نگاهی متفکرانه به سطل زباله

«پسماند»، «زباله» یا «آشغال»؛ نامش را هرچه می‏خواهید بگذارید، فرق چندانی ندارد. موضوع این است که خیلی از ما به این که هر روز چه حجم زباله، پسماند یا آشغال وارد چرخه محیط زیست می‏کنیم فکر نمی‏کنیم. اگر سطل زباله چند روز از خانه یا آپارتمانتان خارج نشود، چه اتفاقی می‏افتد؟ کره زمین، خانه و محیط زیست همه انسان‌هاست. گاهی ما فکر می‏کنیم با گذاشتن کیسه زباله بیرون خانه دیگر مسوولیت‏مان تمام شده است و اصلا فکر نمی‏کنیم که چه اتفاقی قرار است برای این زباله‏ها بیفتد. چه‌قدر انرژی و هزینه صرف جمع آوری‏شان می‏شود و چه قدر به آلودگی‏های زیست محیطی اضافه می‏کنند و سهم ما در این‏میان چه قدر است؟ ...
سالانه ‏میلیون‏ها تن زباله شهری تولید می‏شود که بخش زیادی از این زباله‏ها مربوط به بخش خانگی هستند. نیمی از محتویات سطل‏های زباله قابل بازیافت است. ۳۰ درصد‏میوه‏ها و سبزی‏ها قابل کمپوست شدن هستند اما با وجود اینکه می‏توان ۶۸ درصد زباله‏های خانگی را بازیافت یا تبدیل به کمپوست کرد، تنها در بخش بسیار کمی این کار انجام می‏شود. به‌عنوان مثال در انگلستان تنها ۱۵ درصد زباله‏ها بازیافت می‏شوند. بازیافت پسماندها به کاهش تولید زباله، حفظ منابع زیست محیطی، کاهش مصرف انرژی و کاهش گازهای گلخانه‏ای و تغییرات آب و هوایی و کاهش هزینه‏ها کمک می‏کند.
● چه طور زباله کمتری تولید کنیم؟
ما باید تمام سعی‏مان را برای تولید زباله کمتر انجام دهیم اما چه طور و چگونه؟ بسته‏بندی محصولات یکی از موارد تولید زباله‏اند. ما محصولات را استفاده می‏کنیم و بسته‏بندی‏شان را که اغلب پلاستیکی‏اند به صورت زباله وارد محیط زیست می‏کنیم. بهتر است از ابتدا به این موضوع توجه داشته باشیم و به جای خرید حجم کمی محصول در یک بسته‏بندی، حجم بیشتر در بسته‏بندی بزرگ‌تر را انتخاب کنیم. اگر مصرف‏تان به‏اندازه‏ای است که از محصول پیش از رسیدن تاریخ انقضا استفاده می‏کنید این کار برای‏تان مقرون به صرفه هم خواهد بود. این نکته هنگام خرید حبوبات، آرد، تخم مرغ، شیر و سایر محصولات غذایی کاربرد دارد. هنگامی که در فروشگاه به قفسه محصولات نگاه می‏کنید، آنهایی را انتخاب کنید که بسته‏بندی کمتر و قابل بازیافتی دارند.
راه دیگر برای کاهش حجم زباله استفاده مجدد از وسایل و لوازمی است که کاربردشان را از دست داده‏اند. بهتر است لوازمی مانند کامپیوتر و تلویزیون، ‏میز و مبلمان را که نمی‏خواهید برای استفاده در اختیار دیگران قرار دهید. با این کار چند سال دیرتر به حجم زباله‏ها اضافه خواهند شد. این لوازم را می‏توانید به صورت رایگان در برخی روزنامه‏ها آگهی کنید و بفروشید. راه دیگر هم این است که خودتان در موارد دیگر از آنها استفاده‏ کنید. مثلا حوله و لباس‏های کهنه‏تان را پس از شستن و ضدعفونی کردن برای گرد گیری و تمیز کردن سرامیک استفاده کنید.
● غذاهایی که زباله می‏شوند
تبدیل مواد غذایی به زباله یکی از موارد روشن اسراف است. طبق گزارش موسسه کشاورزی آمریکا ۲۷ درصد از منابع غذایی جهان در سال ۱۹۹۵ به زباله تبدیل شده است. این در حالی است که تعداد زیادی از مردم روی همین کره خاکی از گرسنگی رنج می‏برند. یکی از علل تبدیل غذا به زباله بی‌توجهی به خرید یا پخت غذا به مقدار زیاد و بیشتر از نیاز است که با کمی دقت و توجه به راحتی قابل پیشگیری است.
● زباله‏های خطرناک
باتری و زباله‏های الکترونیک، لامپ‏های فلورسنت و دماسنج جیوه‏ای به دلیل وجود بخارات جیوه و مواد سمی جزو زباله‏های خطرناک هستند و در برخی کشورها اجازه داده نمی‏شود با سایر زباله‏ها یک جا قرار بگیرند. یک راه مناسب برای کاهش تولید این زباله‏ها استفاده از مواد جایگزین مانند استفاده از باتری قابل شارژ و دماسنج الکلی است.
شوینده‏ها، اسید، ضدیخ، روغن ترمز، رنگ‏های روغنی، تینر، حشره‌کش‏ها و آفت‌کش‏ها و حلال‏ها هم از پسماندهای خطرناک خانگی هستند. بهتر است استفاده از مواد سفید‌کننده و ضدعفونی‌کننده را محدود کنید و از جایگزین‏های کم‌خطر مانند محلول آب و مایع شوینده یا محلول آب و سرکه استفاده کنید. برای دور نریختن باقی‌مانده رنگ خانه هم بهتر است از ابتدا سطحی که می‏خواهید رنگ کنید،‏ اندازه بگیرید. یک لیتر رنگ مساحت ۱۰ مترمربع را می‏پوشاند.
ظروف یک‌بارمصرف هم که این روزها مصرفش زیاد شده یکی از زباله‏های خطرناک است که به محیط زیست آسیب می‏رساند. در خانه و مهمانی‏ها از این ظروف استفاده نکنید. ۱۰۰ رستوران در پکن برای حفظ محیط زیست تصمیم گرفته‏اند از ظروف یک‌بارمصرف استفاده نکنند و قاشق و ظروف را به شیوه کاملا بهداشتی بشویند و باز هم مورد استفاده قرار دهند. اگر حال و حوصله غذا درست کردن نداشتید و خواستید از بیرون غذا بگیرید، بهتر است قابلمه‏تان را همراه ببرید و چند ظرف یکبار مصرف وارد طبیعت نکنید.
● زباله تر و خشک یعنی چه؟
پس از کاهش حجم و تلاش برای تولید حجم کمتر زباله، بازیافت مورد توجه قرار می‏گیرد. اگر تصمیم گرفته‏اید شما هم در چرخه سبز بازیافت نقشی داشته باشید و زباله‏های تر و خشک را از هم جدا کنید، بهتر است پیش از هر چیز به جدول پسماند تر و خشک توجه کنید.
● غرفه‏های بازیافت
شاید بگویید خب بعد از اینکه زباله‏های تر و خشک را جدا کردید، چه کار کنید. خیلی‏ها همین‌طور منتظر می‏مانند تا یکی در خانه‏شان را بزند و زباله‏های خشک را از آنها بگیرد و چون این اتفاق نمی‏افتد زباله‏های خشک را که کلی وقت صرف جدا کردنشان کرده‏اند با سایر زباله‏ها بیرون می‏گذارند. می‏توانید زباله‏های خشک را در کیسه‏های نایلونی آبی رنگ که توسط اداره بازیافت توزیع می‏شود، بگذارید و یا آنها را به غرفه‏های بازیافت تحویل دهید.
غرفه‏های بازیافت از چند سال پیش با هدف توسعه و ترویج فرهنگ تفکیک زباله بین شهروندان و پاکسازی محیط زیست از زباله‏های غیرقابل بازیافت، در مناطقی از شهر تهران دایر شده‏اند. این غرفه‏ها در برخی مناطق از جمله مناطق شمال و شمال شرق تهران و در میادین میوه و تره بار به چشم می‏خورند و در ازای دریافت پسماند خشک به افراد مواد شوینده یا بن کالا مثلا بن خرید گل و گیاه می‏دهند. ادارات، مراکز تجاری و مجتمع‏های مسکونی در صورتی که حجم پسماند خشک‏شان از یک تن بیشتر باشد، می‏توانند با تماس با شماره ۱۳۷ از خودروهای ویژه این کار استفاده کنند.

فرزانه فولادبند

منبع : روزنامه سلامت