در مواردی انسان را با دقت بسیار زیاد انجام می‌دهد. امتیاز تاسیس داروخانه نیز به دکتر دامپزشک اعطا می‌شود، لذا یکی از زمینه‌های کاری دامپزشکان، تاسیس و اداره داروخانه‌های دامپزشکی است. در بسیاری از مراکز تحقیقاتی صرف‌نظر از مراکز خاص تحقیقات دامپزشکی در سایر مراکز تحقیقاتی علوم پایه و پزشکی هم دامپزشکان وزنه‌های مهمی به‌شمار می‌روند. اشتغال دامپزشکان در موسسه معتبر سرم‌سازی رازی یا بخش تحقیقات مرکز قلب تهران، انستیتوپاستور، پژوهشکده رویان جهاد دانشگاهی و... از این دست نمونه‌ها است.
جالب است بدانید یک دکتر دامپزشک که به کار بالینی و درمانی اشتغال داشته باشد توانایی ویزیت و معاینه حدود ۵۹ گونه حیوان از دام‌های بزرگ، کوچک و پرندگان را دارا است. در کنار این موضوع یک دکتر دامپزشک عمومی با گذراندن دروس جراحی، اکثر جراحی‌های معمول نظیر سزارین، جراحی دستگاه گوارش، ادراری - تناسلی، چشم، گوش و... را- مگر موارد بسیار تخصصی که از متخصص جراحی دام‌های بزرگ یا کوچک کمک می‌گیرد- با تسلط کامل انجام می‌دهد. ‌
از سال ۷۶ هم به منظور ساماندهی وضعیت دامپزشکان شاغل در بخش غیردولتی با تصویب مجلس محترم شورای اسلا‌می سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلا‌می تاسیس شد که هم اینک دوره چهار ساله سوم خود را طی می‌کند. از سوی دیگر به دلیل نقش سازمان دامپزشکی و دامپزشکان در پیشگیری از بروز بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان نظیر آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان، تب مالت، لپتوسپیروزیس (بیماری شالیکاران برنج) و موارد متعدد دیگر لا‌زم است تا جامعه با این نقش بیشتر آشنا شده و به توصیه‌های صادره از سوی مراجع ذیصلا‌ح دامپزشکی توجه کنند. بدون شک هر ایرانی بر سر سفره غذای خود در سه وعده روزانه و در طول روز حاصل نظارت‌های مستمر دامپزشکان بر تولید و عرضه مواد غذایی با منشاء دامی را مصرف می‌کند و همین افتخار برای جامعه بزرگ دامپزشکی کشور در خدمت به مردم کافی است.
از سوی دیگر باید دانست که در کنار دامپزشکان عده قابل توجهی از افراد تحصیلکرده در زمینه‌های دیگر که عنوان (سایر رده‌های دامپزشکی) را دارند و بیش از ۶۰ درصد جمعیت خدوم دامپزشکی کشور را تشکیل می‌دهند خود را در صف مقدم مقابله با بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان می‌بینند و با انواع خطرات و مهلک‌ترین عوامل بیماری‌زا روزانه دست‌وپنجه نرم می‌کنند تا ما به راحتی از غذایی که می‌خوریم با اطمینان از سلا‌مت آن لذت ببریم. کاردان‌ها و تکنسین‌های دامپزشکی، کارشناسان علوم آزمایشگاهی دامپزشکی و بهداشتیاران دامپزشکی را باید از آن جمله دانست.
امید است روز به روز نقش دامپزشکی در ارتقای سلا‌مت و بهداشت عمومی جامعه در بین مردم عزیز کشورمان بیشتر تبیین شود و با آگاهی بیش از پیش مسوولا‌ن تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر کشورمان از این نقش مهم و تاثیرگذار که حتی اقتصاد و امنیت کشورمان هم به آن وابسته است و نگاهی به گردش مالی موجود در صنعت طیور به عنوان مشتی نمونه خروار گواه این مدعاست، شاهد بهبود شاخص‌های سلا‌مت در کشورمان باشیم.

دکتر محمد لطفی‌زاده‌

منبع : روزنامه اعتماد ملی