نقش مهندسان مشاور در صنعت لیزینگ

اصولا برای هر پروژه اقتصادی که قرار است انجام شود، سه مرحله مطالعات پایه، مطالعات فنی واقتصادی و مطالعات نهایی انجام می شود. انجام این سه مرحله، به معنای انجام فرآیند کلینیکی و همچنین درمانی موجود زنده ای به نام پروژه اقتصادی است. به تعبیر دیگر متقاضی - که بعدا مستاجر شرکت لیزینگ می شود - را از ابتدا وارد کلینیکی می کنیم که وی موظف است، درباره پروژه خود مطالعات لازم را در داشتن توجیه اقتصادی انجام دهد. البته بدیهی است که هر متقاضی که به عنوان مشتری به شرکت لیزینگ مراجعه می کند، معتقد است مطالعات لازم را انجام داده است. اما شرکت لیزینگ آن چیزی را می خواهد که در قالب های استاندارد، به صورت شفاف و روشن ابعاد مختلف اقتصادی پروژه را مشخص کند به طوری که ریسک سرمایه گذاری به حداقل برسد.به تعبیر دیگر میزان سرمایه در گردش، پرسنل، آب، برق، تجهیزات مورد نیاز محل و ... همه چیز همراه با محاسبات لازم صورت گرفته باشد.
در واقع در مرحله مطالعات پایه، مشخص کردن کلیات طرح است که در مراحل مطالعات فنی و اقتصادی، این کلیات، تبدیل به ساختار و الگو می شود و نهایتا اجزای هماهنگ پروژه مشخص می کنند که چقدر سود در آینده عاید صاحبان سهام خواهد شد. در خیلی از اوقات، متقاضی با عمق کار خود آشنا نیست. اما هنگام بهره برداری از پروژه با خود می گوید: ای کاهش این نکته را مورد توجه قرار داده بودم، ای کاش، آن نکته را ... ای کاش...» در این جا، نقش مهندس مشاور نمایان می شود که نقش کلینیک فکری یا tink tank را بازی می کند. وی برای متقاضی ابعاد کار را روشن و مشخص می کند که باید به چه نکات کلیدی توجه کند و طی جلساتی که با صاحب یا صاحبان و عاملان پروژه دارد از آغاز تا انجام پروژه را به طور مبسوط مورد بحث و بررسی و نکات لازم را مورد تبیین قرار می دهد.
فرض کنیم یک مستاجر بالقوه، ماشین یا ماشین آلاتی را برای راه اندازی خط تولید یا تبدیل مواد اولیه ای به محصول تکمیل شده، از یک شرکت لیزینگ تقاضا می کند. ماشین آلاتی برای یک شرکت پتروشیمی، ذوب آهن یا یک اتوکد ساده که مواد اولیه از یک طرف وارد و از طرف دیگر مثلا شیشه نوشابه تولید می شود. نقش مهندس مشاور در این جا آن است که مسایلی از جمله این که مواد اولیه از کجا تهیه می شود، کیفیت مواد چگونه باشد و تعمیر و نگهداری ماشین چگونه انجام می شود و باید نکاتی مورد توجه قرار گیرد، در مرحله بازاریابی و فروش باید چگونه رفتار شود و ... را بررسی کند. در واقع این نکاتی است که شرکت لیزینگ هنگام اجاره ماشین آلات به مشتری مورد توجه قرار می دهد و اصطلاحا این مسایل را رصد می کند.نکاتی که در واقع مهندس مشاور قبلا کاملاً شفاف، روشن کرده است.
● الزامی بودن مهندس مشاور
الزام حضور مهندس مشاور در مراحل پذیرش پروژه، در شرکت های لیزینگ متفاوت است. اما در شرکت لیزینگ صنعت و معدن، اخیرا این مساله را الزامی کرده ایم. به طوری که به هیچ طرحی بدون امضای مهندس مشاور، ترتیب اثر داده نخواهد شد.
ذکر این نکته نیز ضروری است که اگر چه اصولی آن است که شرکت های لیزینگ به صورت تخصصی راه اندازی شوند اما در عین حال در هر حوزه تخصصی نیز، زیر شاخه های تخصصی وجود دارد که شرکت لیزینگ به تنهایی قادر به شناسایی تمام زوایای آن نیست. بنابراین مهندسان مشاور در واقع افرادی متخصص در این زیرشاخه ها هستند که پروژه های معرفی شده را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می دهند و در نهایت آن را امضا می کنند. به تعبیر دیگر مهندسان مشاور به دلیل داشتن تخصص در این زیرشاخه ها، قادرند تمام زوایای کار را ببینند و امضای آن ها می تواند، به عنوان تضمین کننده آینده پروژه برای شرکت لیزینگ باشد.
● اعتبار مهندسین مشاور
اساسا در ایران، مهندسان مشاور، رتبه خود را از سازمان مدیریت و برنامه ریزی دریافت می کنند و دارای سندیکایی هستند که در مراجع رسمی به ثبت رسیده است. در واقع نهاد مهندسین مشاور، متشکل از افراد خردجو و اندیشمند و متخصصی است که اعضای آن در رشته تخصصی خود دارای تحصیلات عالیه هستند و در عین حال از تجربه کافی نیز برخوردارند.
اما به دلایل مختلف استفاده از مهندس مشاور در ایران کم تر مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین به نظر می رسد که باید درباره استفاده از مهندس مشاور و نقش آن ها در پذیرش یک پروژه لیزینگ فرهنگ سازی شود به خصوص در شهرستان ها، که شدیدا فقر مهندسین مشاور به چشم می خورد در حالی که بخش عمده پروژه های لیزینگ تجهیزات از منا طق خارج تهران معرفی می شوند. بنابراین فرهنگ سازی در این زمینه ضروری است.
● هزینه مهندسین مشاور
اساسا هزینه های مهندسین مشاور، جزئی از هزینه های طرح و برعهده متقاضی است و به حساب شرکت لیزینگ گذاشته نمی شود. دست حق الزحمه مهندسان مشاور معمولا بنابر حساسیت پروژه، از نیم درصد تا حتی ۵۰درصد هزینه های طرح را شامل شود اما در عوض، امضای مهندس مشاور حکم ضمانتنامه ای سودآور برای پروژه شرکت لیزینگ را تضمین می کند طبعا، این امضا برای مهندس مشاور به لحاظ حقوق مسوولیت آور است. در عین حال باید به این نکته توجه شود که مهندس مشاور با ارزیاب طرح که از سوی شرکت لیزینگ معرفی می شود متفاوت است. ارزیاب طرح، در واقع نماینده شرکت لیزینگ است که طرح را به نمایندگی از شرکت متبوع خود ارزیابی و نظر خود را اعلام می کند اما مهندس مشاور فردی حقیقی یا حقوقی است که از بیرون به خدمت گرفته می شود تا با اشرافی که نسبت به مقدمات و پیامدهای پروژه دارد، وضعیت مطلوب را برای طرح متقاضی ترسیم کند و پروژه براساس وضعیت مطلوب طراحی شود.
به تعبیر دیگر، مهندس مشاور در واقع محرم اسرار متقاضی است که به مانند یک طبیب خانوادگی (طبیب اقتصادی) سعی می کند تمام ابعاد طرح را برای متقاضی روشن کند و طرحی در نهایت تهیه شود که در بردارنده وضعیت مطلوب باشد.
● مهندس مشاور چه زمان وارد طرح می شود
زمانی که قرار است ماشین آلات یک کارخانه از سوی یک شرکت لیزینگ، تجهیز شود، متقاضی اجاره موظف است خود، مهندس مشاور را به همکاری دعوت کند. چنانچه وی موفق به این کار نشود، شرکت لیزینگ موظف است مهندسین مشاور دارای تخصص لازم را به متقاضی معرفی کند. شرکت های لیزینگ می توانند فهرستی از مهندسین مشاور در رشته های مختلف، تهیه کنند و هنگام مراجعه متقاضی در اختیار وی قرار دهند. متقاضی مختار است که از میان این فهرست یا افرادی که خود می شناسد، یکی را انتخاب کند تا ساختار طرح را مورد ارزیابی قراردهد. در ادامه کار نیز، راهنمایی ها و مشاوره های لازم را ارایه دهد.

محمدرضا هزارخانی

منبع : جامعه مهندسان مشاور ایران