اولی، آخری یا وسطی

چگونه سه كودكی كه خانه، پدر و مادر و مجموعه برخی از ژن هایشان یكسان است، اینقدر متفاوت از یكدیگر بار می آیند؟
دكتر فرانك سولوی می گوید: «ترتیب تولد فرزندان باعث مسائل بسیاری می شود». تحقیقات وی حاكی از آن است كه فرزندان اول عموماً اعتماد به نفس بیشتری دارند و هدفمندتر، جسورتر و سازگارترند، فرزندان وسطی معمولاً اجتماعی تر و آرام ترند و فرزندان كوچكتر غالباً آسوده خاطر و بی خیال تر، اما بی انگیزه ترند.
دكتر كوین لسمون نویسنده كتاب «ترتیب تولد» می گوید: «ترتیب تولد تاثیر زیادی در زندگی فرزندان دارد، اما این یك فرآیند ساده، مثل بریدن شیرینی نیست». او معتقد است: «جنسیت، بزرگی خانواده و فاصله بین فرزندان، می تواند تاثیر ترتیب تولد روی بچه های شما را تشدید كند یا تخفیف دهد. با این همه، شناخت خصایص نوعی در هر یك از فرزندان از نظر ترتیب تولدشان، به بارآمدن فرزندانی شادتر كمك خواهد كرد. مطلب زیر می تواند در شناخت مسائل اساسی مربوط به تربیت فرزندان راهگشا باشد:
●فرزند اول
▪خصوصیات: با اعتماد به نفس ، هدفمند، كمال گرا، مصمم، جدی، مسئول، هشیار، ارباب منش
چگونه اتفاق می افتد -شما اولین فرزندتان را با دقت زیادی حمام می كنید و هر جنبه از رشد او را مشتاقانه زیر نظر دارید. برای مدتی، او تنها دریافت كننده انرژی شما برای پرورش كودك است. این امر او را تشویق می كند كه خود را خاص احساس كند، اعتماد به نفسش را بارور سازد و انتظارات فراوان شما را پاسخ گفته و در خود، درونی سازد. در همان حال، نگرانی دائمی و مراقبت های شما او را هوشیار و محتاط می سازد. وقتی فرزند جدیدی از راه می رسد، شما در نگهداری او از فرزند اول كمك می خواهید:«لطفا كمی آب میوه به خواهرت بده» یا «هر وقت صدای او را شنیدی من را خبر كن».
▪نكته مثبت: چنین كاری اعتماد به نفس را به او القا می كند.
▪نكته منفی: این امر می تواند او را كمی به احساس ارباب منشی متمایل سازد.
شكوفاكردن خصوصیات بهتر-فرزندان اول به خوبی از نقایص خود آگاهند، بنابراین به شما می آموزند كه اشتباهات آنها را بپذیرید و نیز اشتباهات دیگران را. انتقادات خود را نیز تعدیل كنید. اگر هدیه ای كه او برای مادربزرگ بسته بندی كرده، خیلی بد و خراب است، آن را به رخ او نكشید و سعی نكنید آن را درست كنید.
برای جلوگیری از تبدیل شدن و قدرت رهبری او به حس ریاست منشی، به فرزند كوچكتر اختیار تصمیم گیری در خانواده بدهید. فرزند بزرگتر خود را پرستار بچه یا مجری قانون نكنید. «مری والاس» مولف كتاب «ملالت های ترتیب تولد» می گوید: «فرزندان كوچكتر نباید باری بر دوش فرزند بزرگتر باشند». در صورتی كه به كمك نیاز دارید، مؤدبانه از او خواهش كنید: «میشه لطفاً به برادرت در پوشیدن لباس كمك كنی؟». از همه مهمتر به كودك بزرگتر خود اجازه دهید كه فقط «یك بچه!» باشد.
▪فرزند وسطی
خصوصیات: واقع گرا، انعطاف پذیر، اهل رقابت، باسیاست، اجتماعی، مستقل؛ ممكن است خود را درجه دوم یا نادیده گرفته شده احساس كند.
چگونه اتفاق می افتد؟-فرزند دوم نوعاً ناامیدانه سعی در همگام پیش رفتن با فرزند بزرگتر می كند یا در راستایی كاملاً متفاوت قدم برمی دارد(مثل تمركز روی ورزش در شرایطی كه برادر بزرگترش به تحصیل، بیش از هر چیزی اهمیت می دهد).از آنجا كه او فشارهای پدر و مادر را كمتر از فرزند اول احساس می كند، احتمالاً آرامش بیشتری دارد، اما در عین حال احساس می كند كه به او به اندازه كافی توجه نمی شود و هنگامی كه فرزند دیگری از راه می رسد، عوارض فرزند میانی، غالباً او را خرد می كند. جایگزین شدن فرد دیگری به عنوان بچه خانواده، می تواند او را در این احساس كه به عقب صحنه رانده شده و مورد بی اعتنایی قرار گرفته، واگذارد. احتمالاً فرزند وسطی شما خونگرم و زودجوش است و از طریق دوستی با هم سن و سال خود، جویای توجه است و در تلاش برای خشنودكردن هم فرزند بزرگتر و هم كوچكتر، می تواند مذاكره كننده زبردستی شود یا به كلی از تعارضات و برخوردها فاصله گیرد.
شكوفاكردن خصوصیات بهتر-نادیده گرفتن موفقیت های فرزند میانی بسیار آسان است. «وندی شر» از كلمبیا، مری لند می گوید: «فرزند شش ساله ام- آلفرد- سخت ترین شرایط را دارد. اگر او كاری بزرگ انجام دهد، آنقدرها باحرارت از آن صحبت نمی كنیم، زیرا برادر بزرگترش قبلاً آن كار را انجام داده است. دادن وقت لازم به او برای انجام تكالیفش نیز سخت است، چرا كه فرزند كوچكترم، خیلی پرتوقع است. من سعی می كنم با آنها رفتاری برابر داشته باشم، اما نتیجه كار همیشه اینطور نیست».
راه حل: راه حل هایی را جست وجو كنید كه فرزند وسطی شما احساس خاص بودن كند. باید در آلبوم خانوادگی تان عكس هایی جداگانه از او داشته باشید و نه فقط تصاویری جمعی با دیگر فرزندان. مطمئن باشید كه او نیز كارهایی برای گفتن از خودش دارد. «مارشا پیرو» مادری از ناركراس جورجیا از فرزند میانی شش ساله اش- هانا- می گوید: «دخترم تنها كسی در خانه است كه پیانو می زند و این امر باعث غرور اوست».
استراتژی های دیگری برای تقویت اعتماد به نفس فرزند میانی:
مرتباً جویای نظر او شوید؛
- «عزیزم! دوست داری بعد از شام چه بازی ای بكنیم؟» در درگیری های میان فرزندان، جانب او را بگیرید.
- «چرا تصمیم نمی گیری كی اول باشد؟»
و به او یاد بدهید كه چگونه از خودش دفاع كند.
- «اگر كاری را كه برادرت می كند دوست نداری، به او چی می گویی؟»
و او را قبل از فرزندان بزرگتر به آشنایان خود معرفی كنید.
●فرزند كوچكتر
▪خصوصیات: آسانگیر، مهربان، ماجراجو، سركش، پرسروصدا و شلوغ، وابسته، خودمحور، جویای توجه!
چگونه اتفاق می افتد؟-فرزند كوچكتر خانواده مورد علاقه شدیدی است و او را لوس می كنند، اما به ندرت مركز توجه والدین است. او برای قرارگرفتن در كانون توجه ممكن است به سرگرم كردن دیگران اقدام كند یا هنرپیشه كمدی خانه بشود. احتمالاً او بچه ای بی قید و راحت و مخاطره جوست، اما برخی اوقات، كمتر به موفقیت رهنمون می شود.
از آنجا كه فرزندان بزرگتر غالباً مراقب او هستند، فرزند كوچكتر بیش از اندازه وابسته و حتی كمی تنبل می شود. مادری از كالیفرنیا هر چه می توانست كرد تا كودك ۵ساله اش - هری- اتاقش را تمیز كند. سرانجام مادر تهدید خود را عملی كرد و اسباب بازی های او را در جعبه ای گذاشت و به گاراژ برد. مادرش می گوید: «او مرا بوسید و گفت: متشكرم مامان! خیلی عالیه!».
شكوفاكردن خصوصیات بهتر-دكتر لمن می گوید: «اطمینان حاصل كنید كه فرزند شما سهم خود را از كارهای روزانه انجام می دهد». سواری مجانی به او دادن به دلیل اینكه «خیلی كوچك» است، باعث آزردگی و خشم فرزندان بزرگتر می شود و سبب می شود فرزند كوچكتر شما احساس كند همكاری اش فاقد ارزش است! كارهایی را پیدا كنید كه حتی یك بچه نوپا می تواند انجام دهد و این ایده را به او ندهید كه از قوانین خانه معاف است.
او را با همان معیارها و پیامدهایی كه برای بقیه بچه ها مطرح است، نگه دارید.با ستایش و تمجید، فرزندان آخر خود را فریب ندهید. حتی اگر نقاشی اش كه او در پیش دبستانی كشیده، مال عهد دقیانوس بود، آن را روی یخچال و جایی قابل رویت در معرض دید بگذارید. وقتی او برای اولین بار توپی پلاستیكی را شوت كرد درست همان برخوردی را با او بكنید كه قبلاً با برادر بزرگترش كرده اید.همانگونه كه در مورد فرزند میانی گفته شد، فرزند كوچكتر را نیز در گفت وگوها شركت دهید و زمانی را با او به تنهایی بگذرانید. وقتی دارید با یكی از دوستانتان گفت وگو می كنید، نقاط عطف او را قبل از فرزندان بزرگتر یادآور شوید و از لوس كردن او خودداری كنید، زیرا مابقی دنیا چنین نمی كنند! به جای نجات دادن او از هرگونه درگیری با بقیه بچه ها، او را تشویق كنید خودش مسائل خود را حل كند؛ در درازمدت فرزندی متكی به خود، مستقل تر و جسورتر پرورش خواهید داد.
●آنچه باید درباره تنها فرزند خود بدانید
تقریباً همه فرزندان اول، مثل تك فرزند شروع می كنند و این امر- چه برای فقط چند سال یا تمام عمر باشد- بهره مندی از توجه تمام و كمال والدین هم موهبت و مصیبتی برای آنان است.
▪جنبه مثبت: اعتماد به نفس و قاطعیت در تنها فرزند شما پرورش خواهد یافت.
▪جنبه منفی: تنها مركزتوجه بودن می تواند به توقعات زیاد غیر واقع بینانه ای رهنمون شود.
تك فرزندها معمولاً در كنار بزرگترها احساس راحتی می كنند، اما آنها به واقع به دوستی و نزدیكی با بچه ها نیاز دارند. به دفعات، قرارهایی برای بازی با همسالان فرزند خود تنظیم كنیم تا بدین وسیله مهارت هایی مثل مشاركت، دوستی و حل مشكلات را تعریف كنید.
تك فرزندها مانند بچه های آخری، بیش از حد شیفته می باشند كه این امر می تواند آنها را مستحق رفتاری شاهانه سازد. برای غلبه بر تمایل به لوس بارآوردن، اطمینان حاصل كنید كه محدودیت هایی برای او قائل می شوید، استقلال و اتكا به نفس او را تشویق می كنید و از تمجید و ستایش بیش از حد خودداری می كنید.

نویسنده: ویكی میلینس
ترجمه: آرین دخت فرنادپور

منبع : روزنامه همشهری