وبلاگ‌های دانشجویی بیم‌ها وآسیب‌ها

در این نوشتار سعی شده با توجه به جوان- وبالخصوص دانشجو- بودن درصدبالایی از کاربران اینترنت در حوزه وبلاگ نویسی و وبلاگ خوانی، گوشه ای از اهمیت و کارکردهای منفی اجتماعی و فرهنگی این پدیده را در حوزه دانشجویی ارائه دهیم.
آخرین وسیله ای که امروزه برای رشد و توسعه ارتباطات انسانی ساخته شده اینترنت است؛ وسیله ای که توانسته فراتر از ارتباطات شخصی و میان فردی، با شکستن محدوده زمان و مکان از حوزه خصوصی خارج شود و پا در عرصه عمومی بگذارد. یکی از مجاری ارتباطی در دنیای اینترنت، وبلاگ است. پدیده ای که توانسته عالی ترین تعامل را بین افراد فراهم آورد.
۱) وبلاگ چیست؟
وبلاگ، وب نامه، وب نوشت، تار نگار یا بلاگ؛ رسانه ای ساده و انعطاف پذیر است که حال ارتقاء ارتباطات در عالم اینترنت و بازتاب تعامل انسان با این فضای باز مجازی است. رسانه ای که با رشد چشمگیر خود، جوانان ایرانی را در رتبه دهم رده بندی جهانی قرار داده است. (با توجه به درصد کم کاربران اینترنت به نسبت جمعیت کل جمعیت در ایران این رتبه بسیار قابل توجه است.)
وبلاگ توانسته پتانسیل بالایی را برای استفاده های شخصی و حرفه ای ایجاد کند، به طوری که امروزه اشخاص، گروه ها، احزاب، تشکل ها و... زیادی از آن برای ارائه عقاید و نظرات خود استفاده می کنند. به گفته دکتر یونس شکرخواه، استاد دانشگاه علامه طباطبایی: «وبلاگ ها عبارتند از روزنامه های شخصی روی شبکه اینترنت که با برنامه ای ساده اداره می شوند. بلاگ ها عامدانه اطلاعات عینی و عقاید شخصی را با هم آمیخته و اغلب با یک لینک به منبع اصلی، یک بلاگر دیگر و یا مقاله ای که وبلاگ نویس مزبور مورد تحلیل قرار داده و یا مایل است آن ها را به مخاطبین خود معرفی کند، همراه هستند.»۱
۲) لزوم توجه به وبلاگ ها
اهمیت، رسایی و رسمی شدن حوزه وبلاگ ها را از آنجا می توان دریافت که بسیاری از دولتمردان، احزاب رسمی و مسئولین جمهوری اسلامی از وبلاگ ها برای تعامل با اقشار اجتماعی بهره گیری می کنند، از این رو، دیگر نمی توان وبلاگ ها را وب سایت های غیررسمی دانست که وبلاگ نویسان از آن به عنوان دفترچه خاطرات خود استفاده می کردند.
توجه به محتوای وبلاگ ها، که امروزه قسمت اعظم آن به اخبار و نوشته های تحلیلی و انتقادی اختصاص داده شده، لزوم توجه به این حوزه را از چند زاویه مهم جلوه می دهد:
▪ اول: غالب مخاطبین و خوانندگان وبلاگ ها را اقشار خاص جامعه، روشنفکران، دانشجویان و زنان تشکیل می دهند. افرادی که با رسانه های رسمی اغناء نمی شوند و با روحیه نوجو و افکار رادیکال خود به دنبال دست یافتن به مطالب و تحلیل های جدید هستند.
▪ دوم: رشد حیرت انگیز و بلاگ های فارسی و حساسیت های ناظران داخلی و خارجی نسبت به وقایع کشور و علل اقبال جوانان از این پدیده نوظهور می باشد. مجامعی که با پرداختن هزینه های هنگفت، سعی در تخطئه نظام اسلامی دارند مطمئناً از رویکرد و بلاگ ها آنچه را که بخواهند برداشت می کنند و در سطح بین الملل بازتاب می دهند. مانند خبرگزاری رویترز و سایت CNN که عمده اشتیاق و علاقه کاربران ایرانی را مسائل جنسی و فرهنگ غرب عنوان می کنند و مدعی اند کاربران ایرانی به دلیل محدویت های اجتماعی در این زمینه ها به وبلاگ وبلاگ نویسی گرایش پیدا کرده اند.
▪ سوم؛ و آخرین نکته اینکه فارغ از تمام وجوهات مثبت وبلاگ وبلاگ نویسی که شامل گسترش زبان فارسی، تعامل سازنده کاربران با یکدیگر، رونق و گسترش مباحث علمی، تخصصی و... می باشد؛ هستند وبلاگ هایی که امروزه نقش نشریات زردی را بازی می کنند که هدفشان تنها ارضاء حس کنجکاوی و هیجانی مخاطبین و تحریک آن هاست. اطلاعاتی که این وبلاگ ها به مخاطبین خود می دهند غالباً شامل تحلیل ها و اخباری با سوگیری های خاص است که بدون رعایت اصول خبرنگاری، اطلاعات غیرواقعی، کذب و مخربی را به مخاطب القاء می کنند.
همانطور که اشاره شد وبلاگ، فرم خاصی از وب سایت است که به طور متناوب به روز می شود و مطالب به ترتیب تاریخ در آن مرتب می شوند. رسانه ای با پتانسیل بسیار بالا که زمینه را برای فعالیت های شخصی و حرفه ای فراهم آورده است. کارشناسان، وبلاگ را به عنوان جایگزین روزنامه نگاری می دانند چنانچه آندرو گرومت می گوید: «وبلاگ ها با تکنولوژی ساده و قابل دسترس، جایگزینی برای جریان های خبری سنتی شده اند و اکنون هر شهروندی می تواند یک خبر نویس باشد و از آنجا که پوشش خبر تأثیر فراوانی بر مسائل سیاسی دارد، وبلاگ ها به عنوان رسانه های جدید می توانند در انتشار خبرها تأثیر زیادی در پوشش خبری و در نتیجه بر سیاست بگذارند.»۲
شاهد این مدعی که نشان از قدرت بالای وبلاگ ها دارد موضوع تحریف نام خلیج فارس به خلیج عربی توسط «نشنال جئوگرافیک» در سال گذشته بود که وبلاگ نویسان ایرانی با پیام ها و طومارهای اینترنتی خود آن ها را وادار به اصلاح اشتباه خود کردند.
واقعیت این است که وبلاگ ها علاوه بر کارکردهای خبری و تحلیلی مثبت خود در مینه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... می توانند به مثابه ابزاری جهت تخریب و جریان سازی نیز مورد استفاده قرار گیرد. به عبارت دیگر وبلاگ تیغ دو لبه ای است که هم فرصت است و هم تهدید. طبیعتاً بسیاری از وبلاگ نویسان در حوزه های فعالیت و تخصصی خود می نگارند، اما هستند افرادی که در حوزه های سیاسی و اجتماعی ورای نقدهای منصفانه با گرایشات یکسویه - و غالباً مغرضانه - خود به تخریب اشخاص، گروه ها، احزاب و حتی نظام جمهوری اسلامی می پردازند؛ که این می تواند به صورت خطری جدی خودنمایی کند.
متأسفانه مهم ترین قشری که امروزه در معرض مخاطرات و آسیب های محیط های وبلاگ نویسی قرار دارند دانشجویان هستند؛ افرادی که از یک سو به دلیل داشتن شور و هیجانات جوانی و حضور درمهم ترین پایگاه سیاسی اجتماعی کشور مورد توجه نیروهای معاند و اپوزیسیون قرار دارند، و از سوی دیگر قشری هستند که اطلاعات خود را منحصر در هزاران هزار پست درون وبلا گ هایی کرده اند که بدون آنکه بدانند چه شخص یا گروهی پشت آن قرار دارد و یا حتی وبلاگ نویس مخبر، مقاله نویس و... صلاحیت ارائه مطالب را دارد یا خیر، خود را در معرض سوء استفاده سیاست بازان مطرود قرار می دهند. چنانکه با مطالعه وبلا گ های دانشجویی در می یابیم که بسیاری از نگاه های حاکم بر وبلاگ های دانشجویی و اقدامات سیاسی و اجتماعی تشکل های دانشجویی در واقع برگرفته از مطالب منتشر شده در وبلاگ های رهبران و نخبگان فکری دانشجویی - داخل و خارج از دانشگاه - می باشد.
از آنجا که وبلاگ های دانشجویی باهدف های خاص به وجود می آیند طبیعتاً نسبت به سایر وبلاگ ها چه از لحاظ محتوا، چه از لحاظ جذب مخاطب و البته اهداف مشخص آن اهمیت پیدا می کند. به عنوان نمونه وبلا گ های دانشجویی غالباً حاوی اطلاعاتی دست اول از رویدادهایی هستند که مورد استفاده - و البته شایسته تر آن است که بگوئیم سوء استفاده - بسیای از رسانه های داخلی و خارجی قرار می گیرند؛ مانند بازتاب گسترده تجمع غیرقانونی معدودی از دانشجویان پلی تکنیک در ۳۰ مهر سال ۱۳۸۶ در خبرگزاری ها، روزنامه ها و سایت های نیویورک تایمز، رادیو آزاد اروپا، اخبار سایت یاهو، خلیج تایمز، میدل ایست تایمز و نیویورک سان فرانسه. یا بازتاب نشست ۱۱ مرداد ۸۷ برخی فعالین سیاسی درمنزل یکی از اعضای طیف غیرقانونی دفتر تحکیم وحدت در رادیو زمانه، رادیو فردا و رادیو فرانسه. متأسفانه معدودی از وبلا گ های دانشجویی، روزنامه های جایگزینی هستند که در کنار اطلاع رسانی، نقش مهمی را در تهییج و تحریک کاذب مخاطبین ایفا می کنند؛ به طوری که گاهی اوقات به تریبون تمام عیاری برای ارائه دیدگاه ها، نظرات، اطلاعیه ها و بیانیه های نیروهای مخالف و جریان های سیاسی ساختار شکن تبدیل می شوند. (و اغراق نیست اگر بگوییم تبدیل شده اند). وبلاگ هایی که عمده محتوای آن ها شامل بزرگ نمایی از رخدادهای منفی و گسترش تنش های موجود در محیط های دانشجویی است و در جایگاه ارائه افکار و اخبار دروغین و مسموم برای دانشجویان قرار گرفته است.

معصومه شیخ مرادی
پی نوشت ها:
.۱وبلاگ شخصی
.۲ وبلاگ شخصی دکتر یونس شکرخواه

منبع : روزنامه کیهان