کاشیگری کاخ کاتبان: نقدی بر اسفار کاتبان و ...

نویسنده : حسینی - صالحرفویی - پوریا
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۲/۱۲/۲۰
رده دیویی : ۸fa۳.۶۲
قطع : رقعی
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۹۴
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : PIR۸۰۴۰/س۴۴۵ف‌لا۵۰۸
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۲۲۰۰
شابک : ۹۶۴-۴۴۸-۲۰۶-۹

این نوشتار نقدی است بر آثار 'ابوتراب خسروی', به ویژه رمان وی (اسفار کاتبان) که از جمله در کتاب تصریح شده است: 'هر یک از شخصیت‌های اسفار کاتبان, جدا از دیگری به شرح کابوس‌های خود می‌پردازد, هر کدام با خواندن کابوس دیگری دست به قلم می‌شود و مجال این می‌یابد که با نوشتن, کابوس خود را به دیگری پیوند بزند و بدین‌سان است که تکاپوی بی‌آغاز و انجام نوشتن به جلوه درمی‌آید... به سیاق کاشیگران که در بدو کار تعداد قطعات کاشی را مشخص و نشاندار می‌کنند, ما نیز با روایات اسفار چنین می‌کنیم. این روایات عبارتست از پنج روایت به ظاهر ناهمگون به قرار زیر: الف) روایت شیخ یحیی کندری, ب) روایت احمد بشیری, پ) روایت سعید بشیری, ت) روایت اقلیما, ث) روایت مامازلفا جیمز. بر نسق کاشیگران, الگو یا باسمه‌ای لازم داریم که نقوش منطبق بر آن باشد ـ چیزی شبیه به نقشه قالی ـ علاوه بر این به چسب و بستی نیز نیاز داریم تا هر تکه از کاشی را بعد از تعیین جای درست آن به هم متصل کنیم. در بررسی ما نقش الگو را تلمیحات, خاصه تلمیحات مذهبی بر عهده دارد که سوره واقعه نقش بسیار برجسته‌ای دارد. نقش چسب و بست را هم موتیف‌ها بر عهده می‌گیرند. موتیف‌ها و تلمیحات در هم تنیده می‌شوند و شبکه‌ای از استعارات آناگوژیک را به وجود می‌آورند. کاشیگری اسفار کاتبان مبتنی بر دیدگاه آناگوژیک نقد است‌؛ یعنی این که زندگی و واقعیت در نظام روابط کلمات گنجانده می‌شود... اسفار ایشان شرح بی‌نهایت 'آن هزار هزار نامدگان' در مصادیق الاثاری است که به جای آن که به کار خواندن بیاید, بیشتر به کار نوشتن می‌خورد و نوشتن ـ به زعم ایشان ـ همانا احضار واقعه است در کسوت کلمات و خلاصه همان که گونتر گراس می‌گوید: 'صدا زدن به اشیای گمشده'.