مبارزات کارگران نیشکر هفت تپه الگویی برای کارگران صنایع بزرگ تولیدی

اولین انتخابات اعضای هیأت مدیره سندیکای کارگری شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه صبح روز چهار‌شنبه اول آبان ۱۳۸۷ با شرکت ۱۰۰۰ نفر از کارگران این شرکت و علی‌رغم مخالفت‌ها و ممانعت‌های فراوان وزارت کار و هشدارهای وزارت اطلاعات به فعالان کارگری برگزار شد.
نشریه ایران (چاپ فرانسه) در گزارشی به قلم آقای ناصر پارسی به بررسی و نتیجه‌گیری از مبارزات کارگران نیشکر هفت تپه پرداخته است که به‌دلیل اهمیت موضوع اقدام به انتشار آن می‌کنیم.
کارگران مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت تپه، حرکت‌های اعتراضی خود را طی سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ با اعتصاب‌ها و تحرک‌های پی در پی، با شعار «ما کارگر هفت تپه‌ایم، گرسنه‌ایم، گرسنه‌ایم» آغاز کردند. نخستین دلیل اعتراض کارگران، عدم دریافت دستمزد به‌مدت سه ماه متوالی بود. اما در ماه‌های فروردین، خرداد، شهریور، مهر و اسفند سال ۱۳۸۶، این اعتصاب‌ها و حرکت‌های اعتراضی به اشکال گوناگون، همچون تحصن در کارخانه، تجمع در مقابل اماکن دولتی از جمله استانداری، راهپیمایی در نقاط مختلف شهر، بستن جاده اندیمشک - اهواز و … تبلور یافت. پس از انتشار خبر فروش هزار هکتار از ۱۲ هزار هکتار اراضی کشاورزی این کارخانه، در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۷، کارگران کارخانه نیشکر هفت تپه، با انگیزه‌ای دو چندان و مصمم، به حرکت‌های اعتراضی خویش در قالب خواسته‌های زیر تداوم بخشیدند:
۱) پرداخت سه ماه دستمزد عقب‌افتاده
۲) پایان دادن به پروند‌ه‌سازی‌های دروغین و پایان دادن احضار فعالان کارگری به دادگاه
۳) برکناری مدیر عامل و اعضای هیأت مدیره شرکت
۴) برکناری رئیس حفاظت
۵) ایجاد سندیکای مستقل کارگری
مجتمع کارخانه‌های نیشکر هفت تپه، یکی از بزرگ‌ترین واحدهای تولیدی دولتی در صنعت نیشکر ایران محسوب می‌شود که در منطقه شوش، یکی از شهرهای استان خوزستان واقع شده است. این مجتمع، در سال‌های اخیر از طرف وزارت جهاد کشاورزی به وزارت صنایع، تفویض اختیار شده است. نیم قرن از تأسیس این مجتمع می‌گذرد و نخستین کارخانه تولید شکر در ایران است که شامل چندین بخش از جمله بخش کشاورزی، کارخانه تحصیل شکر از نیشکر، اداره تجهیزات ترابری، خدمات و خوراک دام است.
ظرفیت اسمی مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت تپه، تولید ۱۰۰ هزار تن شکر، ۳۳ هزار تن ملاس، ۳۳۰ هزار تن باگاس و ۵۵ هزار تن خوراک دام است. مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت تپه، مانند «کشت و صنعت کارون» و«کشت و صنعت خوزستان» دارای واحدهای هفتگانه طرح توسعه نیشکر، شامل کارخانه و برخی صنایع جانبی است.
در واقع، پس از تولید شکر از نیشکر، الیاف گیاهی باقی‌مانده برای تولید خوراک دام، کاغذ‌سازی و تولید «ام دی اف» مورد استفاده قرار می‌گیرد. «ملاس» آخرین پساب حاصل از پروسه تولید و یا کریستالیزاسیون شکر نیز در بخش تهیه خوراک دام، صنایع تخمیری مانند تهیه الکل و تولید خمیرمایه مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌هر روی، دولت در صدد است که این مجتمع بزرگ تولیدی را به بخش خصوصی واگذار کند. تعداد کارگران این مجتمع که در سال ۱۳۸۴، هفت هزار نفر بود، هم اینک به حدود چهار هزار نفر کاهش یافته است. مسئولان دولتی در نظر دارند تا سال ۱۳۸۹، این مجتمع تولیدی را به بخش خصوصی واگذار کنند. اما شرط اصلی بخش خصوصی و تضمین انجام این معامله، اخراج دوهزار کارگر کارخانه است.
این مجتمع تولیدی، مدتی است که مورد توجه برخی از مسئولان حکومت قرار گرفته که در صددند با خرید این کارخانه و کاهش نیروی انسانی به‌ویژه اخراج کارگران، بخش کوچکی از آن را حفظ کرده و از بقیه زمین‌ها برای کاربری دیگری در جهت منافع خویش استفاده کنند. همین افراد که در ایران به مافیای شکر معروف‌اند، برای به تعطیلی کشاندن این مجتمع بزرگ تولیدی، با نشان دادن مجازی عدم سود‌دهی کارخانه و سوءاستفاده از رانت‌های دولتی، نیاز سه سال کشورایران را از طریق اسکله‌هایی که هیچ نظارت رسمی بر آن‌ها نیست، شکر وارد کرده و برای کنترل تولید و تجارت این کالا، شکر را در انبارها نگهداری می‌کنند. اگر میزان مصرف داخلی کشور، سالانه یک میلیون و هشت هزار تن شکر است، لازم است ششصد هزار تن شکر وارد شود، اما مشاهده شده که مافیای شکر، تنها در یک نوبت دو میلیون و پانصد هزار تن شکر از طریق اسکله‌های کنترل شده و بدون پرداخت هیچگونه عوارض گمرکی وارد کشور کرده‌اند، بدیهی است که تداوم واردات و انباشت این کالا، منجر به تعطیلی کامل مجتمع‌های تولیدی شکر و شرکت های تابع و همچنین بیکاری بیش از ۲۰ هزار کارگر شاغل در شهرستان شوش و شهرهای اطراف آن خواهد بود.
ناگفته پیداست که چنانچه دولت تاکنون نتوانسته است این مجتمع را تعطیل کند، به‌خاطر اقدامات و تلاش مستمر کارگران بوده است که سبب‌ساز مشکلات جدی برای دولت شده است و از طرفی زندگی مردم و چرخه اقتصادی شهر شوش به کار کارگران همین مجتمع وابسته است. به‌طور مثال، اگر دولت توانست برخی از کارخانه‌های نساجی استان اصفهان را به‌تدریج تعطیل کند، به این دلیل بود که کارخانه‌های متعددی هرچند پراکنده در کنار شهرهای بزرگ قرار داشتند و کارگران بیکار شده، جذب دیگر کارخانه‌ها و یا برای یافتن کار، روانه شهر شدند. در نتیجه مشکلی بر مناسبات اجتماعی و تولیدی آن منطقه ایجاد نشد، در حالیکه در شهر شوش چنین نیست و تعطیلی مجتمع تولیدی نیشکر هفت تپه، مشکلاتی را برای دولت و به ‌موازات آن فاجعه‌ای برای کارگران کشت و صنعت هفت تپه و مردم آن منطقه خواهد بود.
مبارزات کارگران هفت تپه با خواسته پرداخت دستمزدهای عقب افتاده آغاز شد. طی ماه گذشته دستمزد کارگران به آن‌ها پرداخت شد. همه دستگیر‌شدگان آزاد شدند و به کار خود بازگشتند. اما این مبارزه وارد مرحله‌ای شد که برای کارگران هفت تپه و کل جنبش کارگری دستاورد بسیار ارزشمندی را در پی داشت. طی این دوره مبارزه ۱۵ ماهه، کارگران به مرور دریافتند که بدون اتحاد و یکپارچگی و بدون داشتن یک ظرف متحد کننده امکان پیشروی و تحمیل خواسته‌هایشان به دولت سرمایه را ندارند. از این‌روی، طرح شعار ایجاد تشکل مستقل را در دستور کار جمعی خود قرار داده و کارگران را پیرامون این شعار متحد کردند.
با مبارزه پیگیر خویش جهت قبولاندن حق تشکل فعالیت کردند و عدم پذیرش حق تشکل توسط مسئولین اداره کار و استانداری، کارگران به‌طور مستقل اقدامات لازم را انجام دادند و در نهایت با اعلام روز اتنخابات و با تأیید وامضای همه ی کارگران، وجود تشکل سندیکایی خود را اعلام و هیأت مدیره آن را انتخاب نمودند. طی ۳۰ سال گذشته، نخستین تجربه کنش‌گری کارگران توسط خودشان در یک مجتمع صنعتی تولیدی با موفقیت سامان داده شد و می‌تواند الگویی برای ایجاد تشکل‌های کارگری را در دیگر صنایع بزرگ تولیدی، به همه کارگران ایران باشد. حرکت ۱۵ ماهه کارگران هفت تپه، نمونه‌ای بارز از مبارزات صنفی کارگران ایران است که بایسته توجه و تأمل بیش از پیش رسانه‌ها و تحلیلگران مسایل ایران می‌باشد. اگر کارگران دیگر مراکز مهم تولیدی و اقتصادی مانند خودروسازی‌ها، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، صنایع پولاد و مس و … فعالیت کارگران هفت تپه را پیشه خود ساخته و تشکل‌های مورد نظر خود را در مراکز تولیدی سازماندهی کنند، ایجاد تشکل کارگری سراسری در سطح کشور را در پی خواهد داشت. این مسئله تأثیر بسزایی در حیات تشکل‌های صنفی ـ کارگری خواهد داشت و در نتیجه وضعیت کارگران را سامانی نسبی خواهد داد.

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگ توسعه