نگاهی به زندگی و آثار الکساندر دوما

«الکساندر دوما داوری دولا پاتری» معروف به الکساندر دوما Dumas - Alexander یکی از مشهورترین رمان نویس های فرانسه است که در سال ۱۸۰۳ در شهر کوچک ویلر کوترت در نزدیکی پاریس به دنیا آمد.
پدر الکساندر دوما ژنرال دما فرزند یک مارکیز فرانسوی و یک مادر کنیز و سیاهپوست بود. ژنرال دوما در جزیره سن دومینگو به دنیا آمد و در قشون ناپلئون دارای مقام شامخی بود.
الکساندر دوما پس از اتمام تحصیلاتش چون دارای خطی زیبا بود ابتدا در یک دفترخانه به کار منشیگری پرداخت و سپس به عنوان منشی وارد خدمت یکی از بزرگان آن دورهشد. جزئیات انقلاب کبیر فرانسه را از دهان پدر خود شنید و بعدها در رمان های خود توانست صحنه های مهیج و مخوف آن را با قلم زیبای دوما به دلیل ذوق وافری که به مطالعه داشت با نویسندگان بزرگ و آثار بزرگان و کتب تاریخی ونمایشنامه های رمانتیک آشنا شد و آنها را با شوق و علاقه شگرفی مطالعه کرد و مشغول نوشتن نمایشنامه شد. خویش مجسم کند. اسناد و مدارک و یادداشت های خصوصی نیز که طی سنوات مختلف به دستش افتاد، او را در نوشتن رمان های متعددی که زمینه همه آنها تاریخ فرانسه است بسیار کمک کرد.
دوما به دلیل ذوق وافری که به مطالعه داشت با نویسندگان بزرگ و آثار بزرگان و کتب تاریخی ونمایشنامه های رمانتیک آشنا شد و آنها را با شوق و علاقه شگرفی مطالعه کرد و مشغول نوشتن نمایشنامه شد.
پس از اینکه مدتی صاحبان تئاتر او را ستودند ،بالاخره در سال ۱۸۲۹ «هنری سوم» او در تئاتر فرانسه به معرض نمایش گذاشته شد و این نمایشنامه نام او را بر سر زبان ها انداخت و موجب دوستی وی با ویکتور هوگو و سایر شعرا و نویسندگان شد.
دوما پس از هنری سوم ، نمایشنامه آنتونی را که یک درام عشقی بود به رشته تحریر درآورد.
موفقیت نمایشنامه اخیر حتی موفقیت «پیس اول» را تحت الشعاع قرار داد و بالاخره پس از یک رشته فعالیت های سیاسی، در سال ۱۸۴۴ بزرگترین و مشهورترین اثر خود را به نام سه تفنگدار دوما در اوج شهرت کاخ افسانه آمیزی بنا کرد و آن را مونت کریستو نامید و خوان نعمتش را که برای دوست و بیگانه پیوسته باز بود، در آن گسترد، ولی سرانجام بر اثر اسراف و تبذیر و گشاده دستی های زیاد تهی دست شد و طلبکارانش کاخ وی را به فروش رساندند. منتشر ساخت و در همین سال یکی دیگر از کتاب های معروف خود را که کنت مونت کریستو نامیده می شد چاپ و منتشر کرد.
دوما در مدت چهل سال داستان ها و نمایشنامه ها و مقالات و اشعار متعددی منتشر ساخت که تعدادشان از دویست نیز تجاوز می کرد ولی هیچ یک از آنها از حیث ارزش ادبی و سایر محسنات با سه تفنگدار قابل مقایسه نیست.
شهرت او تقاضای ناشران را زیادتر کرد ، تا جایی که دوما نویسندگان دیگر را به کار دعوت کرد تا از روی یادداشت های او داستان بنویسند و او خود در آنها دستی می برد و صحیح می کرد و به ناشران تحویل می داد که یکی از این شرکای ادبی او نویسنده معروف« اوگوست ماکت» نام دارد. استیونسن نویسنده ی نامدار انگلیسی می گوید:
پس از شکسپیر عزیزترین دوست من وارتانیان قهرمان داستان سه تفنگدار است...
دوما نیز مانند تمام مردان بزرگ جهان از تهمت حسودان ایمن نماند و درباره او می گفتند که دیگران داستان ها را می نگارند و او فقط اسمش را پشت جلد آنها می نویسد. اگر این تهمت پایه و اساس محکمی داشته باشد باید گفت که دوما به چه شهرت و محبوبیتی رسیده بود است که خوانندگان شهرت او تقاضای ناشران را زیادتر کرد ، تا جایی که دوما نویسندگان دیگر را به کار دعوت کرد تا از روی یادداشت های او داستان بنویسند و او خود در آنها دستی می برد و صحیح می کرد و به ناشران تحویل می داد که یکی از این شرکای ادبی او نویسنده معروف« اوگوست ماکت» نام دارد. استیونسن نویسنده ی نامدار انگلیسی می گوید: پس از شکسپیر عزیزترین دوست من وارتانیان قهرمان داستان سه تفنگدار است. حاضر بوده اند هر اثر وی را تنها به صرف اینکه نام دوما بر پشت جلد آن منقوش بوده بخوانند، البته این حرف را در مورد جک لندن ، نویسنده بزرگ آمریکایی هم می زنند ولی آیا می توان قبول کرد؟
دوما در اوج شهرت کاخ افسانه آمیزی بنا کرد و آن را مونت کریستو نامید و خوان نعمتش را که برای دوست و بیگانه پیوسته باز بود، در آن گسترد، ولی سرانجام بر اثر اسراف و تبذیر و گشاده دستی های زیاد تهی دست شد و طلبکارانش کاخ وی را به فروش رساندند.
دوما در سال ۱۸۵۱ به بروسل رفت و در آنجا به نگارش خاطرات خویش مشغول شد، پس از آن به پاریس بازگشت و به کار روزنامه نویسی پرداخت. در سال ۱۸۵۸ به روسیه مسافرت کرد و اندکی پس از مراجعت، به سیسیل رفت و به دار و دسته یوسف گاریبالدی آزادیخواه بنام و ناجی ایتالیا پیوست و مدت چهار سال در راه هدف مقدس او با سرسختی و علاقه مبارزه کرد.
دوما در سالهای آخر عمر دچار مضیقه ی مالی و تنهایی و مشکلات خانوادگی و بیماری شد و سرانجام در پنجم دسامبر ۱۸۷۰ در سن شصت و هشت سالگی در خانه ی پسرش که بعدها یکی از نویسندگان بزرگ شد در دیپ درگذشت.
آثار دراماتیک او که در زمان خود نیز شهرت بسیار داشت عبارتند از:
سه تفنگدار، گردن بند خانم موتسورو، ملکه مارگو، ژوزف بالسامو، پاسداران چهل و پنج گانه، آموری، لاله سیاه، تأثرات سفر، گودال جهنم، خدا وسیله ساز است، تبعیدشدگان، ابوالهول سرخ، آسکانیو، برج کج و کنت مونت کریستو,غرش توفان ؛ قبل از طوفان .

فرزین شیرزادی

منبع : خبرگزاری کتاب