اخته کردن

●چرا اخته كنیم ؟
۱-اسبهای نر مانند حیوانات دیگر همجنس خود پس از بلوغ بد خلق و وحشی می شوند و گاهی بدخلق وحشی می شوند و گاهی عادات بد و حتی خطرناك پیدا می كنند.
گاز گرفتن – لگد زدن – صدمه زدن به اسبهای دیگر و اشخاصی كه با آنها سر و كار دارند و برخی اوقات اتفاقاتی كه ممكن است باعث مرگ شود و این از نتایج وضع روانی اسبها در این دوره از زندگی آنها است.نگهداری اسبهای نر همیشه گرانتر تمام می شود زیرا باید پیوسته در اطاقكهای انفرادی نگهداری شوند كه به توجه دائمی نیاز دارند.
۲- خلق و خوی بد اغلب اسبهای اخته نشده را حیواناتی غیر قابل اعتماد می كند.در مسابقات نمی توان بر روی چنین اسبهائی حساب كرد و بخصوص اگر مادیانی در اطراف باشد ممكن است غیر قابل كنترل شوند و وضع ناخوشایندی بوجود آورند كه باعث صدمه خوردن سواركار و اسبهای دیگر و خود حیوان شود.
حالت وحشی حیوان بر روی تربیت كننده و سواركار و صاحب اسب اثر می گذارد و باعث می شود كه آنها از حیوان بترسند.اسب این وضع را درك می كند و ترس اشخاص را تشخیص می دهد.این ترس او را وحشی تر می كند تا جائی كه كاملا غیر قابل كنترل و خطرناك می شود. در این موقعیت تربیت كننده و خدمه و سواركار برای اعمال كنترل ناچار به استفاده از روشهای غلط می شوند و شلاق زدن و آزار بدنی را برای فرمانبردار كردن حیوان مورد استفاده قرار می دهند.
۳-اسب از تنبیهات بیزار است و بتدریج كینه سواركار و تربیت كننده خود را بدل می گیرد و گاهی بر علیه آنها چنان می شورد كه باعث صدمه فراوان و حتی مرگ آنها می شود.
اخته كردن اسب بر هیچیك از توانائی ها و كیفیات مطلوب حیوان اثر نمی گذارد و فقط خلق و خوی وحشیانه اش را ناپدید می كند.حتی فكر اینكه اخته كردن نیروی بدنی یا سرعت اسب را كم می كند اشتباه محض است.كافیست كه نگاهی به مسابقات اسبدوانی و برندگان آن بیاندازیم و یا در مسابقات سه روزه می بینیم كلیه برندگان آنها از اسبهای اخته بوده اند.
بنابراین اخته كردن كلیه كیفیتهای لازم برای رقابت و مسابقه اسبها را محفوظ نگه می دارد خواه این رقابتها پرش و یا مسابقات سرعت باشد و یا شكار و چوگان و غیره …
اسب اخته شده قابل اعتمادتر است ، خوش اخلاق تر است و برای كودكان و سواركاران تازه كار و آنانكه برای تفریح سواركاری می كنند مناسب است چنین اسبی از نظر اقتصادی بسیار با صرفه تر است زیرا خرج نگهداری آن به مراتب كمتر و زندگی قابل استفاده اش طولانی تر است.
در چه سنی اخته كنیم ؟ بهتر است كه اسب را در جوانی و قبل از اینكه عادتهای بد و خوی ناخوشایند بیابد اخته كنیم . بهترین موقع هنگامی است كه حیوان به بلوغ رسیده باشد ، معمولا بین یكسال و نیم تا دو سالگی موقع مناسبی است . اسبانیكه دیرتر به بلوغ می رسند طبیعتا دیرتر اخته می شوند زیرا بیضه های آنها دیرتر پائین می افتد . گرچه بهترین موقع اخته كردن هنگامی است كه حیوان هنوز بد خلق نشده باشد لیكن اسب را می توان در هر سنی اخته كرد.اگر حیوان خلق بد و عادات ناخوشایند را پیدا كرده باشد اخته كردن نتیجه مطلوب را در بر نخواهد داشت لیكن بی اثر نیز نیست و تاثیر آن تقریبا همیشه مثبت است.
● جراحی:اخته كردن عملی نسبتا ، بسیار ساده است و با جنبه استثناء برای اسب بی خطر است ، عمل باید حتما بوسیله یك دامپزشك جراح صورت گیرد كه در صورت بروز هر گونه اشكالی از عهده كار برآید. اخته كردن در ایران متاسفانه شهرت خوبی ندارد . علت آن اینست كه اغلب اشخاص بی تجربه و ناوارد در گذشته عمل مزبور را انجام داده اند و اسبهای اخته شده نیز پس از عمل مورد مواظبت و مراقبت بهداشتی لازم قرار نگرفته اند .
عمل جراحی پس از اینكه محل مورد نظر با دقت شسته و استرلیزه شده در حالیكه اسب ایستاده است و با كمك داروهای بی حس كننده موضعی و یا بوسیله داروهای بیهوشی در حالیكه حیوان دراز كشیده است انجام می گردد. كیسه محتوی بیضه بطول ده تا پانزده سانتیمتر شكافته می شود و بیضه خارج می گردد. رگها و مجراهای متصل به بیضه بوسیله گیره های جراحی بسته شده و سپس قطع می گردند.عمل برای خارج كردن بیضه دوم عینا تكرار می شود .
در این عمل مانند هر عمل جراحی دیگر مقداری خونریزی وجود خواهد داشت كه بیشتر رگهای پوست شكافته شده كیسه محتوی بیضه ها است و اهمیت چندانی ندارد . در میان اسبها خونریزی شدید و خطرناك كم دیده می شود زیرا تعداد بسیار كمی از اسبها به خونریزی مزمن مبتلا می شوند
شكافهای ایجاد شده پس از خارج ساختن بیضه ها دوخته نمی شوند. دلیل آن اینستكه بیضه های خارج شده حجم قابل ملاحظه ای را در داخل كیسه اشغال می كرده اند و در صورتیكه بخیه زده شوند مقدار زیادی خونابه و سرم بدن و مایعات لنفاوی در كیسه جمع می شوند و باعث ورم كیسه و عفونت می گردد. بنابراین شكافهای مزبور بحال خود گذارده می شوند تا مواد نامبرده بتوانند از داخل كیسه ها خارج شوند . خونابه و سایر تراوشات باید روزانه با آب سرد از روی پاهای حیوان شسته شود لیكن نباید اجازه داد كه آب مستقیما بر روی زخم پاشیده شود.
برای اینكه تراوشات بخوبی از شكافها خارج شوند باید اسب را ورزش داد ، روز بعد از جراحی باید اسب را سوار شد یا برای مدتی حدود یك ساعت یرتمه برد .
این برنامه را باید برای مدت دو هفته ادامه داد. پرش از روی مانع ها كوتاه نیز بی ضرر است ولی باید هوشیار بود كه كثافات از سطح زمین بر روی زخم پاشیده نشود.
با همه مراقبت ها موضع جراجی شده قدری ورم خواهد كرد كه در اسبهای سالخورده از اسبهای جوان و چاق بیشتر محسوس است . درصورتیكه ورم فوق به عفونت مربوط نباشد طبیعی است و نباید باعث نگرانی باشد.
بدین ترتیب شكافها نیز كم كم سرتاسر جوش می خورند. بهبود كامل سه هفته طول می كشد.
عمل اخته اگر در محل مخصوص و مدرن جراحی اسب انجام نگیرد و در امكانی كه وجود احتمال باكتری ها و میكروبها وجود دارد انجام بگیرد می تواند منشاء خطراتی برای حیوان اخته شده باشند. علاوه بر محیط مناسب و تمیز دامپزشك جراح احتمال خطر عفونت را با شستن دقیق و سائیدن محل جراحی با محلولهای ضد عفونی به حداقل می رساند . او احتمالا برای پیشگیری از عفونت برای مدت پنج تا شش روز مقداری داروی آنتی بیوتیك نیز تجویز خواهد كرد .
محل استراحت اسبهای اخته شده باید كاملا تمیز نگه داشته شود . كاه تمیز برای خوابیدن حیوان باید فرآهم گردد و فضولات اسب از محل برداشته شود .محل خوابیدن تمیز تا زمانی كه زخم كاملا بهبود یابد می بایست ادامه داشته باشد .
بدین ترتیب است كه اسب می تواند دراز بكشد و استراحت كند .بستن حیوان بطوریكه مجبور باشد دائما سرپا بایستد نه تنها باعث ناراحتی و خستگی حیوان می شود بلكه ممكن است اشكالات خطر ناك دیگری را نیز بوجود آورد .
باید توجه داشت كه زخم عمل اخته محل مناسبی برای فعالیت ویروس كزاز است در صورتیكه كزاز باعث عفونت شود خطر مرگ حیوان وجود خواهد داشت از طرفی باید آگاه بود كه پهن و فضولات اسب خود انباشته از ویروس كزاز است .
دامپزشك جراح بهنگام عمل اخته واكسن كزاز نیز به اسب می زند . لیكن در صورتیكه این اولین باری است كه حیوان واكسینه می شود امكان دارد نتواند با سرعت كافی خود را برای دفاع در مقابل بیماری كزاز آماده كند . از طرفی چون هر زخمی محل احتمالی مناسبی برای فعالیت ویروس كزاز است توصیه می شود كه تمام صاحبان اسب اطمینان حاصل كنند كه اسبهایشان بهر حال بوسیله دامپزشك واكسینه شده باشند.
در تعداد بسیار محدودی از اسبها بیماری فتق بروز می كند و در مورد اسبانی كه تازه اخته شده اند این ناراحتی باعث می شود كه مقداری از روده های حیوان به داخل كیسه بیضوی راه یابد و یا از شكافها خارج شود. این ناراحتی بكلی مربوط به عمل اخته كردن نیست . باید دانست كه اگر اسبی پس از اخته شدن دچار فتق شود بدون عمل اخته نیز دیر یا زود بدان مبتلا می شده است . بهرحال این ناراحتی بندرت ظاهر می شود .ولی اگر بروز كند یا هر قسمتی از بافتهای داخلی در میان شكافها قرار بگیرد باید فورا مورد توجه دامپزشك جراح قرار گیرد .زیرا شكافها با وجود آنها التیام نخواهد یافت.
مراقبت های قبل از عمل جراحی اخته شامل ۱۲ تا ۲۴ ساعت گرسنگی و تشنگی است . معمولا اگر داروی بیهوشی مصرف شود حیوان را برای ۲۴ ساعت گرسنه و تشنه نگه می دارند .برخی اوقات از میزان غله حیوان كاشته می شود زیرا غله باعث ورم پس از عمل جراحی می شود.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی تخصصی اسب و سوار کاری