مسوولان مشکل اشتغال نابینایان را نمی بینند؟

براساس آماری که سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است حدود ۴۵ میلیون نفر نابینا در سراسر دنیا زندگی می کنند و تعداد کم بیناها ۱۳۵ میلیون نفر تخمین زده می شود یعنی نزدیک به ۱۸۰ میلیون نفر کم بینا در دنیا وجود دارند که از نظر اقتصادی چیزی حدود دو و نیم میلیون دلار به اقتصاد جهانی تحمیل می کند.
دراین گزارش آمده است، حدود ۱/۴ میلیون نفر کودک در دنیا نابینا هستند و طبق آمارهای جهانی، درهر یک دقیقه یک کودک در دنیا نابینا می شود که اینها علل مختلفی دارند و بسیاری از این موارد قابل پیشگیری هستند.
بررسیهای به دست آمده نشان می دهد که ۶۰ درصد از نابینایان به علت ابتلا به کاتاراکت(آب مروارید) بینایی خود را از دست داده اند که البته با اقدامهای درمانی این بیماری قابل پیشگیری است.
بزرگداشت روز جهانی عصای سفید در واقع اقدام جهانی مشترکی از طرف آژانس بین المللی پیشگیری از نابینایی، سازمان بهداشت جهانی و بعضی سازمانهای غیردولتی بین المللی با هدف از بین بردن نابینایی قابل پیشگیری تا سال ۲۰۲۰ است.
کارشناسان بهداشتی معتقدند: در صورت انجام نشدن اقدامهای پیشگیرانه تا سال ۲۰۲۰ یکصد میلیون نفر دیگر به دلایل نه چندان مهم دچار نابینایی یا کم بینایی خواهند شد که عمده ترین این علل آب مروارید است.
طراحان بهداشتی امیدوارند از طریق افزایش آگاهی عمومی از نابینایی به عنوان یک مشکل عمده جوامع انسانی کنترل چهار علت عمده نابینایی، کاتاراکت، تراخم وانکوسرکیازیس را به دست گیرند.
● آمارها چه می گویند؟
دکتر زهرا نوع پرست، مدیرکل دفتر پیشگیری از معلولیتهای سازمان بهزیستی چندی قبل در مصاحبه با رسانه های گروهی اعلام کرده بود که میزان شیوع نابینایی در کشورهای در حال توسعه بالاست و ۹۰ درصد نابینایان جهان در این کشورها هستند.وی افزوده است، اولین هدف سازمان جهانی بهداشت در برنامه توسعه این کشورها پیشگیری از تنبلی چشم است که این برنامه در ایران ۱۱ سال است اجرا می شود و هم اکنون توانستیم به پوشش ۸۰ درصدی دست یابیم.
وی تصریح کرد: از بین کودکانی که در سال ۸۶ معاینه شده اند ۵۵ هزار نفر دچار اختلالهای بینایی بوده اند که ۱۶ هزار نفر از آنان تنبلی چشم داشته اند و سازمان بهزیستی هزینه عینک و جراحی ۶ هزار نفر از فرزندان خانواده های نیازمند را تقبل کرده است.
دکتر حسن هاشمی، چشم پزشک نیز می گوید: تنها در سال گذشته بیش از ۱/۵ میلیون نفر کودک در سراسر کشور مورد معاینه قرار گرفته اند که با تشخیص زود هنگام، از اختلالهای بینایی بیش از ۴۸ هزار کودک پیشگیری شد، این در حالی است که اکنون از ۳۰۰ هزار کودک ایرانی مبتلا به اختلال بینایی، ۸۹ هزار کودک مبتلا به تنبلی چشم هستند.
● عوامل ایجاد نابینایی
دکتر جواد امینی، جراح و متخصص بیماریهای چشم می گوید: سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۰۷ بینایی «بیست بیستم» یعنی بینایی کامل را به عنوان حق بینایی اعلام کرد و ۱۸ سازمان بین المللی پیشگیری از نابینایی از ۱۱ کشور جهان از این پیشنهاد استقبال و حمایت نموده و طرحی را پایه ریزی کردند که به موجب آن قرار شد تا سال ۲۰۲۰ میلادی جهان را از تمامی عوامل قابل پیشگیری و درمان پذیری که باعث نابینایی می شوند، پاک کنند.
وی می افزاید: از جمله عوامل مهار شدنی، تنبلی چشم، سرخک و کمبود ویتامین A را می توان نام برد که طرح پیشگیری از تنبلی چشم در رأس این برنامه ها قرار دارد.
وی یادآوری می کند: اگر هدف، دستیابی به بینایی «بیست بیستم» باشد، همکاری همه کشورها ضروری است که در این میان نقش کشورهای توسعه یافته در تخصیص سرمایه به کشورهای در حال توسعه غیر قابل انکار است.
وی می گوید: گزارش شده است که ۳۰ تا ۷۰ درصد موارد نابینایی قابل اجتناب، ۵۸ تا ۵۹ درصد قابل پیشگیری و ۱۴ تا ۳۱ درصد، قابل درمان است.
وی در مورد تنبلی چشم به عنوان یکی از عللی که به راحتی می توان از وقوع آن پیشگیری کرد، می افزاید: به طور کلی در سراسر جهان بیش از ۱۲۰ میلیون نفر و در کشور ما نیز بیش از یک میلیون نفر به تنبلی چشم مبتلا هستند.
به طور کلی در تنبلی چشم، اختلال در مسیرهای بینایی مغز زمانی ایجاد می شود که مسیرهای مذکور به اندازه کافی رشد نکنند و مغز به دلایل نامعلومی تصاویر رسیده از چشم مبتلا را حذف کند.وی یادآوری می کند: پرداختن به موضوع تنبلی چشم از نظر اقتصادی و اجتماعی اهمیت فوق العاده ای دارد و در صورتی که به موقع تشخیص داده و درمان نشود، فرد را از یک یا هر دو چشم بسیار کم بینا و نابینا خواهد کرد در حالی که با تشخیص به موقع به راحتی و کامل قابل درمان است.
مطالعات انجام شده نشان داده است که تنبلی چشم در رأس علل نابینایی یا کم بینایی یک چشم است. علاوه بر این افراد مبتلا به تنبلی چشم به علت خطر بالقوه از دست دادن چشم سالم، بیش از دیگر افراد در معرض خطرنابینایی کامل قراردارند.دکتر امینی با بیان این مسأله که تروما یا آسیب چشمی یکی دیگر از مهمترین علتهای نابینایی در سراسر دنیا محسوب می شود، می گوید: آمارها نشان می دهند که حدود نیم میلیون نفر در دنیا به دلیل حوادث چشمی، نابینای کامل هستند.از طرفی دیگر حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد کوریهای یک چشمی، ناشی از حوادث چشمی است و جالب تر این است که آمار حوادث و ضایعات در جوامع مختلف نشان می دهد که تعداد افراد حادثه دیده در جوامع توسعه نیافته به مراتب بیشتر از جوامع توسعه یافته است.
● آب مروارید پیش می تازد
وی در مورد آب مروارید نیز می گوید: کدورت عدسی چشم را به هر دلیل آب مروارید می گویند و از آنجا که کدورت پیشرفته عدسی چشم سبب تغییر رنگ آن از حالت شفاف به رنگ سفید مخصوصی می شود و از ورای مردمک همانند مروارید دیده می شود به آن آب مروارید گفته می شود.
وی در مورد شیوع این بیماری در ایران می افزاید: آمار دقیقی از وضعیت آب مروارید در ایران در دست نیست، ولی به نظر می رسد در ایران نیز در خانمها و با افزایش سن میزان ابتلا بالاتر است.این متخصص چشم پزشک در مورد علایم این بیماری یادآوری می کند: مهمترین علامت آب مروارید کاهش دید است که معمولاً تدریجی ایجاد می شود و کم کم این تاری افزایش یافته به گونه ای که در موارد شدید دید مفید فرد از بین می رود. البته ممکن است یک چشم گرفتار باشد و تنها دید یک چشم از بین برود.وی در مورد برخورد با والدینی که دارای کودکانی دچار کاهش بینایی هستند، می گوید: نقض بینایی برخلاف سایر اختلالها و نقضها از ویژگی خاصی برخوردار است، چون بروز و جلوه ظاهری این نارسایی طبیعی بسیار زودتر از سایر انواع معلولیتها در ظاهر و رفتار کودک مشخص می شود. نوزادی که قادر به تعقیب نگاه والدین و اطرافیان نیست و در مقابل لبخند و تحرکات آنان سرد و بی تفاوت باقی می ماند، نابینایی را در روزهای اول تولد آشکار می کند.
وی می افزاید: در برخورد با این گونه والدین، همدلی و درک احساسات و عواطف آنان از موضعی دوستانه همراه با احترام و علاقه می تواند تا حد زیادی از احساس تنش و درماندگی والدین بکاهد و آنان را برای کسب شناخت و پذیرش موضوع آماده کند. آگاه کردن والدین، به ویژه درباره افراد کم سواد نسبت به علل نابینایی فرزند باید با واقع بینی و درک موقعیت صورت بگیرد تا از ایجاد تنشهای بعدی میان والدین پیشگیری کند.
● شناسایی نابینایان
کاظم نظم ده، معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی چندی قبل در مصاحبه با رسانه های گروهی اظهار داشته بود که ۷۶ هزار و ۷۰۷ نفر از کسانی که دچار معلولیت بینایی در کشور هستند تاکنون برای دریافت خدمات به سازمان بهزیستی مراجعه کرده اند که این سازمان تنها به ۳۴ هزار و ۵۵۱ نفر سرویس می دهد.
براساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان بهداشت جهانی ۴/۲ درصد جمعیت جهان دچار معلولیتهای گوناگون هستند که بر این اساس سهم ایران از معلولیتهای گوناگون جمعیتی بالغ بر ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر است و پیش بینی می شود ۴۰۰ هزار نفر از این جمعیت دچار معلولیتهای بینایی باشند.وی افزود: بسیاری از معلولان کم بینا و نابینای کشورمان تاکنون برای دریافت کمک به هیچ سازمان و مؤسسه ای مراجعه نکرده اند، از همین رو ما فقط جمعیت کمتر از ۸۰ هزار نفر ثبت شده را در دسترس داریم.
وی مهمترین عامل بروز نابینایی و کم بینایی شدید در کشور را آب مروارید عنوان کرده و گفته است: آمارها نشان می دهد که ۴۷/۹ درصد اختلالهای بینایی در کشور بر اثر بروز بیماری آب مروارید است که امیدواریم با مداخله به موقع این مشکل به حداقل برسد.وی با تأکید بر اینکه می توان از ۸۰ درصد کم بیناییها جلوگیری کرد، تصریح کرده است: از میان عوامل بروز و ایجاد کم بینایی ۲۰ درصد قابل پیشگیری هستند.
به گفته وی، در بحث خدمات تأکید برپیشگیری است و به واقع سازمان بهزیستی به دنبال راهکارهایی است که بروز معلولیتها و در این زمینه اختلالات بینایی را کاهش داده و از بین ببرد.وی در خصوص اقدامهای پیشگیرانه هم اظهارداشته است: اجرای طرح غربالگری بینایی کودکان زیر ۶ سال که همه ساله انجام می شود، منجر به شناسایی ۵۰ هزار کودک در معرض آسیب بینایی بوده است که این کودکان پس از معرفی به مراکز پیشگیری و درمان و مداخله بهزیستی از خطر نابینایی نجات یافته اند.
● اشتغال، مشکل همیشگی روشندلان
علی اکبر جمالی، مدیر انجمن نابینایان مهمترین مسأله و زیربنایی ترین مشکل نابینایان را آموزش امور فنی و حرفه ای به نابینایان می داند و می گوید: آموزشهای زیربنایی برای نابینایان در سازمان بهزیستی کم است و تا زمانی که به این مسأله توجه نشود، مسأله و مشکل اشتغال نابینایان همچنان وجود خواهد داشت.به گفته وی، مسکن مناسب، تأمین اجتماعی و ازدواج، از مشکلات دیگری است که نابینایان با آن درگیر هستند.
وی تأکید می کند: با وجود گذشت زمان زیادی از تصویب قانون جامع حمایت از معلولان، هنوز بسیاری از موارد آن اجرا نشده است.اما دکتر فقیه، رئیس سازمان بهزیستی تأکید می کند: بهزیستی و شوراها می توانند با تعامل بیشتر در جهت رفع آسیبهای اجتماعی تلاش کنند.
فقیه با اشاره به تلاش سازمان بهزیستی در زمینه تأمین مسکن معلولان می گوید: سیاست سازمان بهزیستی در جهت توانمند سازی معلولان در کنار کمکهای مالی، بخشی از مسکن آنها را نیز تأمین می کند.
وی با اشاره به این که پرداخت یارانه به بخش خصوصی براساس مصوبات دولت است، می گوید: در سال ۸۵ کل هزینه مسکن معلولان، دو میلیارد تومان بود که در سال جاری این میزان رشد بسیاری کرده است.
وی تأکید می کند: از دستورالعمل های سازمان بهزیستی در سال جاری، اشتغال نابینایان و معلولان است که به طور جدی پیگیری می شود.

بیتا مهدوی

منبع : روزنامه قدس