ارکستراسیون در موسیقی فلامنکو

در سالهای اخیر در موسیقی فلامنكو در جهان تحولات گسترده ای صورت گرفته است و اركستراسیون هم از این قاعده مستثنی نبوده است.به جز ساز گیتار كه ركن اصلی ساز بندی در این نوع از موسیقی محسوب میشود و عناصر فلامنكو از جمله پالماس(كف زدن ) و......( اگر بتوان انها را جز اركستراسیون به حساب اورد ) اركسراسیون موسیقی فلامنكو را میتوان به دو قسمت عمده تقسیم كرد یكی اركستراسیون سنتی و دیگری اركستراسیون مدرن در اركستراسیون سنتی اصولا از سازهایی به جز سازهای كوبه ای یا استفاده از محیط و اشیا اطراف نوازنده وخواننده ساز دیگری مورد استفاده اصولا قرار نمیگیرد اما در اركستراسیون مدرن از سازهایی چون سازهای كوبه ای و فلوت و........و از اواخر دهه هفتاد گیتار الكترونیكی مورد استفاده قرار گرفته است با پیشرفت موسیقی فلامنكو و نواوری های اساتید این رشته از سازهایی همچون ویلن ، ویلنسل ، كنترباس ، طبلای هندی ،وبسیاری از سازهای شرقی و غربی استفاده شده است ضمن انكه چند كار هم با اركستر بزرگ اجرا شده است.
در اینجا لازم میدانم یك نكته را یاداوری كنم : غنای بالا و رنگ مترادف سازهای چون ویلن و كنترباس بسیار بسیار هماهنگ با موسیقی فلامنكو است بخصوص غم پنهان و شوخ طبعی بالای این نوع از موسیقی بسیار قابل انتقال با این نوع سازهاست و در كل این چنین اركسترراسیونی قایل تامل است. تمام این تنوعها بسیار جالب و قابل تحسین است اما گفتار ما به موسیقی فلامنكو در ایران باز میگردد متاسفانه كمبود ها وعدم خلاقیت در بین هنرمندان این رشته باعث شده است اركستراسیون مدرن در ایران ضعیف و بی رمق باشد.
سالها پیش به كنسرتی رفتم كه در ان برادران صائب به اجرای یك كار تلفیقی گیتار فلامنكو و تار پرداختند كه بسیار نظرم را جلب كرد ان كار به تمام معنا دارای اركستراسیون خوب بود اما بعد از ان كار هیچ كار خوبی كه در ان ساز ایرانی با موسیقی فلامنكو در امیخته شود ندیدم و نشنیدم.البته یك نكته غیر قابل گذشت و بسیار مهم در این اجرا كه نام برده شد دیده میشد و ان رعایت نكردن هامونی های خاص فلامنكو در اجرای ان قطعات بود. هیچگاه تنها تركیب سازها باعث ارزش كار نمیشود هر چند كه شاید تركیب ساز ورنگ امیزی زیبایی اركستر جلوه خاصی به فطعه بدهد اما رعایت نكردن هارمونی در قطعات از زیبایی تركیب می كاهد وشاید كلا ارزش تركیب را هم بی اثر كند.
مسئله رعایت هارمونی را میتوان به صورتی دیگر هم بیان كرد : فرض كنید شما میخواهید یك قطعه فاروكا را برای سازهای مختلف اركستر خود و یك ساز بخصوص همچون ساز تار تنظیم كنید ( منظورم از اركستر ، اركسترِ متشكل از چند نفر نوازنده است )خوب اگر قرار باشد اركستر شما با سازهای گیتار خود قطعه فاروكا را اغاز كند وبعد از شروع یكهو ساز ایرانی را اضافه كنید و ساز ایرانی به جای رعایت كمپاسها ، اكورد ها ، فواصل دستگاه فاروكا و........شروع به نواختن یك قطعه در دستگاه شور یا ماهور كند كه دیگر ان قطعه، قطعه فاروكا نیست و این قضیه در مورد سازهای كوبه ای نیز صادق است.
رعایت كمپاسها ، فرم ، شكل ، هارمونی و اكوردها و فواصل دستگاههای فلامنكو در هنگام تركیب بندی سازهای اركستر فلامنكو با یك ساز بخصوص از ابتدایترین قواعد این كار است. سخن اخر اینكه ، موسیقی غنی ایرانی می تواند با رعایت شكل و فرم موسیقی فلامنكو و با حفظ ماهیت صوتی ساز ایرانی میتواند فلامنكو را به درجه ای غنی در موسیقی سوق دهد.من اطمینان دارم كس یا كسانی كه در این راه گامِ استوار و قویی بردارند به شهرت و اعتبار جهانی نائل خواهد شد .

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی رادیو ندا