شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا

۲۱ بهمن ـ ۱۰ فوریه ـ نگاهی کوتاه به منتسکیو در سالروز در گذشت او


«منتسكیوMontesquieu» نویسنده، فیلسوف و حقوق شناس نامدار فرانسوی، مردی كه قوانین اساسی كشور ها عموما بر پایه اندیشه های او تدوین شده است، در این روز در سال ۱۷۵۵ در ۶۶ سالی در گذشت. او ۱۸ ژانویه سال ۱۶۸۹ در پاریس به دنیا آمده بود و در رشته تاریخ و مقدمات علوم تحصیل كرده بود. نظرات منتسكیو وسیعا در قانون اساسی ایالات متحده امریكا بكار گرفته شده است. افكار منتسكیو در ایجاد انقلاب فرانسه سهم فراوان داشته است.
منتسكیو در كتاب «نامه های ایرانی» اوضاع پاریس و روش زندگانی آن زمان را از قول یك مسافر خیالی ایرانی ؛ به باد انتقاد گرفته و مسخره كرده بود. لبه تیز انتقاد او مخصوصا متوجه زندگانی لوكس و تشریفاتی اشراف و وضعیت كلیسا بود. در زمینه اجتماعی ، منتسكیو عقیده دارد كه افراد بسیار غنی و مردم خیلی فقیر قابل كنترل نیستند و آمادگی بر هم زدن نظامات را دارند . بنابراین وی با تمركز ثروت در دست عده ای معدود و نیز وجود تنگدست و بینوا در جامعه مخالف و خواستار فقر زدایی از جامعه و تعیین سقف ثروت است. منتسكیو زنان را ــ البته زنان قرن ۱۸ را ــ از نظر اشتغال به كار های سیاسی برابر مردان نمی بیند.
منتسكیو سپس به مطالعه و بررسی جزئیات تاریخ روم پرداخته و نتیجه كار خود را در كتاب « طلوع و غروب امپراتوری روم » منعكس ساخته تا درس عبرت برای امپراتوران و ابر قدرتها باشد.
مهمترین تالیف منتسكیو «روح القوانین» است كه الگوی قوانین اساسی كشور ها قرار گرفته و درباره حقوق غیر قابل نقض مردم و تكالیف دولت برای حفظ آن از تعرض، و این كه یك دولت چگونه باید حكومت كند و حدود اختیارات آن است.تاكید بر تفكیك كامل قوای حكومتی ( مقننه ، قضائیه و اجرائیه ) بخشی از فلسفه سیاسی منتسكیو است كه اینك در همه كشورها جز دو ـ سه تا عینا رعایت می شود تا موازنه قدرت در جامعه حفظ و حقوق مردم از هر گونه گزند مصون و محفوط بماند. اندیشمندان متاخر براین سه قوه یك قوه چهارم افزوده اند كه ژورنالیسم و كل رسانه های گروهی ( نشریات، كتاب ، رادیو ــ تلویزیون ، فیلم ، عكس و وسائل تبلیغ و ترویج ) هستند كه باید مستقل از هریك از سه قوه دیگر باشند تا بتوانند به وظیفه خود عمل كنند. «كتاب» به عنوان رسانه ای كه بدون ویرایش و دست بردگی در اندیشه و برداشت نویسنده آن تولید می شود، مهترین آنها خوانده شده است كه در قرن ۲۱ سایت های شخصی در اینترنت، از لحاظ استقلال رقیب كتاب شده اند.
منتسكیو در «روح القوانین(الگوی قوانین اساسی)» كه نخستین چاپ آن در ۱۷۴۸ انتشار یافته نوشته است: تكالیف و اختیارات قوای سه گانه حكومتی باید طوری تنظیم شده باشد كه هریك از این سه قوه بتواند تجاوز قوه دیگر را از اختیاراتش مانع شود. به عبارت دیگر هر قوه اهرم كنترل دیگری باشد تا از حدود اختیاراتش تجاوز نكند.
منتسكیو قانون نویسی را كاری بس مهم و حساس می داند و توصیه می كند كه یك قانون باید طوری نوشته شود كه مسائل جامعه را كاهش و كیفیت زندگی را بالا ببرد و ایجاد تبعیض نكند و جامعیت داشته باشد. بنابراین؛ قانون باید با رعایت همه جوانب و ملاحظات تدوین، بررسی و سپس با توجه به نظرات واصله تصویب و با دقت تمام به اجرا گذاشته شود.
به نظر منتسكیو، حكومت ها سه دسته اند ؛ سلطنتی ، جمهوری، و اتوكراتیك كه در نوع سوم ؛ ستمگری ، زور گویی و اجحاف حد و حصر ندارد. منتسكیو معتقد است كه اوضاع و شرایط موجود در هر جامعه كه حاصل رویداد ها و تحولات تاریخی آن جامعه است نوع و وضعیت حكومت آن جامعه را تعیین می كند، به عبارت دیگر؛ تاریخ ملی عامل تعیین كننده نظام حكومتی است.
منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز


همچنین مشاهده کنید