محمدرضا قلی‌خان / رضاقلی‌خان همامی شیرازی

جنسیت: مرد
نام پدر: بدیع‌خان
تخلص: هما
تولد و وفات: (۱۲۱۲ -۱۲۹۰) قمری
محل تولد: ایران - فارس - شیراز
شهرت علمی و فرهنگی: ادیب ، عارف ، شاعر
در مورد نام وی در تذکره‌ها اختلاف است. اصل وی از ایل بیات فارس بود. پدرش از رؤسای طایفهٔ فیلی زند ساکن شیراز ، منتسب به خاندان زندیه بود و مادرش از منسوبان فتحعلی‌خان ، فرزند کریم‌خان زند ، به حساب می‌آمد.در اغاز جوانی از افسران نظام بود ولی از آن شغل کناره گرفت و به تحصیل پرداخت. از محضر میرزای وصال استفاده نمود. وی از همان ابتدا طبع شعر خوبی داشت و با رضا قلی‌خان هدایت ، صاحب "مجمع‌الفصحا" و قاآنی و سروش اصفهانی و شهاب‌ اصفهانی و فروغی بسطامی معاصر بود. پس از تحصیل درشیراز ، در طلب علم به سیاحت پرداخت و به عتبات عالیاترفت و بین ۱۲۳۰-۱۲۵۰ق در محضر شیخ محمدحسن ابن شیخ محمدباقر اصفهانی (م ۱۲۶۶ق) ، صاحب "جواهرالکلام" و اساتید دیگر به تحصیل علوم نقلی و عقلی اشتغال ورزید تا به درجهٔ اجتهاد و مقام قضاء و فتوا رسید. سپس از نجف به هند ، شیراز ، اصفهان ، تهران ، خراسان ، ترکستان ، کرمان سفر کرد و در آخر ، به امر معتمدالدوله منوچهر‌خان گرجی (م ۱۲۶۳ق) حاکم اصفهان ، و اصرار حاج سیدمحمدباقر شفتی بیدآبادی در ۱۲۵۹ق به اصفهانرفت و در آنجا سکنی گزید. ی عالمی بلند همت بود که درخواستهای محمدشاه و بعد از آن ناصرالدین‌شاه قاجار را برای ندیمی و ملازمت درار نپذیرفت. بعد از وفات سروش اصفهانی ، در ۱۲۸۵ق ، ناصرالدین‌شاه منصب ملک‌الشعرائی و ملازمت را به وی تکلیف کرد و لذا او به تهران آمد و چندی در این سمت باقی ماند ، اما پس از مدتی بدونرعایت آداب دربار از آنجا رفت. و سرانجام در اصفهان درگذشت و در آستانهٔ امامزادهٔ احمد ، در محلهٔ میدان‌شاه ، به خاک سپرده شد. در "حدیقهٔ الشعراء" سال مرگ وی ۱۲۸۸ و ۱۲۸۹ق ذکر شده است. همچنین در این تذکره تحت عنوان همای شیرازی دو فرد به نامهای رضاقلی و میرزا علی‌اکبر ذکر شده‌اند که به آوردهٔ آقای دکتر نوایی ، در حاشیهٔ کتاب ، هر دو یکی هستند. از آثارش:"دیوان" شعر ، درهجده هزار بیت ، که یک سال پس از فوت او ، به امر ظل‌السلطان و به دست میرزا عنقا ، فرزند هما ، جمع‌آوری و تدوین گردید و نام آن را "شکرستان" نهادند.

منبع : مطالب ارسالی