بازی‌های رایانه‌ای؛ اختلال در رشد حرکتی ـ عاطفی کودکان

نخستین خانه اسباب‌بازی در منطقه ۲۰ شهرداری احداث می‌شود. طبق اعلام ستاد شهر سالم، ایجاد خانه اسباب‌بازی کودکان برای افزایش مهارت‌های ذهنی، جسمی، عاطفی و اجتماعی صورت گرفته است.با توجه به اظهارات شهرداری تهران، اسباب‌بازی‌های موجود در این محیط به‌گونه‌ای است که باعث تقویت ارتباط عاطفی میان والدین و کودکان خواهد شد. این خانه در حالی افتتاح می‌شود که دکتر عباس تقی‌زاده، مدیرعامل ستاد شهر سالم با توجه به رشد روزافزون بازی‌های کامپیوتری، این بازی‌های فرسایشی را به‌عنوان یک فرهنگ که جایگزین دیگر بازی‌ها شده است مضر می‌خواند و آنها را بلائی می‌داند که رشد جسمی، عاطفی و حرکتی کودک را مختل کرده است که این ستاد به همین منظور یعنی مبارزه با این روند و به منظور ارتقاء سلامت کودکان، خانه اسباب‌بازی را افتتاح کرده است. مدیرعامل ستاد شهر سالم می‌گوید: ”امروزه یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های توسعه‌‌یافتگی یک کشور ارتقای سلامت کودکان به‌ویژه میزان امید به زندگی و سلامت روان آنها است و تلاش برای تحقق این مهم از اولویت‌های کاری ستاد شهر سالم است.“ تقی‌زاده تغییر شکل و محتوای بازی‌ها و اسبا‌ب‌بازی‌ها را عمده‌ترین عامل تهدید‌کننده سلامت‌روان کودکان عنوان کرده و می‌گوید: ”در حال حاضر اغلب سرگرمی‌ها و بازی‌های کودکان کامپیوتری است و این نوع از بازی‌ها فشار روانی و استرس زیادی به بچه‌ها وارد می‌کند و از سوی دیگر به‌دلیل ایستائی و عدم تحرک به هنگام بازی، سلامت جسمانی کودکان را نیز تهدید می‌کند.“
کارشناسان می‌گویند در انتخاب نوع بازی و اسباب‌بازی باید به کسب مهارت‌های زندگی از طریق آن توجه کرد و با توجه به اینکه جامعه از سوی انواع آسیب‌های اجتماعی تهدید می‌شود باید به استفاده ابزاری از اسباب‌بازی‌ها برای ایمن‌سازی کودکان در برابر آسیب‌های اجتماعی توجه کرد. دکتر تقی‌زاده در این زمینه می‌گوید: ”کسب مهارت‌های آموزشی ـ حرکتی در محیطی با نشاط از جمله اهداف جغرافیائی و محیطی خانه اسباب‌بازی است و ایجاد فرهنگ استفاده از بازی و اسباب‌بازی در جهت ارتقاء سطح سلامت‌روان کودکان و توانمندی‌های کودک در حفظ ارتباطات اجتماعی از دیگر اهداف احداث این مکان است.“
●کودک و اسباب‌بازی
هر کودکی برای رشد ذهنی و اجتماعی خود نیازمند اندیشه و تفکر است و بازی خمیرمایه این تفکر و اندیشه است. کودک با بازی کردن انرژی لازم برای مبارزه با مشکلات پیش رویش را در آینده، به‌دست می‌آورد که بالطبع هر چه این بازی پیچیده‌تر و جمعی‌تر باشد، او این آموزش‌های انرژی‌زا را بهتر و راحت‌تر درک خواهد کرد و در نتیجه، آمادگی روانی بیشتری پیدا می‌کند. کشف دنیای اطراف بخش دیگری از آموزش‌های بازی است که کودک با حس کنجکاوی خود به این مهم دست پیدا می‌کند و در نهایت مسئولیت‌های اجتماعی و اقتصادی را که در آینده باید به دوش کشد به او می‌آموزد. در این مسیر هیچ‌گاه نمی‌توان از اسباب‌بازی‌هائی که کودک به‌عنوان یار همیشگی خود از آنها یاد می‌کند و در اوقات تنهائی با آنها هویت خود را پیدا می‌کند، غافل شد. در واقع کودک با بازی گروهی با رعایت اصول و مقررات آشنا می‌شود و همانندسازی با بزرگسالان را می‌آموزد. اسباب‌بازی در این بین موجب هماهنگی دستگاه‌ها و تقویت حواس کودک می‌شود. کودکان روحیات متفاوتی دارند و با توجه به ویژگی‌های خود، بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های مختلفی را تجربه می‌کنند.بازی‌های کودکانه انواع مختلفی دارند. یکی از بهترین انواع بازی، بازی‌های آموزشی است. مهمترین وسیله آموزش کودک، استفاده از وسایل بازی مناسب است. مثلاً اینکه او با یک مشت لگو، شروع به بازی کند، برای او از هر نظر در قوای ذهنی کمک می‌کند. بازی‌های آموزشی موجب تقویت حواس و رشد قوای ذهنی و اجتماعی کودک می‌شوند، به شرط آن‌که سعی کنیم کنترل اصلی بازی در اختیار کود باشد و جهت و مسیر آن را تعیین کند.اما بازی‌های خلاق مهمترین بازی‌ها به حساب می‌آیند. در این‌گونه بازی‌ها، کودک از طریق به‌وجود آوردن چیزی، آنچه در درون دارد را بیان می‌کند. این عمل را می‌توان در کارهائی مثل نقاشی، موسیقی، خمیربازی، شن‌بازی یا استفاده از لغات دید که او را قادر می‌سازد تا در آینده داستان، شعر و نمایشنامه بنویسد.قادری، مدیر سرگرمی‌های سازنده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان درباره تولیدات شرکت‌های بازی‌ساز می‌گوید: ”به تناسب سن افراد، محتوای تولیدات این شرکت‌ها متفاوت هستند. به‌طور عمده عنصر خشونت در این نوع بازی‌ها برای تمام رده‌های سنی وجود دارد که دو عنصر شهوت و وحشت با توجه به پائین یا بالا بودن سن بازیکن کمتر و بیشتر است. با توجه به شیوه اداره کشورهای غربی به‌صورت سرمایه‌داری شرکت‌های گوناگون با صرف هزینه‌های گزاف به تبلیغ و توسعه صنعت بازی‌های کامپیوتری پرداخته‌اند. این صنعت نیز به مانند صنایع مخربی نظیر نوشابه و دخانیات به کشورهای در حال توسعه کشیده شده است. ما باید بازی را بشناسیم، باید این مسئله را استاندارد کنیم و بهترین نوع آن را فراهم کنیم.“این در حالی‌است که سیلی از بازی‌های رایانه‌ای وارد کشور می‌شود که تقریباً هیچ‌گونه مهار نمی‌شوند. فرجو، مدیر شورای نظارت بر اسباب‌بازی، با اشاره به قاچاق غیرقانونی اسباب‌بازی می‌گوید: ”کنترل‌های سازمان برای واردات اسباب‌بازی افزایش پیدا کرده است و می‌شود گفت، در حال حاضر نظارت بر روی بازی‌های میکرو و سگا به‌صورت کامل انجام می‌شود. اما تاکنون هیچ سی.دی بازی از سوی گمرک دریافت نکرده‌ایم! ما فکر می‌کنیم که این واردات غیرقانونی، عمدتاً از طرف همسایه‌های شمالی انجام می‌شود.“
●والدین و اسباب‌بازی
روانشناسان می‌گویند والدین باید یاد بگیرند که با همبازی شدن با کودکانشان به آنها یاد بدهند که چگونه می‌توانند شخصیت اجتماعی خود را شکل دهند. همچنین برای انتخاب همبازی‌های خوب، فرزند را غیرمستقیم راهنمائی کنند. زیرا رفتارهای یک همبازی خوب تأثیر بسیار مثبتی در آینده او خواهد داشت. اولیاء باید در انتخاب اسباب‌بازی کودک به جنسیت، سن و توانائی‌های کودک خود نیز توجه کنند. چون ممکن است این انتخاب غلط باعث ناهنجاری در ذهن آنها شود. بهترین حالت نیز این است که در حضور آنها به بازی کردن بپردازند. زیرا اگر در حضور فرزندمان با وسایل موجود در خانه برای او اسباب‌بازی ساخته شود، ارتباط عاطفی میان والدین و کودکان تقویت خواهد شد.قادری، در این‌باره می‌گوید: ”اسباب‌بازی یک مسئله فرهنگی است، بازی‌های کامپیوتری به نوعی مخرب هستند، چه از لحاظ روانی و چه از لحاظ جسمانی. اکثر خانواده‌ها درباره محتوای بازی‌هائی که فرزندشان انجام می‌دهند، بی‌اطلاعند. ۹۰درصد تولیدات شرکت‌های غربی و صاحب‌ تکنولوژی اکشن هستند و بازی‌های اکشن سه عنصر خشونت، شهوت، وحشت را همراه خود دارند.
مهرداد خاموش

منبع : روزنامه اعتماد