ارتداد و آزادی

كتاب ارتداد و آزادی به قلم سیدحسین هاشمی و توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به چاپ رسیده است.
نویسنده در مقدمه كتاب آورده است:
۱) تبیین اهداف و ضرورت های تحقیق
۲) پرسش ها و شبهات مربوط به موضوع تحقیق
۳) فرضیه تحقیق
۴) سازماندهی تحقیق
فصل اول كتاب ارتداد و آزادی به ارایه تعاریف، مفاهیم و نیز مبانی مربوط به ارتداد در سه مبحث پرداخته و در هر مبحث گفتارهایی آمده است. در تعریف ارتداد و توهین به مقدسات و رابطه این دو با یكدیگر و ارتداد را از نظر لغوی به معنای رجوع نمودن و بازگشتن آورده است. در گفتار دوم از این فصل تعریف و قلمرو توهین به مقدسات را بیان كرده و به بررسی این مساله كه توهین به مقدسات از نظر گستره مفهومی تا چه حد قابل تسری است می پردازد. نویسنده گفتار سوم را به رابطه ارتداد و توهین به مقدسات اختصاص داده است. مبحث دوم در فصل مفاهیم به تبیین ضروری دین و مصادیق از آن می باشد در این مبحث پرسش هایی مطرح گردید كه شامل:
۱) تعریف ضروری دین
۲) برخی از مصادیق ضروری دین.
در تعریف ضروری دین در اصطلاح فقهی همان ضروری در علم منطق است یعنی قضایایی كه برای پذیرفتن آنها نیاز به اقامه دلیل و برهان نیست؛ در مقابل وصایای «نظری» كه تصدیق آنها نیازمند دلیل است. اما برخی از مصادیق ضروری دین. بارزترین مصداق ارتداد «وجوب نماز» است كه هیچ یك از مذاهب و فرق اسلامی در قطعیت آن تردید نكرده اند. بنابراین، حلال دانستن ترك نماز وجوب ارتداد است.
«وجوب روزه» از دیگر مصادیق ضروری دین است. (ص ۳۵)
حلال شمردن ترك زكات نیز موجب ارتداد است. (ص ۳۶)
در مبحث سوم كتاب در خصوص اعتبار مستند فقهی و شرعی مجازات ارتداد شبهات و تشكیك هایی مطرح شده است كه این بحث نیز در دو گفتار مورد بررسی قرار گرفته است.
الف) گفتار اول:
اشكال به مستند روایی ارتداد
ب) گفتار دوم:
اشكال به مستند قرآنی ارتداد. در فصل دوم كتاب به ارتداد فكری و نظری پرداخته و چهار مبحث را در این فصل گنجانیده است. مبحث تحقق ارتداد به سبب شك در اصول دین كه به طرح دیدگاه های فقها و نقد این دیدگاه ها پرداخته است. مبحث دوم شرط وجود ملازمه میان افكار ضروری دین و انكار اصل دین می باشد كه به بررسی دیدگاه «سببیت مستقل» و بررسی دیدگاه موافقین وجود ملازمه پرداخته است، مبحث سوم به ارتداد فكری در كلام فقها كه در بررسی این موضوع میان انكار «اصل الوهیت یا نبوت» و انكار «ضروری دین» تفكیك نموده است. در مبحث آخر از این فصل نویسنده كتاب ارتداد فكری در صدر اسلام را بیان كرده است. در فصل سوم كتاب ارتداد و آزادی اجرای مجازات ارتداد و توهین به مقدسات مطرح شده است كه بحث اجرای مجازات ارتداد، اجرای مجازات توهین به مقدسات را آورده است. در فصل پایانی به فلسفه ارتداد و توهین به مقدسات در دو مبحث پرداخته است، مبحث اول به فلسفه جرم انگاری ارتداد و مبحث دوم به فلسفه جرم انگاری توهین به مقدسات اختصاص یافته است. نویسنده در پایان هر فصل خلاصه و نتیجه ای از مطالب عنوان شده را نیز آورده است.

منبع : روزنامه جوان