عکاسی و فتوبلاگ

در سده‌ای که گذشت، دنیا تحولات بسیاری را به چشم دید که برپایه پیشرفت علم و تاثیر آن بر صنعت می‌گذشت. حضور ابرقدرت‌های کامپیوتری، در دنیایی که به سمت مکانیزه‌شدن پیش می‌رفت و قرارگرفتن پیشرفت‌های بشر در این راستا، تاثیرات بسیاری بر هنر ـ که همواره متاثر از دنیای پیرامونی بود‌ـ گذاشت. از زمان نیئپس تاکنون فیزیک و شیمی عکس در بستری از زمان به همراه پیشرفت علم در حرکت بوده است و دنیای دیجیتال در همین سیر زمانی متولد شده است. استفاده آسان، هزینه کمتر و صرفه‌جویی در زمان، در دوره‌ای که انسان دیگر مایل نیست زمان را با پروسه طولانی ظهور، توقف و ثبوت در عکاسی هدر دهد، همه دلایل لازم و کافی برای پذیرفته‌شدن این سیستم جدید در میان مردم است. بنابراین شعار «زمان کمتر، انرژی کمتر به اضافه فکر بهتر، می‌تواند محصول کارآمدتری باشد.» جایگزین جمله معروف سر در عکاسی‌ها «ظهور و ثبوت در ۲۰ دقیقه» شد و عکاسی‌ها مانند فست‌فودها (fast food) توانستند در زمان کمتر، خدمات بیشتری را به مشتریان عرضه کنند. محصول نهایی «عکس»، دیجیتال یا آنالوگ، اثر چاپ شده‌ای روی کاغذ یا همانند کاغذ دردست بیننده است. مضافا اینکه می‌توان گفت جای نگاتیو در دوربین‌های دیجیتالی را فایل‌های کامپیوتری گرفته‌اند که روی مانیتور نیز قابل مشاهده هستند. ویژگی اخیر که می‌توان آن را یک خصیصه مثبت برای عکاسی دیجیتال برشمرد، در پس خود نمایشگاه‌هایی برای نمایش نسخه‌های دیجیتالی به همراه آورد.
با آنکه در سال‌های ابتدایی ورود اینترنت به ایران و همه‌گیر شدنش در بین کاربران، آنچه بیشتر به یک نوآموز اینترنتی آموزش داده می‌شد، سرویس چک میل (Check mail) و نحوه چت‌کردن(Chat) بود، اما وبلاگ خیلی زود به مدد روزنامه‌نگاران و نویسندگان، جای خود را در کنار دیگر کاربردهای اینترنت باز کرد. تا جایی که امروزه بسیاری از اساتید و حتی سیاستمداران با توجه به حضور سایت‌های رسمی، به سمت وبلاگ‌ها روی می‌آورند. وبلاگ رسانه نوپایی است که با توجه به امتیازهای منحصر به فرد خود، با قدرت زیادی در چرخه رقابت با دیگر رسانه‌ها قرارگرفته است. قرن حاضر برای استفاده مطلوب از زمان، انسان را وادار به کشیدن چارت‌های(Chart) زمانی روزانه می‌کند و در این میان رسانه وبلاگ، به دلیل همیشه در دسترس بودن در هر ساعت از شبانه‌روز، یک امتیاز محسوب می‌شود. از دیگر ویژگی‌های وبلاگ، داشتن بیننده‌هایی به تعداد تمامی انسان‌ها روی کره خاکی است. همچون گذشته خاک‌ها را مرزهای جغرافیایی از هم تفکیک کرده‌اند اما پیشرفت علم ارتباطات محدودیت‌های وابسته به موقعیت‌های جغرافیایی را از بین برده است. هیجان ناشی از این خصیصه هنرمندان بسیاری را به این سمت هدایت کرده است. هنرمندانی که به دنبال بیننده‌هایی از فرهنگ‌ها و موقعیت‌های مختلف و با دیدهای متفاوت هستند.
فتوبلاگ نیز زیر مجموعه‌ای از این رسانه است که برای تولیداتش تعریف مشخصی وضع کرده است و شامل تمامی ویژگی‌های وبلاگ (استفاده در زمان مناسب، فضایی آرام، بعضا بدون سر و صدا و به همراه موسیقی دلخواه و آزادی فردی بدون صرف هزینه و زمان برای رفت و آمد و...) در چهاردیواریی اختیاری برای جذب تماشاچی است. سرورهای (Server)اینترنتی نیز در این مدت با توجه به ازدیاد تقاضا برای استفاده از وبلاگ، صرفا جهت نمایش عکس، به طراحی ساختاری خاص برای این مقصود پرداخته‌اند. با قرارگرفتن تمامی این ویژگی‌ها در کنارهم، به فتوبلاگ می‌توان به عنوان رسانه‌ای کامل برای نمایش یک اثر هنری نگاه کرد. در میان وبلاگ‌های هنری، سیر پیشرفت وبلاگ‌های ادبی در مقایسه با فتوبلاگ‌ها روند چشمگیرتری داشته است و مسیر خود را به سمت حرفه‌ای شدن و جذب مخاطب حرفه‌ای پیش ‌برده است که دسته‌بندی‌شدن مخاطب در وبلاگ‌های ادبی کمک بسزایی به این روند کرده است. افراد متخصص و ناشی همه و همه در این فضای مجازی ابراز وجود می‌کنند و این کاربران هستند که در این فضا، وبلاگ‌های مورد علاقه خود را دسته‌بندی می‌کنند.
پس از ابتدا تکلیف مخاطب با صفحه مجازی روبه‌رو مشخص‌ است. جایگاه یک وبلاگ بسته به مطالب و محتوای درونش تقسیم‌بندی می‌شود نه خود رسانه. اما فتوبلاگ از یک فضای حرفه‌ای فاصله بسیاری دارد. از یک طرف همین فضای بدون مرز اینترنتی روند اصلی از بین بردن صداقت عکس است و به واسطه حضور عکس‌های دستکاری شده و مونتاژهای حرفه‌ای، عکس به عنوان یک اتفاق مستند قابل پذیرش نیست. از طرفی دیگر حضور ذهنیت عکس هجو اینترنتی باعث می‌شود که رسانه فتوبلاگ در بین عکاسان به رسانه‌ای تبدیل شود که هنوز ارزش نمایش یک اثر هنری را نداشته باشد و این تفکر کلیت رسانه‌ای به نام فتوبلاگ را زیر سوال می‌برد. حضور بسیاری از بزرگان رشته‌های ادبی و استفاده و قبول این رسانه در بین اساتید و صاحبنظران کمک بسیاری به رشد نگاه حرفه‌ای به سمت وبلاگ‌های ادبی کرده است. انتخاب مکان معتبر برای نمایش اثر هنری که به دنبال خود تماشاچی حرفه‌ای را نیز به همراه دارد از عناصر مهمی است که نگاه یک هنرمند حرفه‌ای را از بقیه جدا می‌سازد. اما اکثر صاحبان فتوبلاگ یا دانشجویان عکاسی هستند یا علاقه‌مندان به عکاسی و مخاطبان فتوبلاگ را نیز همین قشر پوشش می‌دهند.
دوربین‌های دیجیتال تامین کنندگان مناسبی برای فتوبلاگ‌ها هستند و رابطه میان این دو، عمر فتوبلاگ را تعیین می‌کند. پس طبیعی است که قشر عظیمی از کسانی که فتوبلاگ را زیر سوال می‌برند مخالفان دنیای عکاسی دیجیتال باشند.
عکاسی امروز مانند همیشه وابسته به پیشرفت در فیزیک و شیمی عکس است. در کنار عده‌ای که مخالفت خود را با ایستادگی در برابر دوربین‌های پیشرفته و سیستم‌های چاپی جدید نشان می‌دهند، فتوبلاگ بستری مناسب برای شروع یک اتفاق است. دوربین‌ها وسیله‌ای برای عکاسی هستند و نمایشگاه‌ها مکانی برای نمایش یک اثر. هنر به واسطه هنر بودنش ستایش می‌شود، نه نوع دوربین. عناصر دیگر تنها قبل از ثبت اثر اهمیت دارند و محصول نهایی تنها عکس است. فتوبلاگ در فضای دانشجویی فتوبلاگ در فضای دانشجویی کنجکاوی و هیجان ناشی از دیده شدن، تعداد بسیاری از دانشجویان را به سمت فتوبلاگ‌ها می‌کشاند؛ فضایی که می‌تواند به مثابه یک نمایشگاه فردی باشد که حتی دانشجوی ساده، بدون ورود به حلقه گالری‌دارها، می‌تواند عکس‌های خود را بر روی صفحه‌ای به نمایش بگذارد که تنها خود صاحب آن است. در سرزمین ما ایران که تمامی ارگان‌ها دستورالعمل کاری خود را بعد از حرمت‌پروری، بر پایه حفظ آداب و رسوم کوچک‌تر بعد از بزرگ‌تر بنا می‌کنند، برای هر دانشجویی امکان این نیست که فضایی مانند یک نمایشگاه را برای نمایش اثر خود داشته باشد.
دامین[۱]‌های مجانی این امکان را برای هر دانشجویی فراهم می‌کند تا اولین تجربه‌های یک نمایشگاه عمومی را، در کنار نبود امکانات و رابطه کافی برای عرضه چاپی اثر، داشته باشد. رقابت ایجاد شده توسط سایت‌هایی که این فضاهای مجانی را در اختیار متقاضیان خود قرار می‌دهند امکاناتی را پدید آورده که می‌تواند به دانشجویانی که به دید یک تجربه به سمت فتوبلاگ‌ها می‌روند، یاری رساند. در نمونه‌های موجود، حضور آرشیو در گوشه‌های بلاگ‌ها این امکان را برقرار می‌کند تا با ناخنک‌زدن به گذشته هنری صاحب بلاگ سیر خطی که در آن حرکت می‌کند برای بازدید‌کننده مشخص باشد.
حتی امکان ثبت نظر به‌وسیله دوستانی که زمان خود را صرف تماشای فتوبلاگ‌‌ها می‌کنند، می‌تواند اولین تجربه برای برخورد با نقد‌هایی که دیگران بر اثر هنری او دارند، باشد. هر ساله در دانشگاه‌های کشور بیش از ۲۰۰ دانشجوی رشته عکاسی پذیرفته می‌شوند. فتوبلاگ می‌تواند فضایی باشد که ذهن ما را که در سطح کشور پراکنده‌ایم و هرکدام با فرهنگ و اقلیم خود به هنری مشترک می‌اندیشیم با فضاهای شخصی یکدیگر بیشتر آشنا کند و هرکدام از ما بیشتر بیندیشیم که در کجا و کدامین فضا فعالیت می‌کنیم.‌

نگین فیروزی

منبع : روزنامه کارگزاران