منار شمس تبریزی در خوی

در سه کیلومتری غرب مرکز شهرستان خوی مابین منازل مردم، مناری به بلندی ۱۵ متر با ۴۰ پله وجود دارد که با شاخ قوچ آذربایجان تزیین شده است. این منار سالیان درازی است در مقابل سوانح مختلف طبیعی (سیل و زلزله) و سوانح انسانی مقاومت کرده است. محله ای که منار در آن قرار دارد و خود منار به نام شمس تبریزی، مرید و مراد و دگرگون کننده مولانا مشهور است، مکانی است مقدس. در افواه عامه مشهور است که مزار شمس تبریزی مرشد مولانا جلال الدین مولوی در جنب این منار بوده که طی سالیان بر اثر سوانح طبیعی و شاید انسانی تخریب شده است.
تربت شمس تبریزی واقع در خوی هنوز هم به نام شمس تبریزی معروف است و مردم اطراف، آنجا را جزء اماکن (مقدس) نام برده اند و حتی به نام شمس، مسجدی، محله ای و باغی وجود دارد. حدود ۴۰ یا ۵۰ سال پیش دراویش مولویه می آمدند و در کنار منار شمس جمع می شدند و حتی برای تجمع خود تابلوهایی نیز در دروازه های شهر می آویختند و مراسمی را به اجرا در می آوردند. قره کلیسا یکی از کلیساهای مجموعه جهانی کلیساهای تاریخی ایران است که به همراه کلیساهای سنت استپانوس، ننه مریم، کلیسای چوپان، خرابه دره شام و قبرستان دره شام به عنوان نهمین اثر تاریخی ایران در یونسکو به ثبت رسیده است.
● نخستین بنای مسیحیت
کلیسای تادئوس (طاطاووس) معروف به قره کلیسا در نزدیکی شهر چالدران از توابع استان آذربایجان غربی در دهی به همین نام قرار گرفته و برخی منابع از آن به عنوان نخستین بنای مسیحی جهان یاد کرده اند به همین دلیل حضور و تجمع ارامنه در این محل برای انجام مناسک عبادی، با توجه به تقدس این محل و ارتباط آن به یکی از حواریون مسیح (طاطاووس) چهره ویژه ای به این مکان می دهد. فرار رسیدن ایام زیارت قره کلیسا، تحرک و جنب و جوش خاصی در میان ارامنه برای ادای فرایض دینی پدید می آورد، هزاران ارمنی به عنوان زائر از اطراف ایران از جمله شهرهای ارومیه، اصفهان، تهران، تبریز و حتی خارج از ایران خود را برای انجام اعمال و مناسک مذهبی و تطهیر روح و روان و پیوند با خالق خویش از طریق پیمودن کیلومترها راه از مسیر چالدران (شهر حماسه های تاریخی ایران) به این مکان می رسانند.
مراسم آیینی عبادی قره کلیسا که با توجه به سالگرد طاطاووس یکی از حواریون مسیح در این منطقه برگزار می شود از جمله مراسم اقلیت های مذهبی ارامنه است که از جهات گوناگون دارای ویژگی های مختص به خود است. زمان برگزاری این مراسم بر اساس تقویم شمسی ممکن است هر ساله از ۲۵ تیر تا هفته اول مرداد متغیر باشد. مراسم این ایام طی روزهای پنجشنبه، جمعه و شنبه به اجرا درمی آید. با ذکر این نکته که زائران و مسافران از یک روز قبل برای حضور در مراسم و اتراق در چادرهایی که از سوی شورای خلیفه گری ارامنه برپا شده یا چادرهای شخصی از دور و نزدیک خود را به محل می رسانند. مراسم ویژه این ایام طی سه روز یاد شده به اجرا درمی آید. روز شنبه آن به عنوان روز اصلی با حضور اسقف اعظم یا اسقف ارامنه برگزار می شود. زائران و مسافران این سفر زیارتی طی روزهای پنجشنبه و جمعه هم آهنگ با صدای زنگ کلیسا از حدود ساعت ۹ صبح جهت انجام مراسم عبادی و فرایض دینی با حضور و همراهی اسقف یا کشیش در کلیسا جمع می شوند. البته افرادی که متدین و مومن هستند و راز و نیازی دارند از اوایل طلوع آفتاب با حضور در سالن کلیسا به طور انفرادی به عبادت می پردازند. شمع روشن می کنند، دست به دعا می برند و راز و نیاز می کنند، بوسه بر آستانه در کلیسا می زنند و برخی نیز بست می نشینند.
● خانه مشروطه یادآور باقرخان و ستارخان
بنای تاریخی خانه مشروطه با معماری دوره قاجار در محله قدیمی راسته کوچه و در ضلع غربی مجموعه بازار تبریز واقع شده است. در حال حاضر دو مجسمه طلایی باقرخان و ستارخان در جلوی در ورودی این خانه خوشامدگوی بازدیدکنندگان است.
مالک نخستین خانه مشروطه حاج مهدی کوزه کنانی (معروف به ابوالمله) از شیفتگان آزادی بود. وی از بازاریان آن زمان بوده است. این خانه بعد از به توپ بستن مجلس در سال ۱۲۸۷ ه.ش مرکز تجمع جمعی از برجسته ترین چهره های مشروطه در آذربایجان بوده و در جنگ های ۱۱ ماهه تبریز علیه نیروهای دولتی، ستاد فرماندهی و محل تشکیل جلسات مجاهدین مشروطه به شمار می رفته. تصمیم مهم و انقلابی پایین آوردن پرچم های سفید تسلیم در مقابل قوای محمدعلی شاه قاجار در همین خانه گرفته شده است.
بنا با قسمت الحاقی آن در زمینی به مساحت ۱۳۰۰ مترمربع و با دو طبقه اندرونی و بیرونی حاصل ذوق هنرمندانه معمار تبریزی «حاج ولی معمار» است که سال ها در روسیه ساکن بود و پس از بازگشت به تبریز در سال ۱۲۴۷ ه.ش آن را بنا نهاد.
این بنا به لحاظ اهمیت تاریخی در سال ۱۳۵۴ه.ش به شماره ۱۱۷۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در سال ۱۳۶۷ه.ش توسط سازمان میراث فرهنگی کشور خریداری شد.
از سال ۱۳۷۵ه.ش پس از مرمت و تجهیز طبقه اول که شامل تالار اصلی و اتاق های گوشواره ای است با به نمایش گذاشتن اسناد و مدارکی از دوران پرفراز و نشیب انقلاب مشروطه با عنوان موزه آغاز به کار کرده است. از مهم ترین اموال ارائه شده در آن می توان از فرش مشروطه، اسلحه کمری ستارخان، لوازم شخصی سران انقلاب و دیگر اسناد و مدارک اهدایی مرتبط با انقلاب مشروطه نام برد.
● بازار تبریز، وسیع ترین مجموعه مسقف و به هم پیوسته جهان
شهر بزرگ تبریز دارای یکی از زیباترین و بزرگ ترین مجموعه بازارهای ایران است. سبک معماری، کثرت سراها و تیمچه ها و وجود چندین مدرسه و مسجد نیز به این مجموعه اهمیت و امتیازی خاص داده است. از تاریخ بنای اولیه مجموعه بازار تبریز اطلاع دقیقی در دست نیست. وجود مدارس و مساجد تاریخی مهم و معرفی مسجد جامع، مسجد حاج صفرعلی، مدرسه طالبیه و مدرسه صادقیه در این بازار نیز گواهی بر پیشینه تاریخی این مجموعه است.
بازار کنونی تبریز مربوط به اواخر دوره زندیه (یعنی بعد از زلزله ای که در سال ۱۱۹۳ هجری قمری روی داد) و عصر قاجار است. در زمان عباس میرزا که تبریز ولیعهد نشین و دارالسلطنه کشور شد، سراها، تیمچه ها و بازارهای عالی تازه ای احداث شد و از هر سوی کشور بازرگانان با کالاهای مختلف به سوی تبریز روی نهادند.
● استپانوس مقدس
استپانوس مقدس یکی از نخستین مسیحیان مومن بوده که به خاطر ایمان به خدا به شهادت رسیده است. استپانوس در میان مسیحیان سمبل ایمان راسخ بوده و به او لقب «ناخاوگا» یعنی نخستین شهید را داده اند، این کلیسا به یاد او به نام «سنت استپانوس» نامگذاری شده است. کلیسای سنت استپانوس در ۱۹ کیلومتری غرب جلفا در محلی به نام قریه قزل وانگ یا «صومعه قرمز» واقع شده است. بنای کلیسا در داخل دژی استوار واقع شده که به مجموعه بناهای موجود در درون این دژ «وانگ استپانوس مقدس» می گویند این کلیسا علاوه بر اینکه مکان اجرای مراسم مذهبی محسوب می شد، محل اجتماع طلاب، خطاطان، خوشنویسان، نقاشان، تذهیب کاران، فلاسفه، نویسندگان، مورخان و دانشمندان بوده است. تاریخ دقیق تاسیس کلیسای سنت استپاتوس کاملاً مشخص نیست. عده ای آن را از بناهای اوایل مسیحیت می دانند و برخی بنای آن را به دوره صفوی نسبت می دهند در حالی که شیوه معماری بنا، مصالح ساختمانی و تزئینات به کار رفته در آن موید این مطلب است که کلیسا همانند و همزمان با کلیساهایی چون طادئوس در خلال قرون چهارم تا ششم هجری (دهم تا دوازدهم میلادی) ساخته شده و سبک معماری آن تلفیقی از شیوه های مختلف معماری اورارتو، اشکانی و رومی است که به شیوه ارمنی معروف است.

منبع : سایت خبری میراث آریا

منبع : روزنامه سرمایه