اهمیت امگا-۳ در کودکان

امگا-۳ نام یک گروه از اسیدهای چرب غیر اشباع ضروری است که دو نوع بسیار مهم آن شامل EPA و DHA می‌باشد و از آنجا که در بدن به مقدار بسیار ناچیزی تولید می‌گردد لذا ضروری است که از رژیم غذایی روزانه دریافت گردد. نقش امگا-۳ در بسیاری از سیستم‌های بدن از جمله مغز به خوبی مشخص شده است. شکی نیست که بیشتر متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که اسیدهای چرب بلند زنجیره‌ی غیراشباع امگا-۳ باید از طریق مصرف غذاهای دریایی حاصل شود. متاسفانه این غذاها به دلایل متعدد مانند مزه‌ی آن و هزینه‌ی بالا به مقادیر کافی توسط بچه‌ها مصرف نمی‌شود. بنابراین مصرف مکمل‌ها به عنوان یک روش انتخابی مناسب‌تر برای کودکان است زیرا مکمل‌ها مقدار کنترل شده‌ای از مواد ضروری را به بدن می‌رسانند و می‌توان مکمل‌ها را در شکل‌های جذاب برای بچه‌ها ساخت، زیرا زمانی که محصولی توسط کودک پذیرش نشود، مصرف هم نمی‌شود.
● در بارداری و شیردهی:
۶۰% از وزن مواد ساختاری مغز (بدون آب) اسیدهای چرب بوده که نیمی از این مقدار را امگا-۳ (EPA و DHA) تشکیل می‌دهد.
۱) نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که تا ۲۰% از ترکیب اسیدهای چرب مغز را DHA تشکیل می‌دهد. DHA در بافت مغز انسان با سرعت در طی سه ماهه‌ی سوم بارداری تجمع می‌یابد و قابل ذکر است که DHA نقش مهمی در تکامل سیستم عصبی مرکزی و سیستم بینایی ایفا می‌کند.
۲) نتایج بررسی‌ها نشان داده است الگوی خواب در نوزادانی که مادرانشان تراز DHA پلاسمایی بالاتری دارند تکامل بهتری را در سیستم عصبی مرکزی CNS نشان می‌دهند.
۳) مصرف مکمل‌های حاوی امگا-۳ ممکن است در کمک به کاهش بروز زایمان زودرس موثر باشد و در نتیجه وزن نوزاد هم به میزان طبیعی افزایش می‌یابد.
۴) مقدار DHA در پلاسمای مادران Multigravidae به طور بارزی کمتر از مادران Primigravidae است، لذا بعد از بارداری اول، نیاز بیشتری جهت دریافت امگا-۳ می‌باشد.
۵) پیشروی در شیردهی (از روز اول تا روز ۲۸) سبب تجمع منابع اسیدهای چرب غیراشباع می‌شود، که نشان‌دهنده‌ی ارتباط تغذیه‌ی مادر با PUFA و ترکیبات شیرمادر می‌باشد.
۶) دوز توصیه شده برای DHA در طی بارداری و شیردهی براساس DRLs (Drug Recommended Intake) جدید حداکثر ۴/۱ گرم در روز در طی بارداری و ۳/۱ گرم در روز در زمان شیردهی می‌باشد.
۷) هوش (IQ): در یک بررسی‌ نشان داده شده است که مصرف مکمل‌های حاوی PUFA در نوزادان از بدو تولد تا ۴ ماهگی و سنجش Cognitive Behavior در سن ۱۰ ماهگی، سبب افزایش درصد توجه در آنها می‌شود و همچنین این یافته‌ها نشان می‌دهد در نوزادان دریافت مکمل‌های اسیدهای چرب ضروری غیراشباع در کمک به پیشرفت هوش و درک و زیرکی این کودکان به ویژه درجه‌ی IQ ممکن است موثر باشد.
۸) در بررسی‌هایی روی ۷۴۲۱ خانم باردار در انگلستان که ۴ هفته یا بیشتر ماهی مصرف کرده بودند نشان داده شد فرزندانشان بعد از تولد در تست Mac Arthur برای درک مطلب امتیاز، ۷۲ را کسب کرده (۹۵% بین ۷۱ تا ۷۴) و در مقایسه با مادرانی که ماهی مصرف نکرده بودند و امتیاز ۶۸ را کسب کردند، ۴ درجه افزایش مشاهده گردید.
۹) تمرکز و پیش فعالی: (ADHD) در بررسی‌ها روی کودکان نشان داده شد فرزندان مادرانی که DHA بالاتری را دریافت کرده بودند Cognitive Development بهتری را در سال اول زندگی و به ویژه در زمینه‌ی کاهش حواس‌پرتی در سال دوم زندگی نشان دادند. همچنین در این بررسی نشان داده شد که بین میزان توجه نوزادان و کودکان نوپا با میزان DHA مادر در هنگام تولد ارتباط وجود دارد.
۱۰) دریافت اسیدهای چرب غیراشباع با زنجیره‌ی سنگین به طور بارزی علایم مربوط به ADHD را به ویژه در کودکان دارای مشکل یادگیری کاهش می‌دهد.
۱۱) اختلالات یادگیری: یک بررسی روی ۱۱۷کودک در سن ۵ تا ۱۲ سالگی که مبتلا به اختلال یادگیری و مشکلات رفتاری اجتماعی بودند با مصرف روزانه‌ی اسیدهای چرب غیراشباع باند زنجیره‌ی امگا-۳ و یا دارونما به مدت سه ماه نشان داد که مصرف مکمل‌ها باعث بهبود چشمگیر در صحبت کردن، خواندن و رفتارشان بعد از سه ماه می‌شود. همچنین نشان داده شده است که مصرف مکمل‌های اسیدهای چرب غیراشباع بلند زنجیره ممکن است در کمک به درمان مشکلات آموزشی، پرورشی و اخلاقی در بین کودکان مشکل عدم تطابق Coordination Disorder موثر باشد.
۱۲) در سال‌های بلوغ: در یک بررسی نشان داده شده است که مصرف مکمل‌های حاوی EPA امگا-۳ به همراه DHA میزان نور اپی‌نفرین پلاسما در نوجوانانی که تحت شرایط استرس مزمن و یا حتی افسردگی هستند به طور بازری کاهش می‌یابد.
۱۳) در یک بررسی روی نوجوانان بزهکار نشان داده شده است که تاثیر مصرف همزمان ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب ضروری سبب کاهش رفتارهای ضداجتماعی به ویژه خشونت می‌شود.
۱۴) سیستم ایمنی و آسم کودکان: در یک بررسی برای اثبات رابطه بین بیماری‌های تنفسی و تغذیه نشان داده شد که مصرف ماهی چرب ممکن است به عنوان یک عامل محافظتی برای آسم در کودکان باشد.
۱۵) شواهد زیادی حاکی از آن است که مصرف اسیدهای چرب بلند زنجیره امگا-۳ مرتبط با شیوع کمتر آسم در کودکان می‌باشد. مصرف مکمل‌های حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ ممکن است در کمک به کاهش بیماری اتوایمون جزایر لانگرهانس در کودکانی که از نظر ژنتیکی احتمال بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع I را دارند، موثر باشد.

دکتر اکبر کوشانفر
متخصص کودکان و نوزادان

منبع : هفته نامه پزشکی امروز